Słonecznik zwyczajny – pożyteczny i piękny
Słoneczniki zwyczajne można z powodzeniem zaliczyć do jednych z najpiękniejszych roślin użytkowych. Ich ogromne, talerzowate kwiaty, otoczone wianuszkiem żółtych, dużych płatków, wspaniale prezentują się w towarzystwie okazałych, zielonych, sercowatych liści, na wysokim, sztywnym, zielonym, szorstkim pędzie, dlatego mogą być nie tylko ozdobą ogrodu użytkowego, ale też ozdobnego.
Słonecznik zwyczajny uprawiany jest jednak zwykle nie tyle dla walorów ozdobnych, ile dla bardzo wartościowych nasion, zamkniętych w paskowanej, sztywnej, ciemnej okrywie. Po wyłuskaniu, nasiona wykorzystywane są w przemyśle spożywczym (jako dodatek do pieczywa oraz surowiec do wyrobu wartościowego oleju słonecznikowego) oraz w kuchni (dodatek do sałatek, surówek, past, musli oraz domowych wypieków) lub traktowane jako zdrowa przekąska.
Słoneczniki tylko w słońcu. Warunki uprawy
Chcąc uprawiać słoneczniki w ogrodzie, trzeba jednak pamiętać, że są to rośliny duże, okazałe i wysokie (mogą dorastać nawet do 2-3 m wysokości), dlatego potrzebują dla siebie sporo miejsca. Kochają też słońce i z pewnością nie poradzą sobie w cieniu, ani w półcieniu. Odzwierciedla to nawet ich nazwa botaniczna "helianthus" oznaczająca kwiaty słońca. Ciekawą cechą słoneczników jest też ich zdolność do podążania w ciągu dnia za słońcem i obracania „główek” się w jego stronę.
Poza sporą ilością miejsca i słonecznym, ciepłym stanowiskiem, słoneczniki potrzebują też żyznej, zasobnej w składniki pokarmowe, próchniczej i stale lekko wilgotnej gleby. Na słabszym podłożu i w miejscach niedoświetlonych, karleją i słabo kwitną, a ich nasiona źle się wykształcają i są częściowo puste w środku. Aby uniknąć podobnych problemów, przed uprawą słoneczników słabsze gleby warto wzbogacić w składniki pokarmowe i to zarówno za pomocą nawozów organicznych (np. kompostem lub obornikiem stosowanym jesienią) jak i mineralnych (najlepiej z przewagą potasu np. w postaci soli potasowej jesienią lub saletry amonowej wiosną).
Niestety, mimo najlepszych warunków uprawowych, słoneczniki nie zawsze dobrze plonują. Skutecznie może im to utrudnić brzydka pogoda i częste opady, ograniczające możliwość zapylenia kwiatów przez owady (głównie trzmiele i pszczoły).
Kiedy i jak wysiewać słonecznik zwyczajny
Słoneczniki to rośliny jednoroczne, które uprawia się wyłącznie z siewu nasion wprost do gruntu, gdyż nie tolerują przesadzania. Mimo iż są ciepłolubne, ich siewki potrafią przetrwać niewielkie, wiosenne przymrozki (do ok. -4ºC), dlatego nasiona można wysiewać już pod koniec kwietnia (do około połowy maja), umieszczając je w podłożu punktowo. Po wschodach rośliny się przerwa, pozostawiając po jednej, najsilniejszej siewce na danym stanowisku. W zależności od siły wzrostu, rozstaw między roślinami powinien wynosić ok. 50 x 50 cm dla odmian niższych lub 75 x 75 cm dla wyższych.
Słoneczniki na rabatach. Odmiany i zastosowanie
W zależności od odmiany, słoneczniki kwitną od lipca do września, dlatego w ogrodzie mogą pełnić zarówno rolę użytkową jak i dekoracyjną, szczególnie jeśli zdecydujemy się na ich odmiany ozdobne np.
- „Honey Bear” - wys. ok. 80-90 cm, kwiaty żółte, pełne,
- „Evening Sun” - koszyczek brązowy, kwiaty języczkowe brązowo-czerwono-żółte, wys. 1,8-2 m,
- „Sunspot” - koszyczek brązowy, kwiaty języczkowe żółte, wys. ok. 50 cm,
- „Fullsun” - koszyczek brązowy, niepylący, kwiaty języczkowe żółte, idealne na kwiat cięty, wys. 1,8 m,
- „Abendsonne” - koszyczek brązowy, kwiaty języczkowe brązowo-czerwone, wys. ok. 2 m,
- „Ring of Fire” - koszyczek brązowy, kwiaty języczkowe żółte z brązową podstawą, wys. 1,2 m,
- „Teddy Bear”- kwiaty pełne, żółte, wys. 40-50 cm.
Odmiany różnią się miedzy sobą wysokością, terminem kwitnienia, wielkością, budową i barwą kwiatów, a też pokrojem (pędy mogą być pojedyncze lub rozgałęzione). Wysokie słoneczniki wspaniale wyglądają w grupach na tle ogrodzenia lub ściany budynku i mogą być dobrym tłem dla kompozycji rabatowych z niższych bylin lub roślin jednorocznych. Doskonale nadają się też do uprawy w ogrodach urządzonych na styl wiejski, romantyczny lub rustykalny. Ich kwiaty nadają się także do cięcia. Niższe odmiany mogą natomiast stanowić element kompozycji rabatowych lub być uprawiane w donicach na balkonach i tarasach (np. „Sunspot”).
