Amarantus - na mąkę bez glutenu i rabatę kwiatową

Początkowo szarłat był podstawą diety Inków i Azteków, po czym na długi czas o nim zapomniano. Obecnie ponownie odkrywa się zalety tej wspaniałej rośliny, która ma sporo zastosowań i nie bez powodu nazywana jest „Złotem Inków”. Wśród  ponad 50 gatunków można znaleźć zarówno rośliny użytkowe, z których pozyskuje się cenne ziarno (szarłat wyniosły), rośliny ozdobne, będące ciekawymi elementami rabat kwiatowych (np. szarłat zwisły, szarłat trójbarwny), jak i uciążliwe chwasty, których chętnie pozbywamy się z ogrodu (szarłat szorstki).  

Dla zdrowej diety człowieka, jednym z najcenniejszych gatunków jest szarłat wyniosły (wiechowaty). Jego ziarno jest bardzo bogate w wartościowe składniki pokarmowe w tym witaminy oraz mikro i makroelementy. Mimo iż roślina nie jest zbożem, jej ziarna mieli się na mąkę, która stanowi cenny dodatek do pieczywa lub wypieków cukierniczych.

Pod względem wartości odżywczych jest cenniejsza niż rośliny zbożowe, a zawartość żelaza jest w niej większa niż w liściach szpinaku. W swoim składzie ziarna amarantusa zawierają wiele witamin ( A, E, C i D), mikro i makroelementów (żelazo, magnez, wapń, fosfor, potas) oraz mnóstwo białka, błonnika i skrobi. Dzięki zawartości znacznej ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych, spożywanie amarantusa wspomaga walkę z nadmiernym cholesterolem, a obecność skwalenu, wpływa na opóźnienie procesów starzenia oraz wzmacnia odporność organizmu.

Wszystkie składniki zawarte w ziarnach z amarantusa są łatwo przyswajane  i lekko strawne, ponadto wytworzona z nich mąka nie zawiera glutenu, a wiec jest całkowicie bezpieczna dla osób wrażliwych na ten rodzaj białka. Poza nasionami jadalne są również młode liście oraz kiełki, które dodaje się do sałatek bądź past (np. twarogowych).  

Jednak nie tylko cenne właściwości odżywcze sprawiły, że amarantus bardzo zyskuje na popularności. Niektóre gatunki są niezwykle dekoracyjne i chętnie uprawia się je jako rośliny ozdobne zarówno na rabaty jak i na kwiat cięty (kwitną od czerwca do późnej jesieni), mający zastosowanie w suchych bukietach.

Wśród nich na uwagę zasługuje szarłat zwisły lub ogrodowy (Amaranthus caudatus), mający długie, zwisające, wiechowate i szkarłatne kwiatostany, przypominające wyglądem liny. Gatunek w zależności od odmiany (których jest naprawdę dużo) osiąga wysokość od 50 do 100 cm i może być wykorzystywany zarówno jako roślina ozdobna na rabatach kwiatowych jak i kwiat cięty, szczególnie cenny w suchych kompozycjach.

Dowiedz się: Jakie właściwości ma amarantus i jak go jeść

Znaczenie ozdobne może mieć również spożywczy gatunek szarłatu zwany szarłatem wiechowatym (Amaranthus cruentus), który dorasta do 80-150 cm wysokości, a jego wiechowate kwiatostany są wyprostowane.

Jednym z oryginalniejszych szarłatów ozdobnych, jest z pewnością szarłat trójbarwny (Amaranthus tricolor). W jego przypadku to nie kwiatostany tworzą ozdobę, a ciekawie zabarwione i powyginane liście. Te położone  na pędzie najwyżej, jesienią atrakcyjnie się przebarwiają. To niższy gatunek od poprzednich, gdyż osiąga z reguły 60-80 cm wys. i doskonale wygląda, sadzony w niewielkich grupach. Może stanowić ciekawy element rabaty kwiatowej, ale nadaje się też do wazonu. Ponieważ jego kwiatostany są niewielkie, nie mają wartości dekoracyjnej i nie nadają się do suszenia.

Aby uprawiać amarantus, musimy pamiętać, że są to z reguły rośliny jednoroczne i ciepłolubne, a więc możliwe do uzyskania jedynie z rozsady. Rosną jednak bardzo szybko i zwykle nie sprawiają kłopotów. Można je kupić jako gotowe sadzonki lub samodzielnie wyhodować z nasion. Wysiewa się je w marcu – kwietniu i ustawia pojemnik w miejscu ciepłym, ale ciemnym (światło utrudnia kiełkowanie).

Po ukazaniu się pierwszych siewek (po ok. 2 tygodniach), przenosi się doniczkę w miejsce widne o temp. ok. 20°C, a po następnych 2-3 tygodniach pikuje i umieszcza w jasnym, ale chłodnym pomieszczeniu (ok. 15°C). Na miejsce stałe można je wysadzać dopiero w drugiej połowie maja, czyli po przejściu przymrozków wiosennych. W ciepłych rejonach kraju jest również możliwy wysiew wprost do gruntu (początek maja), co jednak opóźnia pojawienie się kwiatów (ok. lipca).

Aby szarłaty właściwie się rozwijały i bujnie kwitły, wymagają miejsca słonecznego, ciepłego oraz osłoniętego. Preferują też gleby lekko kwaśne lub obojętne, żyzne i zasobne, ale jednocześnie dość lekkie. Dorosłe rośliny wprawdzie zniosą krótkotrwałą suszę, ale wolą jednak podłoże wilgotne.
W uprawie amarantusa unikamy nadmiernego nawożenia azotem, który powoduje zbytnie wiotczenie pędów.

Kiedy szarłat raz zagości na naszych rabatach, z pewnością stanie się ważnym elementem ozdobnym i będziemy po niego sięgać każdego roku.