Topinambur ma smaczne i zdrowe bulwy. Podpowiadamy, jak jeść topinambur i polecamy łatwe przepisy na dania z niego

Topinambur czyli słonecznik bulwiasty teoretycznie jest znany od dawna. W Polsce można było spotkać go już w połowie XVIII wieku, kiedy zaczęto wykorzystywać jego bulwy, jednak wielkiej kariery nie zrobił. Nieco bardziej został doceniony w Europie Zachodniej, jednak i tam ustąpił miejsca ziemniakowi, który na długi czas stał się podstawą wyżywienia.

Topinambur pochodzi z Ameryki Północnej i przez Indian był ceniony i szeroko wykorzystywany. Obecnie topinambur staje się coraz popularniejszym warzywem, a na jego korzyść przemawia zarówno łatwość uprawy, jak i właściwości, a także – przyjemny smak.

Topinambur to inaczej słonecznik bulwiasty. Jest on łatwy w uprawie – właściwie trudniej pozbyć się go z ogródka, niż sprawić, żeby w nim rósł. Wystarczy pozostawiony kawałek bulwy, żeby topinambur rozrósł się ponownie. Z tego powodu jest uważany za roślinę inwazyjną.

Jeśli zdecydujemy się na uprawę topinamburu, grządkę z nim warto „ogrodzić” grubą folią, wkopaną w ziemię. A jeśli tylko mamy miejsce, uprawa topinamburu to dobry pomysł. Bo choć bulwy topinamburu coraz częściej można kupić, to oczywiście najlepsze są te z własnego ogródka. Tym bardziej, że niezbyt nadają się do długiego przechowywania, znacznie lepiej wykopywać je na bieżąco. A można to robić od jesieni, nawet do wiosny.

Topinambur można też potraktować jako dekorację grządki, bo na pierwszy rzut oka trudno go odróżnić od ozdobnego słonecznika szorstkiego.

Bulwy topinamburu oczywiście warto wprowadzić do naszego menu ze względu na smak. Ale skorzysta na tym także nasze zdrowie. Topinambur zawiera bowiem cenne minerały m.in. potas, fosfor i magnez, a także żelazo i wapń. Jest także źródłem witamin (w tym z kilku z grupy B oraz A i C).

Ale przede wszystkim topinambur zawiera dużo inuliny. Jest to związek (polisacharyd czyli cukier złożony), który obniża poziom zarówno cukru we krwi, jak i „złego cholesterolu”. Jest dobrze tolerowany przez osoby chore na cukrzycę, a nawet zmniejsza insulinoodporność.

Ale po topinambur powinni sięgać nie tylko diabetycy. Jego jedzenie pomaga wyregulować ciśnienie krwi, a także wspomaga odchudzanie i działa dobrze na pracę jelit. No i ma przyjemny – orzechowy smak, w którym można też dopatrzeć się podobieństwa do smaku ziaren słonecznika.

Topinambur ma wiele odmian. W Polsce oficjalnie zarejestrowano dwie odmiany: Albik – o białych i w miarę gładkich bulwach oraz Rubik – o bulwach czerwonawo-fioletowych i bardziej nieregularnym kształcie. Te ostatnie są wykorzystywane głównie jako roślina pastewna, ale wynika to przede wszystkim z tego, że trudniej je obierać.

Topinambur można cienko obrać (wtedy warto wrzucić go na kilka minut do wody z octem lub sokiem z cytryny, żeby nie ciemniał) lub dokładnie umyć szczoteczką (zachowamy wtedy więcej korzystnych związków)

Topinambur można jeść na surowo – ale uwaga – w takiej postaci powoduje wzdęcia, szczególnie jedzony ze skórką. Dlatego lepiej go ugotować lub upiec. Topinambur można stosować jako dodatek do różnych dań, albo ich podstawę. Poniżej kilka propozycji przepisów na dania z topinamburu.

Jako dodatek do dań możemy przygotować purée z topinamburu lub topinambur pieczony:

• purée z topinamburu – przygotowuje się tak jak ziemniaczane. Topinambur gotujemy ok. 25 minut w osolonej wodzie lub mleku, odcedzamy, odparowujemy i rozcieramy z masłem lub śmietaną. Warto dodać nieco gałki muszkatołowej lub czosnku;
• topinambur pieczony – umyty topinambur kroimy w grube plastry. Kolejne składniki zależą od tego, co lubimy. Możemy dodać (do wyboru): rozmaryn, tymianek, kminek, czarnuszkę, czosnek. Topinambur z wybranymi dodatkami wsypujemy do dużej misy, dodajemy trochę oliwy i soli, i dokładnie mieszamy. Potem wszystko wysypujemy na blachę (wyłożoną papierem do pieczenia) i pieczemy przez ok. 20-30 minut w piekarniku nagrzanym do 180-200ºC (czas trzeba kontrolować).

Z topinamburu można także przygotować samodzielne dania, takie jak np.:

Placki z topinamburu są równie łatwe do przygotowania, jak ziemniaczane. Topinambur trzeba zetrzeć na tarce o drobnych oczkach, dodać trochę mąki oraz mleka i jajko. Można dodać szczyptę słodkiej, czerwonej papryki. Całość wymieszać na dość gęstą masę. Smażymy na patelni, na rozgrzanym oleju.

Na zupę z topinamburu gotujemy wywar z włoszczyzny (marchew, pietruszka, seler, por) z dodatkiem liści laurowych. Osobno podgotowujemy topinambur (przez kilkanaście minut). Odcedzamy go i przekładamy do wywaru warzywnego, w którym powinien się rozgotować. Następnie warzywa z topinamburem miksujemy w wywarze (można wyjąć marchew i wyłowić liście laurowe). Zupę można podawać – z utartym twardym żółtym serem, np. parmezanem lub posiekanymi orzechami włoskimi.

Topinambur kroimy w kawałki, solimy, polewamy oliwą i pieczemy na blasze w piekarniku (jak w przepisie powyżej). Winne jabłko kroimy w kostkę, seler naciowy w plastry, siekamy orzechy włoskie. Dodajemy topinambur i wszystko polewamy lekkim sosem winegret (oliwę mieszamy z sokiem z cytryny lub octem winnym i szczyptą soli), możemy też posypać rodzynkami.

Do tej sałatki potrzebujemy tylko topinambur, pieczarki oraz natkę pietruszki. Opcjonalnie można dodać cebulę lub odrobinę czosnku. Topinambur i pieczarki kroimy na kawałki podobnej wielkości. Na patelnię z olejem wrzucamy najpierw topinambur, który smażymy ok. 10 minut, potem dodajemy pieczarki, czekamy aż odparuje woda i jeśli chcemy – dodajemy pokrojoną cebulę lub czosnek. Całość smażymy, aż warzywa się zezłocą. Na koniec dodajemy sól i posiekaną natkę pietruszki. Można podawać z pieczywem, grzankami lub jako dodatek do mięsa.