Mirt na wianek nie tylko. Jak uprawiać mirt i jak go wykorzystać? Ta roślina ma właściwości lecznicze i przyda się też w kuchni

Mirt zwyczajny (Myrtus communis) to na pierwszy rzut oka niepozorny krzaczek. Ale występuje w medycynie, kuchni, a także symbolice i religii od kilku tysięcy lat, i to w wielu kulturach. Mirt w swojej ojczyźnie, czyli przede wszystkim na wybrzeżach Morza Śródziemnego i zachodniej Azji, to krzew lub niewysokie drzewko – dorasta do ok. 3-4 metrów. W uprawie domowej osiąga znacznie mniejsze rozmiary – około 1 metra. Mirt ma drobne, ciemnozielone listki o jajowatym lub lancetowatym kształcie (nie gubi ich na zimę). Są one bogate w olejki eteryczne i pięknie pachną. Latem mirt kwitnie, wytwarzając nieduże kwiaty o najczęściej białych płatkach i efektownych pręcikach.

W Polsce mirt uprawia się w doniczkach (w gruncie nie przetrzyma zimy). Ale zanim dojdziemy do uprawy, warto poznać choć część niezwykłych właściwości mirtu.

W Polsce jeszcze nie tak dawno każda szanująca się panna uprawiała mirt, żeby mieć czym przybrać ślubny wianek. Mirt trafiał także do wianków dziewczynek idących do pierwszej komunii. Trudno było się więc bez niego obejść.

Mirt w ten sposób wykorzystywano w różnych krajach – gałązki mirtu to obowiązkowy element np. wiązanek ślubnych angielskich księżnych. Jak głosi tradycja – pochodzą one z krzaczka mirtu, wyhodowanego z tego, z którego korzystała królowa Wiktoria, biorąc ślub w 1840 roku. Ale mirt w ceremonii zaślubin to znacznie dłuższa historia. Bez niego nie mogły się obyć panny młode również w starożytnej Grecji i Rzymie, dobre 2,5 tysiąca lat temu. I w Grecji zwyczaj mirtowych wianków ślubnych przetrwał do dziś.

Dlaczego mirt był tak ważny dla panien młodych? Od dawna jest on kojarzony z pięknem, a także czystością. W starożytnej Grecji miał także zapewniać pomyślność i płodność. Nie bez znaczenia było pewnie i to, że mirt był rośliną bogini miłości – Afrodyty (to właśnie za krzew mirtu miała się skromnie schować, kiedy naga wyłoniła się z morza). Mirt występuje także w Starym Testamencie, gdzie symbolizuje pokój, radość, a także nieśmiertelność. Połączone elementy symboliki mirtu dały mu nowe życie w erze chrześcijaństwa i zapewniły wielowiekową „karierę”.

Mirt ma dość specyficzne wymagania co do warunków uprawy. Musi mieć jasno, ale potrzebuje rozproszonego światła (nie może stać bezpośrednio na słońcu). Ważna jest też ziemia, która musi mieć lekko kwaśny lub kwaśny odczyn. Koniecznie musi być przepuszczalna, pamiętajmy też o warstwie drenażu. Woda nie może stać w doniczce, ani na podstawce. Za to podłoże powinno być lekko wilgotne, więc mirt trzeba regularnie podlewać (podlewanie ograniczamy tylko zimą).

Na lato mirt można wynieść na balkon lub taras. Powinien mieć miejsce osłonięte przed wiatrem, a także mocnym słońcem. Roślinę możemy wynieść na przełomie maja i czerwca, a domu zabieramy ją ok. października.

Mirt wymaga okresu odpoczynku. Zimę powinien spędzić w jasnym pomieszczeniu, ale w chłodzie (temperatura powinna wynosić około 10ºC). Jeśli nie możemy zapewnić aż tak niskiej temperatury naszej roślinie, nie trzymajmy jej chociaż w bardzo ciepłym pokoju czy w pobliżu grzejącego kaloryfera. Niestety dawniej – w czasach, kiedy domy miały nieogrzewane szklane werandy i ganki – ten warunek był łatwiejszy do spełnienia niż teraz.

Mirty bardzo dobrze znoszą przycinanie – pozyskiwanie gałązek na różne cele nie zrobi im krzywdy. Za to roślina lepiej się rozkrzewi. Mirt można przycinać od wiosny do jesieni.

Mirt niestety dość trudno kupić. Jednak warto szukać ofert na popularnych portalach sprzedażowych. Sadzonki mirtu zdarzają się także na targowiskach, coraz częściej można na nie trafić również w kwiaciarniach. Niewielka sadzonka kosztuje około 10-20 zł.

Mirt dość dobrze ukorzenia się, więc możemy go samodzielnie rozmnożyć z gałązki (sadzonki półzdrewniałej). Wystarczy ściąć ją w miejscu, gdzie zaczyna drewnieć (ok. 3-4 cm od szczytu) i posadzić w przepuszczalnej i lekko wilgotnej ziemi. Ukorzeni się po kilku tygodniach.

Szukając sadzonek mirtu musimy uważać, bo pod nazwą mirt często jest sprzedawana kufea hyzopolistna. To ładna, ozdobna roślina i warto ją mieć, ale nie ma nic wspólnego z mirtem zwyczajnym. Łączy je pewne podobieństwo, czyli drobne, lancetowate, ciemnozielone listki. Jednak kufea kwitnie na różowo lub lila (zdarzają się też białe), a przede wszystkim – nie ma właściwości ani zapachu mirtu. Dowiedz się więcej: Kufea co to za roślina i jak ją uprawiać

Już w starożytności krzewy mirtu nie tylko dostarczały materiału na ślubne wianki. O jego właściwościach leczniczych są wzmianki i w pismach sumeryjskich, i egipskich papirusach, a greccy i rzymscy lekarze również doceniali jego właściwości. Rzeczywiście mirt wykazuje działanie rozkurczowe i przeciwbólowe, poza tym działa wykrztuśnie, pomaga też leczeniu zatok. Stosowany zewnętrznie łagodzi bóle reumatyczne, pomaga leczyć stany zapalne skóry, łojotok i trądzik. Uwaga – dłuższe przyjmowanie preparatów z mirtu powoduje intensywniejsze miesiączki.

Polecamy: Bluszczyk kurdybanek to cenne i smaczne zioło! Walczysz z tym „chwastem”? Lepiej go wykorzystaj! Przyda się do sałatki i herbatki

Mirt zawiera dużo olejków eterycznych, które nadają mu charakterystyczny, lekko żywiczny aromat. Tę cechę wykorzystuje się w kuchni śródziemnomorskiej. Jagody, gałązki i liście dodaje się do dań mięsnych (m.in. wieprzowiny i baraniny), ale też sałatek i słodkich potraw. Na Sardynii i Korsyce z jagód mirtu produkuje się aromatyczny likier. Gałązki mirtowe nadają też aromat figom, które suszy się nadziane na nie.

O ile takich frykasów raczej nie przygotujemy, pamiętajmy o mircie… przygotowując mięso na grill. Można wykorzystać listki mirtu jako przyprawę, albo dorzucić gałązki na palenisko, co da nam aromatyczny dym.

Gałązek mirtowych używano też do ozdoby. Przez wieki przystrajano nimi domy, świątynie i kościoły. Poza walorami dekoracyjnymi, zyskiwano piękny zapach we wnętrzach. Jego dodatkową zaletą było to, że… odstraszał muchy.