Czy tuje trują? Wyjaśniamy fakty i mity o szkodliwości tui

Kipiące zielenią ogrody to idealne miejsce na relaks i wypoczynek, dlatego jeśli tylko posiadamy kawałek działki, chętnie uprawiamy na niej wiele roślin. Czasami jednak może się zdarzyć, że podczas pobytu w ogrodzie nasz dobry nastrój pryska, bo docierają do nas przerażające wiadomości o ukochanych roślinach (głównie za sprawą Internetu).

Jedną z nich może być popularna ostatnio opinia na temat lubianych i chętnie uprawianych w ogrodach żywotników zachodnich czyli tui. Kiedy zagłębimy się w lekturę internetową, możemy odnieść wrażenie, że posiadamy w ogrodzie żywopłot lub rabatkę z piekielnie niebezpiecznych roślin, gdyż z obiegowych opinii wyłania się obraz tui, czyhającej na nasze zdrowie na różne sposoby.

Czy jednak rzeczywiście jest się czego bać? Nie bardzo, bo chociaż nie ma dymu bez ognia, plotki mają to do siebie, że lubią wyolbrzymiać, a nawet stwarzać problemy, tam gdzie ich nie ma.

Zanim więc wykarczujemy z ogrodu wszystkie tuje, najpierw spróbujmy poznać te rośliny trochę bliżej i z rezerwą podejdźmy do powtarzanych na ich temat rewelacji.

O co oskarża się tuje? Głównie o posiadanie w tkankach bardzo toksycznej substancji znanej jako tujon. I chociaż faktycznie występuje on w roślinie i rzeczywiście może być trujący, nie zagraża nam na odległość.

Tujon to związek chemiczny wchodzący w skład olejków eterycznych występujących w roślinach. Jak wiele substancji - jest on zarówno leczniczy, jak i trujący.

Tujon dostarczony do organizmu w dawkach terapeutycznych może pobudzać układ nerwowy, wspomagać wydzielanie soków trawiennych, działać biobójczo na liczne drobnoustroje chorobotwórcze czy wykazywać działanie przeciwrobaczne.

UWAGA: tujon stosuje się tylko pod ścisłą kontrolą lekarza oraz w postaci gotowych preparatów ziołowych takich jak np. Parazyt - Krople bezalkoholowe, czy Esberitox N.

W podwyższonych dawkach tujon ma jednak zgubny wpływ na nasz organizm i może powodować zaburzenia w działaniu układu nerwowego, drgawki, halucynacje, arytmię serca, wymioty, biegunki, zapalenie nerek, podrażnienie wątroby, utratę przytomności czy poronienia u kobiet ciężarnych. Duże dawki tujonu mogą nawet prowadzić do śmierci.

Oprócz preparatów ziołowych, w których występuje tujon (pamiętajmy, że nie wolno przygotowywać ich samodzielnie), pojawia się on również w ziołowych alkoholach takich jak absynt czy wermut. Do niedawna za zatrucia tujonem odpowiadały właśnie te alkohole, dlatego w niektórych krajach zostały nawet zakazane. Obecnie trunki te znów są powszechnie dostępne (głównie w Europie), gdyż przyjęto normy ustalające dozwolone stężenie tujonu podczas ich produkcji.

Tujon jest więc istotnie związkiem niebezpiecznym i faktycznie występuje w tujach, ale może być zagrożeniem dla nas i dla naszych zwierząt tylko po spożyciu fragmentów rośliny, dlatego jeśli nie zamierzamy objadać się tujami, możemy bez przeszkód podziwiać ich piękno.

Co ciekawe, jak wiele innych roślin (m.in. jałowce, sosny, świerki, czeremcha, brzoza, czosnek), tuje wydzielają nawet lotne fitoncydy czyli naturalne substancje o działaniu antyseptycznym, bakteriobójczym i grzybobójczym, oczyszczając w ten sposób swoje najbliższe otoczenie z chorobotwórczych mikroorganizmów.

Oczywiście może się zdarzyć jakaś nadwrażliwość na tujon, dlatego jeśli podczas przycinania tui zauważymy jakieś niepokojące objawy, zachowajmy czujność. Zawsze również warto używać rękawiczek ochronnych (również przy przycinaniu innych roślin). Unikajmy również przycinania tui w słoneczne, gorące dni, ale w takich warunkach nie powinno się przycinać żadnych krzewów.

Warto też pamiętać, że tujon nie występuje wyłącznie w tujach, ale także w innych roślinach, które przecież bez obaw od dawna uprawiamy w ogrodach, a także, które rosną dziko. Należą do nich np. szałwia lekarska, bylica pospolita, a nawet krwawnik pospolity i wrotycz pospolity.

Tujon może nam się przydać podczas pielęgnacji ogrodu. Preparaty zawierające tujon, takie jak wyciągi, wywary czy gnojówki z liści bylicy piołun, szałwii lub wrotyczu, wykazują działanie przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne i szkodnikobójcze.

Gałązki tui umieszczone w norkach gryzoni lub zalanie norek sporządzoną z tui gnojówką, może też odstraszać krety i nornice.

Ze względu na obecność antyseptycznego tujonu i żywic, hamujących rozwój mikroorganizmów (również tych pożytecznych), ściętych fragmentów rośliny nie należy natomiast składować na ogólnym kompoście. Liście, kora i zrębki (pochodzące wyłącznie ze zdrowych roślin), zdecydowanie bardziej nadają się do przygotowania kwaśnego kompostu, przeznaczonego dla roślin kwasolubnych.