Czosnek zwyczajny (Allium sativum) był znany i doceniany od starożytności. Ceniono go jako roślinę spożywczą, ale przypisywano też dodatkowe zalety – miał leczyć schorzenia układu pokarmowego, oddechowego, krwionośnego i działać antytoksycznie. Dodatkowo przypisywano mu potężne magiczne właściwości, szczególnie ochronne – przed złymi mocami i oczywiście wampirami. O ile te ostatnie zalety trudno zweryfikować, to współczesna nauka potwierdziła, że czosnek odznacza się wieloma właściwościami leczniczymi, łącznie z tym, że jest łagodnym antybiotykiem.
Jednak czosnek to przede wszystkim warzywo, przyprawa i roślina ozdobna. W kuchni wykorzystuje się przede wszystkim „ząbki”, czyli pąki o funkcji spichrzowej, choć można też wykorzystywać kwiatostany oraz młode liście. Natomiast czosnek jako roślinę ozdobną uprawia się ze względu na bardzo dekoracyjne kwiaty.
Lubisz egzotyczne owoce? Poznaj pitaję (i dowiedz się, co z nią zrobić)
Czosnek ozdobny odmiany
Czosnek ozdobny, uprawiany w ogrodach, kwitnie od maja do sierpnia. Doskonale nadaje się na rabaty i kwiat cięty – w wazonie może przetrwać do 3 tygodni. Na rabatach najlepiej wygląda w grupach. Czosnek ozdobny ma wiele odmian, różniących się wielkością oraz kształtem i kolorem kwiatów. Może osiągać wielkość od kilkunastu centymetrów (Allium oerophyllum) do 150 cm (czosnek główkowaty, Allium sphaerocephalon i olbrzymi, Allium giganteum). Ta ostatnia odmiana – czosnek olbrzymi – charakteryzuje się wspaniałymi kulistymi, fioletowymi kwiatami, przypominającymi gigantyczne dmuchawce. Poza tym kwiaty czosnku ozdobnego mogą mieć kwiaty w odcieniach różu, błękitu, żółci, są także białe i zielono białe.
Czosnek – uprawa
Czosnek, pomimo że bardzo pospolity, ma określone wymagania, szczególnie jeżeli zależy nam na wydajnej uprawie. Czosnek zwyczajny w naszym klimacie jest uprawiany jako roślina dwuletnia. Wymaga bogatej, żyznej, próchniczej gleby, choć odmiany ozdobne rosną dobrze sobie radzą na nieco mniej zasobnych piaszczystych lub piaszczysto-gliniastych glebach. Czosnek powinno się zasilać nawozami naturalnymi (bardzo dobrze sprawdza się kompost) lub nawozami wieloskładnikowymi; nie polecany jest nadmiar azotu. Najbardziej optymalne pH gleby to od 6-7,5. Czosnek powinno się podlewać, szczególnie w okresie upałów, jednak woda nie powinna zalegać na rabatach czy grządkach, nie powinno się też zraszać roślin. Czosnek preferuje stanowiska słoneczne, może też rosnąć w półcieniu. Usuwanie przekwitłych kwiatostanów poprawia kwitnienie czosnku ozdobnego, a w przypadku czosnku zwyczajnego – w ogóle powinno się usuwać zawiązki kwiatostanów, ponieważ wtedy wytworzą się większe jadalne cebule.
Czosnek – sadzenie
Czosnek można sadzić jesienią lub wiosną. Ten pierwszy to tzw. czosnek zimowy – sadzimy go ok. 6 tygodni przed nadejściem mrozów. Jeśli sadzimy czosnek wiosną, to powinniśmy to robić jak najwcześniej – już w marcu. Czosnek najlepiej sadzić, dzieląc cebulki i sadząc poszczególne ząbki. W przypadku odmian ozdobnych, cebulki można dzielić do dwa-trzy lata, natomiast czosnek zwyczajny jest uprawiany jako roślina dwuletnia. Cebulki do sadzenia pozyskujemy, kiedy łodygi żółkną, a liście przełamują się. Gleba przed sadzeniem powinna być dobrze spulchniona.
Czosnek – choroby
Czosnek jest raczej odporny na choroby, choć mogą mu zagrażać choroby grzybowe, szczególnie w okresie ciepłej i wilgotnej pogody. Młode liście czosnku są chętnie jedzone przez ślimaki, a czosnek zimowy mogą też atakować błoniszek czosnówka oraz śmietka cebulanka. Aby zapobiec chorobom dobrze jest zmieniać miejsce, gdzie czosnek rośnie i nie sadzić go tam, gdzie poprzednio uprawialiśmy inne rośliny cebulowe. Trzeba też uważać na jakość sadzonych cebul.
Czosnek w ogrodzie
Zarówno czosnek zwyczajny, jak i ozdobny odstrasza niektóre szkodniki, np. norniki i szczury. Dodatkowo, sadzony w sąsiedztwie brzoskwiń, truskawek i róż, chroni te rośliny przez chorobami, takimi jak kędzierzowatość liści czy szara pleśń, odstrasza też mszyce. Dodatkowo, z czosnku można sporządzać roztwory, zwalczające różne szkodniki.
