Szczepionka mikoryzowa to naturalny sposób wzmocnienia roślin. Kiedy i jak ją robić? Wyjaśniamy krok po kroku

W środowisku naturalnym rośliny radzą sobie z trudnościami, wykorzystując różne strategie przetrwania. Jedną z popularniejszych jest podejmowanie przez nie współpracy z grzybami, przynoszące korzyści obu stronom. Dzięki grzybom rośliny mogą pobierać z podłoża więcej substancji odżywczych, ułatwiających ich wzrost i rozwój, natomiast grzyby mają szansę otrzymać wartościowe produkty fotosyntezy, których same nie potrafią wytwarzać (m.in. węglowodanów).

Mikoryza to współpraca roślin z grzybami. Symbiotyczny układ z grzybami daje jednak więcej korzyści roślinom. Grzyby wydzielają do podłoża substancje chemiczne (m.in. o działaniu podobnym do antybiotyku, a także inne rodzaje substancji), które pomagają ograniczyć rozwój patogenów i chronią rośliny przed niektórymi chorobami (np. fytoftorozą) oraz szkodnikami (np. nicieniami). Rośliny współpracujące z grzybami stają się silniejsze i bardziej odporne na niekorzystne warunki środowiskowe jak np. niewłaściwy odczyn podłoża, suszę czy wahania temperatur.

Rozwinięta grzybnia, zwiększa też powierzchnię chłonną korzeni, ułatwiając roślinie pobieranie wody i substancji odżywczych. W niektórych przypadkach, grzybnia może nawet zastąpić korzenie włośnikowe, odpowiedzialne m.in. za pozyskiwanie wody z podłoża.

Współpraca roślin z grzybami może mieć różny charakter. Najczęściej spotykaną formą jest mikoryza wewnętrzna nazywana endomikoryzą, która polega na wnikaniu grzybni w tkankę korzenia, ale może również wystąpić mikoryza zewnętrzna określana jako ektomikoryza, podczas której grzybnia oplata korzenie, pozostając jednak na ich powierzchni.

W naturze, grzyby same odnajdują rośliny, z którymi podejmują współpracę, jednak w ogrodzie, gdzie panują warunki w znacznym stopniu stworzone przez człowieka, należy pomóc naturze, dostarczając grzyby do podłoża w formie szczepionki. Gotowa szczepionka mikoryzowa, zawiera żywe strzępki grzybni różnych gatunków.

Szczepionki są dostępne w postaci proszku (do rozpuszczenia w wodzie), granulatu, płynu, żelu lub w formie podłoża mikoryzowego (grzybnia zmieszana z torfem).

Szczepionkę mikoryzową wystarczy podać roślinie tylko raz na całe życie, ponieważ kiedy grzyb nawiąże już współpracę z jej korzeniami, pozostanie z rośliną nawet wtedy, kiedy będzie przenoszona na inne stanowisko. Dostępne na rynku szczepionki mikoryzowe, zawierają grzyby odpowiednio dobrane do rodzaju roślin, gdyż różne rośliny współpracują z różnymi grzybami. Z tego względu szczepionka przeznaczona dla roślin wrzosowatych (np. azalii, wrzosów, różaneczników, borówki wysokiej) będzie zawierała inny rodzaj grzybni niż szczepionka dla winorośli, trawników, drzew owocowych, iglaków czy róż.

Mikoryzacja jest korzystna dla większości roślin, ale szczególnie dobrze wpływa na rośliny wrzosowate (przede wszystkim borówki i żurawiny), których wysokie wymagania glebowe, są dość trudne do spełnienia w typowym ogrodzie. Odpowiednie grzyby wprowadzone do podłoża na plantacji borówki (lub innych wrzosowatych) obniżają zbyt wysokie pH gleby i pomagają roślinom lepiej radzić sobie z niewłaściwym odczynem podłoża.

Szczepionkę z grzybnią należy zaaplikować do wilgotnego podłoża, podczas ciepłej pogody (temperatura powietrza powinna wynosić ok. 10-20°C), zgodnie z zaleceniami znajdującymi się na opakowaniu preparatu. Najczęściej robi się to od marca/kwietnia do września/października, ale wiele zależy od pogody.

Szczepionki są dostępne w różnych postaciach. Niektóre trzeba rozpuścić w wiaderku z wodą i podać przez odpowiedni aplikator. Inne są już umieszczone w tubie aplikatora, do której dolewa się wody, miesza wstrząsając i zostawia na określony czas. Do ich podania przydaje się pistolet do silikonu (można go kupić za kilkanaście złotych w sklepie z artykułami budowlanymi i do majsterkowania). 

Mikoryzę podaje się w pewnym oddaleniu od pnia drzewa, ale w zasięgu korzeni. Przed tym warto zrobić otwór w ziemi, np. wbijając drewniany kołek. Do otworu wstrzykuje się określoną ilość preparatu. Zależy ona od konkretnej szczepionki i wielkości drzewa i jest podana na opakowaniu. Znajdziemy na nim też dokładną instrukcję przygotowania i podania danej szczepionki. Najczęściej opakowanie wystarcza na kilka- kilkanaście drzew.

Uwaga: Po aplikacji szczepionki, przez dwa miesiące roślin nie zasilamy nawozami mineralnymi, a następnie zmniejszamy dawki podawanych nawozów nawet o połowę.

Mikoryza zastosowana w ogrodzie, nie tylko jednak poprawia kondycję roślin, ale też pozwala ograniczyć ilość wykorzystywanych środków ochrony roślin oraz zmniejszyć dawki stosownych nawozów. Dzięki pożytecznym grzybom, poprawia się także jakość gleby oraz jej właściwości fizyczne (np. struktura, chłonność, stosunki wodno-powietrzne).

Decydując się na wykorzystanie w ogrodzie szczepionki mikoryzowej, musimy jednak pamiętać, że spektakularnych efektów jej działania nie zobaczymy z dnia na dzień, gdyż zanim grzyby zaczną swoją pracę, muszą się najpierw zadomowić i podjąć współpracę z korzeniami roślin, co może potrwać nawet kilka tygodni.