Iksja (Ixia) to mało popularna, choć bardzo interesująca bylina bulwiasta. W ogrodach pojawia się dość rzadko, choć ze względu na atrakcyjne kwiaty zasługuje na większą uwagę. Wprawdzie roślina jest wrażliwa na mrozy i w naszym klimacie wymaga corocznego wykopywania na zimę, ale podobne oczekiwania mają też inne, bardziej popularne rośliny sezonowe (np. dalie, pacioreczniki, mieczyki), co nie zniechęca nas do ich uprawy.
Iksje – co to za kwiaty i jak wyglądają
Iksja należy do rodziny kosaćcowatych i liczy sobie ok. 50 gatunków. Na ogół nie są to jednak rośliny szczególnie dekoracyjne, dlatego wyprowadzono od nich szereg znacznie bardziej ozdobnych odmian, określanych jako iksje ogrodowe.
Mieszańcowe iksje posiadają typowe dla wielu kosaćcowatych wąskie, szablaste, sztywne liście i rozwijają pojedyncze, gwiazdkowate, sześciopłatkowe kwiaty z ciemną plamą wewnątrz kielicha. Kwiaty są zebrane po kilka lub kilkanaście na szczytach sztywnych, wzniesionych pędów w gęste kłosy, które dorastają do wysokości ok. 60-80 cm.
Kwiaty w zależności od odmiany, mogą mieć różne, często bardzo wyraziste kolory, zwykle z wyraźnie widoczną w ich wnętrzu ciemną plamą (np. białe, żółte, amarantowe, różowe, kremowe).
Ciekawe odmiany iksji
Do ciekawszych odmian iksji ogrodowe należą m.in.:
- „Spotlight” - kwiaty białe z różowymi akcentami,
- „Giant” - kwiaty białe z ciemnym środkiem,
- „Rose Emperor” i „Mabel” - kwiaty ciemnoróżowe,
- „Marquette” - kwiaty żółte.
Z czym posadzić iksje
Ze względu na swoje atrakcyjne kwiaty, w ogrodzie iksja najlepiej prezentuje się w jednogatunkowych grupach, ale może też tworzyć udane kompozycje z innymi roślinami ozdobnymi oraz niewysokimi trawami. Można ją też z powodzeniem uprawiać w pojemnikach na balkonach i tarasach. Jej urocze kwiaty nadają się również do cięcia.
Iksja ogrodowa – uprawa i wymagania
Uprawa iksji nie jest szczególnie trudna, ale wymaga od nas nieco zaangażowania. Roślina pochodzi z południowych rejonów Afryki więc oczekuje dużo ciepła i słońca, dlatego należy dla niej wybrać ciepłe, słoneczne i osłonięte od wiatru stanowisko. Iksja kwitnie długo i obficie, dlatego potrzebuje też dobrej, żyznej, próchniczej, przepuszczalnej, lekko wilgotnej gleby. Przed sadzeniem jej do gruntu, podłoże dobrze jest wzbogacić sporą dawką kompostu, a wiosną przed kwitnieniem dokarmiać rośliny nawozami dla roślin kwitnących. Nie wolno natomiast sadzić bulw na glebach zimnych i mokrych, gdyż wtedy łatwo gniją (iksja nie lubi suszy, ale nie toleruje też mokrej gleby).
Kiedy sadzić iksję
W zależności od sposobu uprawy, iksja ogrodowa może kwitnąć wiosną i wczesnym latem (czerwiec-lipiec) lub późnym latem i wczesną jesienią (sierpień-wrzesień).
Chcąc doczekać się wczesnego kwitnienia, bulwy powinniśmy wysadzić już jesienią. Ponieważ jednak w gruncie zimy raczej nie przetrwają (zwykle nie pomaga nawet okrywanie zagonów grubą warstwą ściółki), należy posadzić je po kilka do doniczek i przechować do wiosny w niezbyt ciepłej szklarni lub na chłodnej werandzie (temp. ok. 6-10°C), od czasu do czasu bardzo delikatnie podlewając. Gdy pojawią się pierwsze kiełki, rośliny przenosimy do cieplejszego (temp. ok. 14-16°C), jasnego pomieszczenia i częściej podlewamy. Do gruntu możemy posadzić je w maju.
Iksje możemy też uprawiać jako kwiaty późnego lata. Wtedy ich bulwy sadzimy wprost do gruntu wiosną (maj), podobnie jak mieczyki.
Kiedy wykopać i jak przezimować iksje
Bez względu jednak na sposób uprawy, iksje nie mogą pozostać w gruncie na zimę, dlatego jesienią trzeba zabrać je z ogrodu. Jeśli rośliny były sadzone wprost do gruntu, przed jesiennymi przymrozkami, należy wykopać ich bulwy. Trzeba to zrobić do końca września lub na początku października.
Po wykopaniu bulwy oczyszcza się z resztek pędów, kwiatów i nadmiaru ziemi. Należy też oddzielić bulwy potomne (przydadzą się do rozmnażania, ale zakwitną dopiero po 2-3 latach uprawy), a następnie umieścić pojedynczymi warstwami w ażurowych skrzynkach lub po kilka w papierowych torebkach i przenieść do chłodnego (temp. ok. 6-10°C), suchego, ciemnego pomieszczenia.
Czasami sugeruje się, że bulwy mogą przetrwać zimę w gruncie pod grubą warstwą ściółki, w praktyce jednak rzadko się to udaje, chyba że zima jest wyjątkowo łagodna i ciepła (bez mrozów).
