Aksamitka – przeciw szkodnikom i dla zdrowia. Właściwości i zastosowanie

Aksamitki królowały w przydomowych ogródkach naszych babć, ale znalazły też swoje miejsce we współczesnych ogrodach, zawdzięczając swoją ponadczasową popularność żywym barwom kwiatów i długiemu okresowi kwitnienia.

Aksamitki to rośliny jednoroczne, ale mało wymagające i łatwe w uprawie. Oczekują jedynie słonecznego stanowiska i umiarkowanie wilgotnej, przeciętnej gleby ogrodowej. Mają niewielkie rozmiary, dlatego mogą być uprawiane zarówno na rozległych kwietnikach (np. miejskich), jak w małych, przydomowych ogródkach, a nawet na balkonach i tarasach. Na ogół nie sprawiają większych problemów i tylko czasami mogą paść ofiarą ślimaków (na stanowiskach wilgotnych, półcienistych i zacisznych) lub szkodników (w suchych miejscach atakowane są przez przędziorki).

Sprawdź: Jak uprawiać poziomki w ogrodzie

Jednak aksamitki zasługują na uwagę nie tylko ze względu na swoje atrakcyjne kwiaty, ale też szczególne właściwości, dzięki którym mogą być uznane za rośliny do zadań specjalnych. Przede wszystkim mogą stać się naszym nieocenionym sojusznikiem w walce ze szkodnikami i chorobami roślin.

Sadzone w pobliżu warzyw (szczególnie pomidorów i papryki), potrafią ochronić je przed szkodliwymi nicieni glebowymi, które trzymają się z dala od szczególnego zapachu wydzielanego przez aksamitki. Ich aromat nie jest też przyjemny dla mszyc, które unikają miejsc i roślin, w pobliżu których rosną aksamitki.

Dowiedz się: Co to są nicienie, kiedy są zagrożeniem dla roślin i jak je zwalczać

Z aksamitek można też przygotować ekologiczne preparaty ochrony roślin, pozwalające uporać się z mszycami i niektórymi chorobami grzybowymi.

Jedną z możliwości jest przygotowanie wyciągu z aksamitek przeciwko mszycom. Wyciąg uzyskuje się zalewając 1 kg suszonych aksamitek (liście i kwiaty, bez korzeni) 10 litrach ciepłej wody i odstawiając płyn na 2 doby w ciepłe, ciemne miejsce. Przecedzonym wyciągiem bez rozcieńczenia można opryskiwać rośliny profilaktycznie lub zaraz po pojawianiu się pierwszych mszyc.

Z suszonych aksamitek można też przygotować wywar ( 0,5 kg suszonych roślin zalewa się 3 litrami wody i gotuje przez ok.0,5 godz.), który po wystudzeniu można wykorzystać do zabezpieczania cebulek kwiatowych i korzeni rozsad przed chorobami grzybowymi. Cebulki i korzenie roślin moczy się w ostudzonym wywarze przez 3 godziny przed ich posadzeniem.

Polecamy: Ceropegia Wooda - jak uprawiać tę piękną roślinę doniczkową

To jednak nie koniec możliwości aksamitek. Ich kwiaty i ziele (głównie z aksamitki wyniosłej), wykazuje właściwości lecznicze i choć aksamitka nie jest klasykiem wśród ziół, wykorzystuje się ją w medycynie naturalnej oraz w produkcji farmaceutyków (przeznaczonych głównie dla osób cierpiących na kłopoty ze wzrokiem). Preparaty z rośliny działają m.in. moczopędnie, żółciopędnie, antybakteryjnie i wykrztuśnie, dlatego stosuje się je m.in. w przypadku problemów trawiennych, wzdęć, przeziębień, chorób układu moczowego,  a nawet problemów ze wzrokiem (kwiaty aksamitki zawierają luteinę).

Oczywiście zanim sięgniemy po aksamitkę licząc na jej uzdrawiające moce, powinniśmy najpierw skonsultować się z lekarzem lub poszukać na temat rośliny rzetelnych informacji w książkach zielarskich, aby stosowanie jej do celów leczniczych nie przyniosło nam więcej szkody niż pożytku (aksamitka jest niewskazana m.in. dla alergików i kobiet w ciąży).

Kwiaty aksamitki mają też zastosowanie w kosmetyce, gdyż działają na skórę antybakteryjnie, uelastyczniająco i odświeżająco, a do tego wzmacniają naczynia krwionośne. Można z nich łatwo przygotować tonik do przemywania twarzy. Wystarczy 1 łyżkę kwiatów zalać szklanką wrzątku i odstawić do zaparzenia na ok. 15 min. Można też poszukać kosmetyków z udziałem rośliny (np. odżywczy krem pod oczy).

Aksamitki mogą też przydać się w kuchni (szczególnie aksamitka wyniosła i rozpierzchła). Ich suszone lub świeże liście wykorzystuje się jako przyprawę o intensywnym balsamiczno-cytrynowym aromacie, zaostrzającym smak sosów, mięs, past czy zup, a świeże kwiaty dodaje do sałatek, deserów i napojów.

Z kwiatów aksamitki wyniosłej pozyskuje się też pomarańczowy barwik (luteina, oznaczenie E161b), stosowany w przemyśle spożywczym do barwienia m.in. ciast, napojów, makaronów czy zup.

Jeśli chcemy wykorzystać aksamitki nie tylko jako rośliny ozdobne, uważajmy, jakie nawozy (i ewentualnie środki ochrony roślin) stosujemy. Najlepiej sięgać po naturalne, albo przeznaczone dla roślin jadalnych, a nie ozdobnych.