Jak uprawiać jeżyny w ogrodzie i jak wykorzystać ich owoce

Jeżyny są krzewami należącymi do rodziny różowatych. W stanie naturalnym występują na terenie całej Europy. Obecnie można wyróżnić około 70 gatunków tych roślin, niektóre z nich osiągają wysokość pięciu metrów.
Niezależnie od gatunku, wszystkie jeżyny tworzą jadalne, jednonasienne, owoce o słodkawym bądź kwaśnym smaku.

Jeżyny (ostrężyny) powinny być sadzone w miejscach dobrze nasłonecznionych i osłoniętych przed silnymi podmuchami wiatru. Najodpowiedniejsza do ich uprawy jest wilgotna gleba próchnicza. Powinna być przepuszczalna i mieć lekko kwaśny odczyn.

Młode sadzonki można wkopywać do gruntu w okresie wiosennym, obsypując je kilkucentymetrową warstwą gleby. Przez pierwsze kilka tygodni, należy delikatnie nawadniać ziemie, co pomoże w ukorzenianiu się roślin. Aby zapewnić jeżynom możliwość swobodnego i intensywnego wzrostu, należy sadzić je w odległości półtora metra od siebie.

Dorosłe jeżyny nie wymagają podlewania. Jednak należy je nawozić raz do roku. Najlepszymi do tego celu są wieloskładnikowe odżywki.

Warto również pamiętać o przycinaniu niechcianych przyrostów oraz o usuwaniu pędów, które zakończyły swoje owocowanie. Najlepszym miesiącem na rozpoczęcie prac pielęgnacyjnych jest koniec lata, kiedy krzew kończy swoje owocowanie.

Jeżyny znajdują swoje szerokie zastosowanie w kuchni. Świetnie nadają się jako dodatek do zimnych deserów, ciast oraz naleśników. Składniki zawarte w owocach tych roślin mają ponadto właściwości lecznicze. Z tego względu jeżyny są wykorzystywane do sporządzania naparów o działaniu uspokajającym i regulującym proces trawienia tłustych pokarmów.

Sprawdź też: Dlaczego warto jeść gruszki

Herbata z owoców jeżyny jest szczególnie polecana dla kobiet w okresie przekwitania, ponieważ łagodzi występowanie zaburzeń nerwowych. Z kolei napar z liści stosowany jest do łagodzenia objawów anginy, przeziębienia oraz chorób dróg oddechowych. Ususzone liście stosuje się również, jako dodatek do ciepłych kąpieli. Zawarte w nich związki mineralne działają kojąco na skórę, łagodzą podrażnienia, wypryski i wzmacniają organizm.

Jeżyny są dość odporne na choroby i szkodniki, choć zdarza się, że atakują je mszyce oraz przędziorki. Jednak najbardziej dokuczliwym i „wyspecjalizowanym” właśnie w jeżynach jest szpeciel jeżynowiec (Acalitus essigi) , zwany też przebarwiaczem jeżynowym. To niewielkie roztocze (mierzące od 0,12 do 0,18 mm długości) żywi się sokami wysysanymi z różnych części jeżyn, w tym owoców. Niestety jego ślina jest toksyczna i sprawia, że owoce nie dojrzewają prawidłowo i są niesmaczne.

Jeśli więc nasze jeżyny pomimo upływu czasu pozostają twarde i czerwone, a nawet zielone, to niestety mamy do czynienia ze szpecielem. Bardzo charakterystyczne jest też to, że zaatakowana mogła zostać tylko część owocu – wtedy jeżyny mają czerwone albo zielonkawe przebarwienia, przypominające mozaikę. Stąd też inna nazwa tego szkodnika – przebarwiacz jeżynowy.

Niestety zwalczanie szpecieli jest trudne. Ponieważ szpeciele zimują na pędach (w łuskach pąków i stożkach wzrostu), jeżyny trzeba regularnie przycinać, a ścięte pędy niszczyć. Nie wolno też pozostawiać owoców na krzewach. UWAGA: ani zarażonych owoców ani pędów nie dajemy na kompost.

Obecnie nie ma środków chemicznych przeznaczonych do zwalczania szpecieli (stosowany kiedyś akarycyd Omite został wycofany).