Jak uprawiać aronię - krzew owocowy o małych wymaganiach

Krzewy aronii są również niezwykle dekoracyjne i mogą być prawdziwą ozdobą ogrodu. Ich dodatkowym atutem jest praktycznie brak jakichkolwiek wymagań - aronia to jedna z najłatwiejszych w uprawie roślin ogrodowych. W dodatku daje owoce, które znakomicie nadają się na przetwory, a ponadto mają cenne właściwości lecznicze. Niestety smak surowych nie jest najlepszy.

Aronia to krzew z rodziny różowatych. Pochodzi ze wschodnich stanów Ameryki Północnej. Do Europy trafił prawdopodobnie w XVIII wieku. Na niewielką skalę był uprawiany w Europie Zachodniej i Rosji. Aronia rozpowszechniła się dopiero po drugiej wojnie światowej, w Polsce w latach 70. XX w.

Aronia jest krzewem dożywającym 20 lat. Jej przebarwiające się jesienią liście i owoce pozostające zimą na krzewach nadają im niezwykle dekoracyjny wygląd. Krzewy aronii są jednymi z najłatwiejszych w uprawie roślin ogrodowych. Są odporne na mróz nawet do -35ºC, mogą rosnąć w każdej glebie, nawet na nieużytkach, w słońcu i w cieniu (w cieniu słabiej owocują).

Aronia jest odporna na choroby roślin i szkodniki. Krzewy aronii nie wymagają też cięcia (wycina się tylko najstarsze, ponad 5-letnie pędy, celem prześwietlenia krzewu), ani podlewania poza okresami intensywnej suszy, gdyż nie lubią nadmiaru wody. Kwitną po okresie wiosennych przymrozków, zatem nie trzeba ich zabezpieczać przed przemarzaniem. Słowem - aronię wystarczy zasadzić w rozstawie 1,5-2 na 3,5 m i zaczekać dwa-trzy lata na pierwsze owoce.

Krzewy wymagają niewielkiego nawożenia jedynie w pierwszym i drugim roku po posadzeniu - wiosną wokół każdego krzewu wystarczy rozsypać niewielką ilość nawozu wieloskładnikowego. Nawożenie starszych okazów, szczególnie rosnących w żyznych, ogrodowych glebach, jest wręcz niewskazane, gdyż pobudza rośliny do bujnego wzrostu, co obniża owocowanie.

Aronię można sadzić jesienią (październik-listopad) oraz wiosną (marzec-kwiecień). Rośliny w pojemnikach można sadzić przez cały sezon. Krzewy aronii można rozmnażać za pomocą odkładów ziemnych - wiosną wystarczy przysypać poziomo pęd krzewu ziemią, a do jesieni wyrośnie z niego kilka ukorzenionych sadzonek, gotowych po odcięciu do bezpośredniego posadzenia na stanowiska docelowe - lub wysiewać z nasion. 

Owoce aronii na surowo nie są zbyt smaczne (są cierpkie), jednak mają niezwykłe, udowodnione naukowo, właściwości lecznicze. Dlatego warto z nich przygotowywać soki, dżemy, przeciery, czy galaretki. Nadają się również na domowe wino. Przetwarzanie owoców aronii w domowych warunkach nie różni się niczym od przygotowywania innych przetworów owocowych - może z wyjątkiem konieczności użycia nieco większej ilości cukru. Dobrym pomysłem jest też przemrożenie owoców w zamrażalniku - tracą wtedy część goryczki.

Sok z owoców aronii ma ciekawą właściwość poprawiania smaku i aromatu przetworów z innych owoców - dodaje im aromatu zbliżonego do leśnych jagód. Nie warto go jednak dodawać, jeśli dżem, czy przecier ma mieć kolor inny, niż ciemnoczerwony. Sok z aronii ma tak wysokie stężenie barwnika (antocyjanów), że zachowuje swój kolor nawet po stukrotnym rozcieńczeniu wodą.

Poznaj też: Właściwości aronii - dlaczego warto ją jeść

Oprócz antocyjanów owoce aronii zawierają całą paletę substancji biologicznie czynnych o znanych właściwościach leczniczych: witaminy C, B2, B6, E, PP, prowitaminę A, łatwo przyswajalne cukry, garbniki, pektyny, flawonoidy, kwasy organiczne, sole mineralne i mikroelementy. Spożywanie przetworów z aronii zalecane jest szczególnie ludziom cierpiącym na choroby układu krążenia - arteriosklerozę i nadciśnienie tętnicze.

• Aronia czarnoowocowa, aronia czarna (Aronia melanocarpa) - często zwana czarną jarzębiną to najbardziej znany i popularny gatunek aronii. Krzewy dorastają do 1 m wysokości i mają eliptyczne, dekoracyjne liście. Szczyty młodych pędów przyjmują zabarwienie czerwone, z wiekiem brązowieją i szarzeją. Krzew kwitnie od końca maja do połowy czerwca białymi kwiatami o średnicy ok. 1,2 cm, zebranymi w baldachogrona po kilkadziesiąt, co wygląda bardzo dekoracyjnie. Owoce dojrzewają w sierpniu i wrześniu. Są kuliste, o średnicy 0,5-0,8 cm, błyszczące, czarne lub czarno-purpurowe. Aronia czarnoowocowa ze względu na dużą odporność na zanieczyszczenia powietrza może być sadzona nawet na terenach przemysłowych. Najpopularniejsze odmiany to Nero, Aron i Viking.
• Aronia czerwona (Aronia arbutifolia) - gatunek bardziej ozdobny niż owocowy. Dorasta do wysokości 2 m. Ma drobne, eliptyczne, dekoracyjne liście o długości ok. 8 cm, wiosną i latem z wierzchu ciemnozielone, a od spodu szare. Jesienią liście zmieniają kolor na ognistoczerwony i pomarańczowy. Kwitnie od maja do czerwca białymi lub biało-różowymi kwiatami o średnicy ok. 1 cm, zebranymi w baldachy. Owoce mają wielkość ziarna grochu i intensywnie czerwony kolor. Dojrzewają we wrześniu i na zimę mogą pozostać na krzewie (nie są wykorzystywane spożywczo, bo są suche i niemal pozbawione smaku). Aronię czerwoną warto sadzić na stanowiskach słonecznych, gdyż w cieniu nie przebarwia liści jesienią. Szczególnie dekoracyjne są odmiany Brillant i Erekta.
• Aronia śliwolistna (Aronia ×prunifolia) - gatunek pośredni pomiędzy aronią czarną i czerwoną (jest ich naturalnym mieszańcem) . Krzewy dorastają do 4 m wysokości. Uprawia się ją jako roślinę ozdobną ze względu na dekoracyjne kwiaty, liście i owoce. Liście są ozdobne: karbowane, z czarnymi gruczołami na głównym nerwie. Kwitnie od kwietnia do maja białymi lub biało-różowymi kwiatami zebranymi w baldachy po ok. 20 sztuk. Czerwone owoce mają średnicę ok. 0,7 mm, w kształcie kuliste lub przypominające gruszkę. Są jadalne, dojrzewają we wrześniu i październiku. Do ogrodów szczególnie polecana jest dekoracyjna odmiana Brillant.