Krzewy, drzewa i pnącza ozdobne na jesień. TOP 10 najbardziej kolorowych

Jesienią liście drzew, krzewów i pnączy malowniczo przebarwiają się. Często to zjawisko obserwujemy z zachwytem, rzadko zastanawiając się nad przyczyną. A ta okazuje się wcale nieoczywista i nie całkiem poznana.

Sam mechanizm zmiany koloru jesiennych liści jest związany z zanikiem zielonego barwnika (chlorofilu), który służy roślinom do odżywiania się. Wtedy zaczyna być widoczny żółty barwnik i rozpoczyna się „produkcja” czerwonego. Jednak o to, dlaczego tak się dzieje – naukowcy spierają się. Może mieć to związek z odstraszaniem szkodników, które chciałyby przezimować na drzewach i krzewach. Możliwy jest też związek z procesem „wycofywania” niektórych pierwiastków i związków z liści do gałęzi i pnia, tak żeby nie były stracone wraz z nimi jesienią. Barwniki mają w tym czasie chronić liście przed nadmiarem światła (pod nieobecność chlorofilu), który to nadmiar powodowałby reakcje niekorzystne dla rośliny.

Bez względu na przyczynę, warto wykorzystać to niezwykłe i piękne zjawisko w ogrodzie i posadzić drzewa oraz krzewy, które szczególnie ładnie przebarwiają się jesienią. Pamiętajmy jednak, że skala tego zjawiska zawsze zależy również od warunków – przede wszystkim nasłonecznienia, temperatury i wilgotności.

Co posadzić w ogrodzie, żeby jesienią cieszyć się pięknymi kolorami? Oto 10 gatunków popularnych drzew, krzewów i pnączy, które jesienią są najbardziej kolorowe i nie sprawiają problemów w uprawie.

Ambrowiec balsamiczny (zwany też amerykańskim) to drzewo niezbyt jeszcze popularne w Polsce, ale warto się nim zainteresować. Nie ma specjalnych wymagań, ale powinien być sadzony na żyznej, przepuszczalnej ziemi, która jednak nie powinna przesychać. Lubi słońce i powinien być osłonięty od wiatru. Ambrowiec dorasta w Polsce do ok. 20 metrów, ale są i niższe odmiany. Ambrowiec ma wiele zalet, a jedną z nich jest prawdziwe szaleństwo barw, jakie przechodzą jego liście jesienią. Przebarwiają się na różne odcienie żółtego, pomarańczowego, czerwonego, a nawet fioletowego, z różnym dodatkiem zieleni.

Kształtem jego liście przypominają liście klonów (szczególnie palmowych) i czasem można te drzewa pomylić.

W ogrodach najczęściej spotykamy odmiany berberysu pospolitego i Thunberga. Wiele z nich ma liście zabarwione na bordowo, czerwono lub pomarańczowo przez cały rok. Jednak i ich kolory jesienią nabierają szczególnej intensywności i dodatkowych odcieni. Berberysy są wyjątkowo mało wymagające, dobrze znoszą suszę, słabą ziemię i zanieczyszczenia. Można je przycinać i tworzyć z nich żywopłoty lub sadzić pojedynczo. Uwaga – berberysy mają kolce, ale też jadalne owoce.

Jesienią pięknie przebarwiają się także liście dębów, w szczególności dębu czerwonego. Pochodzi on z Ameryki Północnej, ale został sprowadzony do Polski i zadomowił się u nas na dobre (jest nawet uznawany za gatunek inwazyjny). Dąb czerwony nie ma specjalnych wymagań, jest odporny na mróz, choroby i szkodniki. Ciekawostką jest to, że to właśnie jego liście zdobią awers polskich monet.

Poza dębem czerwonym mamy także do wyboru dęby europejskie (np. dąb szypułkowy, bezszypułkowy, burgundzki) , które bywają równie kolorowe, a znajdziemy wśród nich także odmiany karłowe, najczęściej o kolumnowym pokroju, które nadają się również do mniejszych ogrodów. Dodatkową zaletą dębów jest to, że ich liście bardzo długo utrzymują się na drzewach.

Hortensje to jedne z najpopularniejszych krzewów ogrodowych w ostatnich latach. Cenimy je przede wszystkim ze względu na to, że pięknie i długo kwitną. Jednak warto zwrócić uwagę na mniej znaną hortensję dębolistną. Nie dość, że ma atrakcyjne kwiatostany (wydłużone podobnie jak u hortensji bukietowej), to jej liście pięknie przebarwiają się jesienią, przybierając odcienie czerwieni i fioletu. Ma wymagania zbliżone do innych hortensji (półcieniste stanowisko, wilgotna i lekko kwaśna żyzna ziemia), jednak nie jest w pełni odporna na mróz. Jeśli jednak mieszkamy w cieplejszym regionie Polski, możemy ją posadzić.

Irgi mają bardzo wiele gatunków, dość znacząco różniących się miedzy sobą wyglądem, a nawet tym, czy zrzucają liście na zimę czy nie. Wśród irg, które liście zrzucają, a wcześniej pięknie przebarwiają się, wyróżniają się przede wszystkim: irga pozioma, irga wczesna oraz irga błyszcząca. Dwie pierwsze są raczej niskie (do ok. 0,5 m wysokości), ale rozłożyste, trzecia jest wyższym krzewem (do 2 m wys.). Niższe irgi można sadzić jako rośliny okrywowe, na skalniakach, czy jako obwódki, wyższe dobrze nadają się np. na żywopłoty. Irgi są tolerancyjne co do warunków uprawy, ale najlepiej rosną w słonecznych miejscach słonecznych, na żyznych wapiennych ziemiach. Irgi, poza liśćmi, zdobią też czerwone owoce, które jeszcze zimą pozostają na gałązkach.

Kalina koralowa słynie przede wszystkim z dekoracyjnych owoców i ładnych kwiatów (a odmiana buldeneż – ze wspaniałych kwiatostanów). Jednak warto wiedzieć, że ten krzew należy do wyjątkowo ładnie przebarwiających się. Kaliny najlepiej rosną w słońcu lub półcieniu i koniecznie muszą mieć wilgotną, a nawet mokrą ziemię. Są odporne na mróz i zanieczyszczenia. Jeśli chcemy, żeby miały ładny pokrój, trzeba ją przycinać, ale uwaga – kaliny przycina się, kiedy skończą kwitnąć, czyli późnym latem. Przycinane wiosną nie będą kwitły.

Te drzewa często są uznawane za rekordzistów w kategorii „kolory jesiennych liści”. Pięknie przebarwiają liście klonów zwyczajnych. Nie są one trudne w uprawie (rosną dziko w Polsce), jednak to okazałe, duże drzewa. W mniejszych ogrodach możemy posadzić np. formy pienne, które osiągają znacznie mniejsze rozmiary, a pokrój (kulista korona) jest dodatkowym walorem.

Sumak to drzewko o ładnych, pierzastych liściach, które wyjątkowo mocno i kolorowo zabarwiają się jesienią. Dodatkową ozdobą są owocostany o intensywnym bordowym kolorze, które wystają spomiędzy liści niczym świeczki.

Sumaki są wyjątkowo łatwe w uprawie – właściwie znacznie większym problemem jest to, żeby się ich z ogrodu pozbyć. Nie są wymagające, a bardzo intensywnie wytwarzają odrosty korzeniowe, dzięki którym błyskawicznie rozrastają się (tej cesze sumak zawdzięcza swoją zwyczajową nazwę „zemsta sąsiada”). Zanim go posadzimy zastanówmy się i zadbajmy o bariery korzeniowe, które utrudnią jego rozrost.

Trzmieliny to piękne drzewka i krzewy. W ogrodach popularna jest szczególnie trzmielina Fortune`a, która ma kolorowe liście przez cały czas (nie zrzuca ich na zimę). Ciekawa jest też trzmielina pospolita i płaskoogonowa o ozdobnych owocach i ładnie przebarwiających się liściach. Ale jesienią na pierwszy plan wychodzi trzmielina oskrzydlona, nazywana także „płonącym krzewem”. Ta nazwa nie jest na wyrost – jesienią ta trzmielina jest okryta intensywnie czerwonymi liśćmi i wygląda, jak ogarnięta ogniem. Przez pozostałą część roku jest ładna, ale nieprzesadnie efektowna, choć tak jak inne trzmieliny, ma ciekawe owoce. Trzmielina nie jest wymagająca w uprawie, ale żeby jej liście dobrze wybarwiały się, trzeba jej zapewnić słoneczne miejsce oraz żyzną i lekko wapienną ziemię. Jeśli nie pada, trzeba ją podlewać (ale nie lubi podmokłego podłoża).

Winobuszcze to pnącza, które „same rosną”, czasem bywają nawet za bardzo ekspansywne. Bardzo popularny jest winobluszcz pięciolistkowy (zwany dzikim winem), który ma minimalne wymagania i szybko się rozrasta. Jest częstym „uciekinierem” z ogrodów i można go spotkać w różnych miejscach. Bardzo podobny do niego jest winobluszcz zaroślowy (różni się głównie brakiem przylg), obie rośliny krzyżują się ze sobą.

Nieco mniej popularny jest winobluszcz trójklapowy, który nie jest w pełni odporny na mróz i niekiedy jego pędy przemarzają. Winobluszcze szybko zarastają dostępne podpory – pną się po płotach, altanach, elewacjach, a nawet drzewach. Przez większość sezonu nie zwracają większej uwagi, za to na pewno dostrzeżemy się jesienią. Wtedy ich liście przybiorą różne odcienie czerwieni, pomarańczu, fioletu, bordo, żółci. Winobluszcze mogą rosnąć w niemal każdych warunkach, ale najlepiej wybarwiają się, jeśli rosną w słonecznym miejscu.