Winogrona z ogrodu – jakie gatunki wybrać i jak je uprawiać

Winorośl to jedna z najstarszych roślin użytkowych, uprawianych przez człowieka. Swoją atrakcyjność zawdzięcza głównie wartościowym i smacznym owocom oraz okazałym i dekoracyjnym liściom. Mimo dużej popularności, winorośli nie da się wszędzie uprawiać z powodzeniem, gdyż jest rośliną klimatu umiarkowanego i źle znosi niskie temperatury.

Wprawdzie jej liczne odmiany mieszańcowe względnie dobrze radzą sobie z chłodem, ale ich małe, średnio smaczne owoce, nie mogą się równać z dużymi, słodkimi owocami odmian deserowych, będących na ogół szczepami delikatnej winorośli właściwej. Dlatego też zanim podejmiemy się uprawy winorośli, powinniśmy dobrze poznać jej wymagania i poszukać odmian, które najlepiej poradzą sobie w naszym klimacie.

Z wyborem roślin do celów ozdobnych, nie powinniśmy mieć problemów, gdyż wiele z nich dobrze radzi sobie w warunkach zimowych. Nietrudno będzie też znaleźć odmiany przerobowe (o małych owocach, nadających się głównie na wina i soki), które dobrze zniosą chłody.

Znacznie trudniejsze zadanie będzie nas czekało, jeśli zapragniemy posiadać w ogrodzie winorośl odmiany deserowej. Wprawdzie jej duże, soczyste i słodkie owoce są niezwykle smaczne i atrakcyjne, ale żeby się ich doczekać, będziemy musieli zadbać o krzewy wyjątkowo troskliwie.

W uprawie winorośli odmian szlachetnych, największym problemem są niskie temperatury oraz choroby grzybowe. Pąki wielu odmian deserowych, przemarzają zimą już w temperaturze - 15°C, dlatego mają małą szansę na przetrwanie mrozów, a jeśli nawet im się to uda (przy wyjątkowo łagodnej pogodzie), wiosną pąki mogą zostać zniszczone przez późne przymrozki, co również przekreśla szansę na owocowanie.

Z tego względu do uprawy w ogrodzie należy wybierać przede wszystkim rośliny odmian ozdobnych i przerobowych oraz najbardziej wytrzymałych i najlepiej przystosowanych do polskich warunków klimatycznych odmian deserowych (np.: „Einset Seedless”, „Reliance”, „Alden”, „Seneca”, „Arocznyj”, „Swenson Red”, „Kristaly”).

Krzewy winorośli należy też sadzić w miejscach ciepłych, słonecznych i osłoniętych od wiatru (np. na południowej ścianie budynku), co jest szczególnie ważne w przypadku winorośli szlachetnych. Wygórowane wymagania termiczne winorośli, nie idą natomiast w parze z ich wymaganiami glebowymi, gdyż krzewy są na ogół dość tolerancyjne i mogą być sadzone na różnego typu podłożach, z wyjątkiem ciężkich i mokrych.

Mimo to winorośl najlepiej czuje się na glebach lekkich, żyznych i umiarkowanie wilgotnych, o lekko kwaśnym lub obojętnym odczynie pH (6-6,5). Jedynie winorośle odmian deserowych oczekują gleb lepszej jakości o pH zbliżonym do zasadowego (6,5-7).

Krzewy winorośli sadzimy w rozstawie uzależnionym od siły wzrostu danej odmiany oraz od sposobu jej prowadzenia. Jeśli planujemy przycinać krzewy mocno, tworząc z nich rodzaj niskiego drzewka (tzw. forma niskiej głowy), rozstaw między roślinami powinien wynosić ok. 0,8-1 m, jeśli natomiast zamierzamy prowadzić winorośl w formie szpaleru lub wachlarza, powinniśmy sadzić krzewy co 1,5-2 m.

Termin sadzenia winorośli zależy od typu sadzonki:

• sadzonki, które są sprzedawane w pojemnikach i mają liście - sadzimy od maja do października (uwaga - jeśli chcemy posadzić taką winorośl jesienią, zwróćmy uwagę, żeby roślina miała częściowo zdrewniały pęd),
• sadzonki z "gołym korzeniem", które nie mają liści możemy sadzić w dwóch terminach: od października do nadejścia mrozów oraz wczesną wiosną (w marcu-kwietniu).

Do najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych w uprawie winorośli należy cięcie. W przypadku odmian deserowych i uprawianych dla owoców, prawidłowe przeprowadzenie zabiegu, wymaga bliższego zapoznania się z technikami cięcia, które znajdziemy w literaturze fachowej.

Mniej skomplikowane jest cięcie winorośli ozdobnych, chociaż również w tym przypadku obowiązują pewne podstawowe zasady. Jedną z nich jest przestrzeganie właściwego terminu cięcia, który przypada na okres przedwiosenny (marzec) oraz na lato. Jeśli rośliny przytniemy wiosną, z ran będzie wypływać dużo soku, co znacznie osłabi krzewy i zwiększy ich podatność na choroby.

Do innych zabiegów pielęgnacyjnych należy m.in.:

• systematyczne zasilanie roślin (najlepiej nawozami wieloskładnikowymi o zwiększonej zawartości potasu),
• ściółkowanie i odchwaszczanie podłoża,
• podlewanie w okresie suszy,
• ochrona krzewów przed chorobami grzybowymi (np. mączniakiem prawdziwym i rzekomym),
• podwiązywanie pędów do podpór,
• zabezpieczanie krzewów na okres zimy (kopczykowanie).