Rutewka – co to za roślina i jak ją uprawiać? Gatunki, odmiany i wymagania. Jakie rutewki wybrać do ogrodu i jak o nie zadbać?

Rutewka (Thalictrum) to dość spory rodzaj roślin – liczy on kilkaset gatunków. Niektóre z nich rosną dziko w Polsce, co sprawia, że są bardzo dobrze przystosowane do klimatu i warunków. Należy do nich rutewka orlikolistna, żółta, mniejsza, wąskolistna oraz pojedyncza. Wprawdzie nie wszystkie z dzikich rutewek trafiły do uprawy, jednak niektóre to piękne rośliny ozdobne, które warto wykorzystać w ogrodzie.

Rutewki różnią się wyglądem w zależności od gatunku. Ale łączy je to, że są wysokie (ponad 1,5 m), mają mocno podzielone liście, czasem nawet pierzaste. Tworzą one kępy, z których wyrastają wysokie, często niemal nagie łodygi. Na ich końcach wyrastają kwiaty. Ich charakterystyczną cechą jest to, że nie mają płatków korony, a nawet jeśli się pojawiają, to szybko opadają. Kwiaty składają się głównie z pręcików. Dzięki temu wyglądają jak puszyste pompony. Zebrane są one w bardziej okazałe kwiatostany. Ponieważ łodygi wyglądają delikatnie, kwitnące rutewki wyglądają, jakby nad rośliną unosiła się różowa, biała lub żółtawa chmurka. Rutewki kwitną od maja/czerwca do lipca/sierpnia (zależy to od gatunku i odmiany).

W uprawie ogrodowej można najczęściej spotkać pięć gatunków rutewek, czyli rutewkę orlikolistną, rutewkę delavaya oraz niekiedy rutewkę żółtą, rutewka Thalictrum rochebrunianum oraz rutewkę Elin.

Rutewka orlikolistna (Thalictrum aquilegiifolium) jest wyjątkowo piękną i okazałą byliną. To gatunek rodzimy. Jej liście mają lekko niebieskawe zabarwienie, a kształtem przypominają liście popularnej ogrodowej rośliny – orlika (stąd właśnie jej nazwa). I, podobnie jak liście orlików, zamierają późnym latem lub na początku jesieni. Kwiaty rutewki orlikolistnej wyglądają jak pomponiki, a pojawiają się na szczytach długich łodyg, niemal pozbawionych liści. Najczęściej odmiany uprawne mają kwiaty w różnych odcieniach różu. Mają delikatny, przyjemny zapach. Rutewki orlikolistne, w zależności od warunków uprawy, mogą dorastać do 120-150 cm wysokości, choć są też niższe odmiany.

Ten gatunek rutewki ma odmiany ozdobne, różniące się m.in. kolorem kwiatów oraz wysokością. Do popularnych odmian należy np.:

• rutewka orlikolistna Purpureum – o intensywnie fioletowych kwiatach, dorasta do 150 cm wysokości;
• rutewka orlikolistna Nimbus White – kwitnie na biało, a jej dodatkową zaletą są bardzo ciemne pędy; dorasta do 70 cm wysokości;
• rutewka orlikolistna Nimbus Pink – podobnie jak Nimbus Pink ma ciemne pędy i jest karłowa, ale kwitnie na różowo;
• rutewka orlikolistna Black Stokings – to odmiana wysoka (120-180 cm) o bardzo ciemnych pędach i różowych kwiatach.

Rutewka Delavaya (Thalictrum delavayi) pochodzi z Chin. Jest zwana także rutewką dwuskrzydłową. Ma delikatniejszy pokrój niż rutewka orlikolistna. Kwiaty i liście ma drobniejsze od niej, ale może wyższe pędy kwiatostanowe (dorastają 150 a nawet 200 cm). Ta rutewka kwitnie wyjątkowo obficie, tworząc „burzę kwiatów”. Rutewka Delavaya kwitnie w lipcu i sierpniu.

Kwiaty rutewki Delavaya najczęściej są różowe, ale odmiana Splendide White – kwitnie na biało. Z tego gatunku warto też zwrócić uwagę na rutewkę Hewitt`s Double – to odmiana o różowych kwiatach, u której część pręcików jest przekształcona w płatki. Dzięki temu kwiaty wyglądają wyjątkowo pięknie i okazale. Prawdziwym gigantem z tego gatunku jest rutewka Anne – dorastająca do ponad 200 cm wysokości.

Licencja CC BY-SA 3.0

Warto też zwrócić uwagę na rutewkę Elin oraz rutewkę o łacińskiej nazwie Thalictrum rochebrunianum. Rutewka Elin to odmiana mieszańcowa, która wraz z rutewką _Thalictrum rochebrunianum _stanowią prawdziwe ogrodowe olbrzymy – dorastające do ponad 200 cm. Będą one prawdziwą ozdobą letnich ogrodów.

Licencja CC BY-SA 2.0

Do grona ozdobnych rutewek można też zaliczyć rutewkę żółtą (Thalictrum flavum). W przeciwieństwie do innych gatunków, za to zgodnie z nazwą, kwitnie ona przede wszystkim na żółto (z czasem jaśnieje i jej kwiaty przybierają biało-kremowy odcień). Należy do gatunków dziko rosnących w Polsce. Kwitnie i lipcu i sierpniu i ma przyjemny zapach.

Licencja CC BY-SA 3.0

Rutewki są łatwe w uprawie, ale pamiętajmy, że nie będą kwitły w głębokim cieniu, ani na suchej ziemi. Wszystkie rutewki najlepiej rosną w słońcu lub półcieniu. Wymagają one żyznego, próchniczego i stale wilgotnego podłoża o przynajmniej lekko kwaśnym odczynie. Oznacza to, że można je sadzić w pobliżu oczek wodnych, stawów itp. lub trzeba regularnie podlewać. Zasada jest prosta – im więcej słońca, tym więcej wilgoci.

Rutewki lubią żyzną ziemię, dobrze jest je regularnie zasilać kompostem. Jeśli chcemy je posadzić w bardziej suchym miejscu, trzeba pamiętać o regularnym podlewaniu.

Rutewki dobrze rosną z nasion (wysiewanych wiosną), często też same rozsiewają się w ogrodzie. Warto pamiętać o ich rozsadzaniu i odmładzaniu – robi się to późnym latem lub wczesną jesienią, kiedy roślina przekwitnie.

Warto też pamiętać, że rutewki późno schodzą – miejsce ich sadzenia warto oznaczyć np. patyczkiem, żeby ich nie uszkodzić podczas wiosennych prac w ogrodzie. Większość też, ze względu na wysokość, wymaga podpór (to tym ważniejsze, że ich łodygi są puste w środku) – wyjątkiem jest rutewka Thalictrum rochebrunianum, która może sobie radzić bez palikowania.

Podstawowe gatunki rutewek są odporne na mróz, jednak odmiany ozdobne, w chłodniejszych regionach Polski mogą wymagać zabezpieczenia przez zimnem - warto je okryć stroiszem (iglastymi gałązkami). Do rutewek wymagających zimowego okrycia należy np. rutewka Delavaya Hewitt`s Double.

Wszystkie rutewki zawierają toksyczne związki i są trujące. Uważajmy więc na nie w ogrodach, w których bawią się dzieci.

Rutewki i ruta pospolita (Ruta graveolens) należą do różnych rodzajów roślin. Jednak mają podobny pokrój – zarówno liści, jak i pędów i kwiatów. To podobieństwo oddano nie tylko w polskiej nazwie, ale również potocznej angielskiej – meadow-rue, czyli ruta łąkowa.