Szkarłatka amerykańska i jagodowa. Chwast czy roślina ozdobna? Te rośliny czasem same pojawiają się w ogrodzie. Jak wygląda szkarłatka?

Dzięki dużej dostępności różnorodnych nasion i sadzonek w centrach ogrodniczych, do naszych ogrodów coraz częściej trafiają oryginalne i ciekawe gatunki roślin z całego świata. Jedną nich jest między innymi szkarłatka amerykańska (Phytolacca americana), której ojczyzną są tereny leżące na obszarze Ameryki Północnej.

Szkarłatka w naturalnym środowisku roślina dorasta do ok. 3-4 m wysokości i ma pokrój niewielkiego drzewka, a ponieważ jest dość ekspansywna, traktowana jest często jak chwast. W uprawie również osiąga pokaźne rozmiary, ale zwykle nie przekracza 3 m wysokości i choć łatwo daje samosiew, nie jest aż tak inwazyjna, jak w cieplejszych krajach.

Największą ozdobą szkarłatki są duże, zielone, jajowate, skórzaste liście, ozdobione od spodu czerwonymi nerwami, a także sztywne, wzniesione, czerwone pędy oraz pojawiające się na nich późnym latem błyszczące, zebrane w zwisające kiście, czarne owoce, pięknie kontrastujące z czerwono-różowymi pędami (podobne do miniaturowych jeżyn).

Nie należy też zapominać o pojawiających się latem na pędach drobnych, białych kwiatach (zwykle lipiec-sierpień, ale również znacznie dłużej) zebranych w delikatne, kłosowate kwiatostany, które także mają swój niezaprzeczalny urok.

Trzeba jednak widzieć, że poza szkarłatką amerykańską (Phytolacca americana), występuje także szkarłatka jagodowa (_Phytolacca acinosa), _podchodząca z Dalekiego Wschodu.

Rośliny można odróżnić m.in. po dojrzałych owocach, które u szkarłatki amerykańskiej są gładkie i okrągłe, a u szkarłatki jagodowej - mają wyraźne bruzdy, dzielące je na osiem części (takie bruzdy występują również na owocach szkarłatki amerykańskiej, ale tylko młodych, potem owoce stają się gładkie). Obie rośliny dość łatwo można także odróżnić wtedy, gdy kwitną. Wprawdzie ich kwiatostany są podobne, ale u szkarłatki amerykańskiej przewieszają się, a u jagodowej - są wyprostowane.

I to właśnie szkarłatka jagodowa, a nie amerykańska, najpowszechniej występuje w naszych ogrodach, również samodzielnie rozsiewając się i rozrastając. Jednak najczęściej jest błędnie nazywana amerykańską.

Szkarłatka to z pewnością bardzo ciekawa i atrakcyjna bylina, ale nie jest rośliną uniwersalną i nie w każdym ogrodzie będzie wyglądać równie dobrze. Osiąga spore rozmiary i tworzy mocny system korzeniowy oraz rozłożyste pędy, dlatego wymaga dla siebie sporo miejsca

Źle będzie wyglądać na małej działce, gdyż nie tylko zdominuje inne rośliny, ale też sama nie będzie mogła zaprezentować swojej urody w pełnej krasie. Z tego względu lepszym miejscem będzie dla niej duży ogród lub obszerna działka niż mały, przydomowy ogródek.

Mimo nieprzeciętnej urody, szkarłatek (amerykańskiej i jagodowej) lepiej jednak nie uprawiać w pobliżu miejsca, gdzie bawią się dzieci, gdyż w stanie surowym cała roślina jest trująca (włącznie z owocami). Wprawdzie po właściwym przygotowaniu, niektóre jej części mogą być wykorzystywane do celów leczniczych (działają wykrztuśne), a nawet kulinarnych, ale bez odpowiedniej wiedzy i doświadczenia, absolutnie nie wolno z rośliną eksperymentować, gdyż można sobie w ten sposób poważnie zaszkodzić

Należy jednak pamiętać, że nawet w dużym ogrodzie stanowisko pod uprawę szkarłatki trzeba wybrać bardzo starannie, gdyż roślina tworzy silny, palowy system korzeniowy i niełatwo daje się przesadzić. Szkarłatka nie jest za to zbyt wymagająca i z reguły nie sprawia problemów w uprawie.

Wprawdzie preferuje gleby żyzne, próchnicze i lekko wilgotne, ale poradzi sobie również na słabszym podłożu. Jest także tolerancyjna względem stanowiska i chociaż jej pędy najlepiej wybarwiają się w miejscu słonecznym, roślina dobrze poradzi sobie również w półcieniu.

Słabością szkarłatki jest natomiast niezbyt wysoka mrozoodporność, dlatego na zimę warto zabezpieczać roślinę przed chłodem włókniną lub iglastymi gałązkami. Szkarłatka najpiękniej prezentuje się jako soliter na tle trawnika, ogrodzenia lub białej ściany budynku, ale dobrze wygląda również w ogrodach naturalistycznych, w wielogatunkowych grupach i w kompozycjach rabatowych (m.in. z liliowcami).

Odmiany szkarłatki

Ponieważ szkarłatka nie jest jeszcze w naszym kraju zbyt popularna, w uprawie najczęściej spotykana jest w postaci czystego gatunku, ale na uwagę zasługują również jej atrakcyjne odmiany, które mają zwykle mniejsze rozmiary i bardziej zwarty pokrój, dzięki czemu nadają się do uprawy zarówno w dużych jak i w małych ogrodach.

Jedną z wyjątkowo atrakcyjnych odmian szkarłatki amerykańskiej jest „Silberstein” (czasami oferowana też jako „Variegata”), która dorasta zaledwie do ok. 1-1,5 m i posiada bardzo dekoracyjne, zielone liście, ozdobione żółtym, marmurkowym deseniem.

W szkółkach bardzo rzadko można też spotkać delikatniejszą i bardziej wymagającą kuzynkę szkarłatki amerykańskiej – szkarłatkę chińską, która ma mniejsze rozmiary (wys. ok. 1,5-2 m), bardziej kompaktowy pokrój i wzniesione pędy (stojące są również kwiatostany i kiście z owocami), dlatego nadaje się do uprawy zarówno w dużych jak i małych ogrodach.