Psianka Rantonneta, czyli „szafirowa burza”. Sprawdź, jak uprawiać i pielęgnować tę roślinę, a także jak ją przezimować

Rośliny psiankowate to zróżnicowana i bardzo pożyteczna rodzina roślina. Z wieloma jej przedstawicielami mamy do czynienia na co dzień, jak choćby psianka podłużna, czyli bakłażan, nie mówiąc już o ziemniakach, pomidorach czy papryce.

Są też psianki ozdobne, takie jak psianka koralowa, czy rosnące dziko w Polsce (psianka słodkogórz, psianka czarna).

Jedną z najbardziej atrakcyjnych, ozdobnych psianek jest psianka Rantonneta (Lycianthes rantonnetii, a dawniej – Solanum rantonnetii). Zwana jest też szafirową burzą lub – nieco mniej romantycznie – niebieskim krzewem ziemniaczanym (blue patato bush) albo psianką paragwajską. Niekiedy w sprzedaży można także znaleźć te rośliny pod nazwą drzewko goryczkowe. To kalka z francuskiej nazwy arbre à gentiane, używanej prawdopodobnie ze względu na podobieństwo kwiatów do tzw. goryczki tropikalnej (Exacum trinervium).

Jest to pięknie kwitnący krzew – szafirowa burza oznacza właśnie burzę kwiatów, które pojawiają się na pędach od czerwca do późnej jesieni.

Kwiaty mają intensywną niebieskofioletową barwę płatków, z którą pięknie kontrastuje żółte oczko i pręciki z grubymi pylnikami w tym kolorze. Płatki są lekko pomarszczone i zrośnięte ze sobą, a miejsce zrostu jest zaznaczone mocniejszym kolorem. Są także odmiany o białych kwiatach.

Liście mają wydłużony, lancetowaty lub owalny kształt i ładny, ciemnozielony kolor. Psianka Rantonneta jest dość okazała - w polskich warunkach dorasta do 1,8-2 m wysokości, z koroną o średnicy nieco ponad 1 metra.

Ta roślina może też zawiązywać owoce, które wyglądają dość atrakcyjnie (kuleczki czerwieniejące wraz z dojrzewaniem. Owoce i nasiona są trujące, podobnie, jak wszystkie inne części tej psianki (najwięcej toksyn znajduje się właśnie w owocach, a wyglądają one kusząco dla dzieci). Zastanówmy się nad uprawą tej rośliny, jeśli w ogrodzie bawią się dzieci.

Te rośliny pochodzą z Ameryki Południowej, gdzie rosną w klimacie cieplejszym niż polski. Dlatego uprawia się je przede wszystkim w donicach, które zimuje się w pomieszczeniu (szczegóły poniżej).

Taką donicę na lato można zadołować w ziemi i psianka będzie wyglądała jak krzew gruntowy. Ale można też postawić na tarasie, balkonie, czy wybranym miejscu ogrodu. A miejsce dla psianki musi być osłonięte od wiatru i zaciszne oraz słoneczne (powinna mieć ok. 8 godzin słońca w ciągu dnia).

Ziemia dla tej psianki powinna być żyzna oraz koniecznie przepuszczalna. Warto zaopatrzyć się w ziemię do roślin kwitnących i dodać do niej piasku lub drobnego żwiru. W doniczce koniecznie musi być warstwa drenażu oraz odpływ. Psianka lubi być obficie podlewana, ale ziemia nie powinna być stale mokra. Dlatego nadmiar wody powinien swobodnie spłynąć, a górna warstwa podłoża przeschnąć przed kolejnym nawadnianiem. Jednak jeśli roślina stoi na słońcu i pogoda dopisuje, i tak może to oznaczać codzienne podlewanie.

Psianka Rantonneta ma duże zapotrzebowanie na składniki pokarmowe, dlatego warto ją regularnie zasilać nawozem dla roślin kwitnących. Unikajmy za to nawozów azotowych, bo roślina będzie miała sporo liści, ale mniej kwiatów. Ważne jest też to, żeby przestać nawozić ją w sierpniu, bo roślina musi przygotować się do zimowego odpoczynku.

Ta psianka ma szybko rosnące i drewniejące pędy. Można ją prowadzić jako krzew lub uformować drzewko z kulistą koroną. Jest dość łatwa do kształtowania, tym bardziej, że i tak trzeba ją regularnie przycinać.

Szafirową burzę trzeba przycinać co roku, na wiosnę. Pędy można skrócić o połowę, a nawet 2/3. Psianka kwitnie na pędach tegorocznych, a kwiaty pojawiają się zarówno na końcach pędów, jak i w kątach liści na nowych przyrostach. Mocne cięcie wiosną sprawi, że pędy rozgałęzią się i pojawi dużo nowych pędów – z liśćmi i kwiatami. W razie potrzeby pędy można także przyciąć latem, ale nie spodziewajmy się w tej sytuacji, że zdążą pojawić się spektakularne przyrosty z kwiatami. Jeśli mamy mało miejsca na zimowanie rośliny, pędy można przyciąć również jesienią.

Jeśli roślina ma wyraźny, pionowy pęd, można na nim kształtować kulistą koronę, odpowiednio przycinając jej pędy i usuwając wszystkie pojawiające się poniżej.

Ścięte wiosną półzdrewniałe pędy możemy wykorzystać do rozmnażania rośliny, bo łatwo ukorzeniają się (psiankę można też rozmnażać latem z sadzonek zielnych).

Niestety ta roślina nie przetrwa polskiej zimy w gruncie (wytrzymuje spadki temperatury do ok. -5ºC i np. na południu Europy radzi sobie bardzo dobrze), dlatego jesienią trzeba ją przenieść do chłodnego pomieszczenia. Może zimować w temperaturze od 0 do 4ºC (wtedy nie będzie miała liści i nie będzie potrzebowała światła) lub nieco wyższej, czyli 5-10ºC, ale wtedy z dostępem do światła (liczmy się z tym, że zrzuci liście, ale nie zahamuje całkiem wzrostu, co oznacza, że może puszczać pędy i liście).

Podczas zimowania psiankę należy od czasu do czasu podlać, tak żeby ziemia całkiem nie przeschła (częstotliwość zależy od temperatury – im zimniej, tym podlewa się rzadziej; orientacyjnie co 3-4 tygodnie).

Pod koniec marca roślinę należy przesadzić do większej doniczki oraz przyciąć. Przenosi się ją do jaśniejszego i cieplejszego pomieszczenia. Jeśli kwiecień jest ciepły, można ją wystawiać na dzień na zewnątrz. Ale trzeba pilnować temperatury, żeby psianka nie zmarzła. Bezpiecznie na zewnątrz może się znaleźć w połowie maja (po wcześniejszym zahartowaniu).

W opisach dość często spotyka się nazwę psianka Rantonnetiego (lub Rantonettiego), jednak to błędna wersja, a poprawna to psianka Rantonneta. Nazwa pochodzi od nazwiska francuskiego ogrodnika, który nazywał się Barthélémy Victor Rantonnet. I to od tego tworzy się polski przydomek – Rantonneta.
Natomiast wersja “Rantonnetiego” to twór powstały z doklejenia polskiej końcówki do łacińskiej nazwy, gdzie pojawia się to nazwisko w dopełniaczu (“raconnetii”).