Do takiej hodowli dobiera się gatunki w zależności od ich wymagań, przynależności do rodziny botanicznej oraz podatności na choroby i szkodniki. Wszystko to ma na celu zarówno bardziej ekonomiczne wykorzystanie dostępnego miejsca jak również ograniczenie zużycia chemicznych środków ochrony roślin. Takie rozwiązanie pozwala również uzyskać wyższe plony, dobrej jakości.
Zasady właściwego doboru roślin
Przed rozpoczęciem uprawy współrzędnej, powinniśmy dobrze zaplanować nasadzenia. Pomoże nam w tym znajomość cech charakterystycznych poszczególnych gatunków: przynależność do rodziny botanicznej, terminy zbioru, osiągana wysokość, podatność na choroby i szkodniki oraz wymagania uprawowe. Przede wszystkim należy zacząć od ustalenia, jaki rodzaj roślin był uprawiany na danym terenie w ostatnich kilku latach. Jest to bardzo ważne, gdyż pewnych gatunków nie należy uprawiać po sobie nawet przez kilka lat. Zastrzeżenie to dotyczy
w szczególności roślin z tej samej rodziny botanicznej, gdyż nie tylko wykorzystują one podobne składniki pokarmowe, które selektywnie pobierają z podłoża, ale również są obarczone występowaniem tych samych chorób i szkodników, mogących przetrwać w glebie nawet dłuższy okres czasu, w oczekiwaniu na właściwego żywiciela (np. warzywa kapustne, dyniowate).
Kolejnym ważnym czynnikiem, jest oddziaływanie poszczególnych gatunków na siebie wzajemnie oraz na potencjalnych szkodników upraw. Niektóre rośliny wydzielają bowiem substancje odstraszające, stanowiące barierę ochronną przed atakiem potencjalnych szkodników, inne wiążą
w glebie azot, pozwalając tym samym ograniczyć nawożenie gleby tym składnikiem (rośliny motylkowe), jeszcze inne mogą utrudniać wzrost i kiełkowanie nasion, gdyż ich korzenie wydzielają związki chemiczne blokujące te procesy u innych roślin. Co ciekawe, jeden z pospolitych chwastów ogrodowych – mniszek lekarski, podczas kwitnienia wytwarza etylen, wspomagający rozwój kwiatów
i dojrzewanie owoców. Z tego powodu jest bardzo wskazany w uprawach sadowniczych.
Rozmieszczenie nasadzeń na rabacie, powinno także uwzględniać rozmiary roślin, dlatego wyższe gatunki należy posadzić tak, by nie ograniczały dostępu światła niższym. Dobrze jest też zestawiać ze sobą rośliny plonujące w różnych terminach, aby zbiory były sukcesywne. Przykładowo krótkim okresem wegetacji wykazują się sałata i rzodkiewka, a znacznie dłuższym marchew i buraki.
Właściwości niektórych roślin
Gatunkiem bardzo przydatnym do rozmaitych nasadzeń jest z pewnością czosnek. Jego specyficzny aromat i zawarte w nim substancje chemiczne, odstraszają dużą grupę szkodników np. mszyce i przędziorki, a także gryzonie (np. nornice) oraz ślimaki. Chronią też w pewnym stopniu rośliny sąsiednie, przed pojawieniem się na nich chorób grzybowych. Podobne zastosowanie ma także cebula i por, który dodatkowo skutecznie chroni marchew przed groźnym szkodnikiem – połyśnicą marchwianką. Jednocześnie marchew dobrze wpływa na uprawę cebuli i pora, gdyż ogranicza występowanie śmietki cebulanki. Seler chroni uprawy roślin kapustnych przed bielikiem kapustnikiem, a gorczyca ogranicza występowanie pachówki strakóweczki w uprawach grochu.
Również inne rośliny bywają przydatne w ochronie upraw, a dobrym tego przykładem może być rozmaryn i szałwia, ograniczające wystąpienie bielika kapustnika oraz połyśnicy marchwianki,
a także aksamitki, które likwidują nicienie i mączliki. Niektóre z roślin bywają jednak dość kontrowersyjne, gdyż z jednej strony pomagają uprawom np. niszcząc szkodniki, a z drugiej strony uniemożliwiają wzrost i rozwój siewek wielu różnych gatunków (np. bylica piołun).
Przykładowe zestawienia na rabacie
Dobre towarzystwo:
- cebula, marchew, por, sałata, majeranek;
- pietruszka, seler, burak;
- kapusta, fasola karłowa, seler, szałwia;
- pomidor, pietruszka, sałata, czosnek;
- marchew, sałata, szczypiorek;
- fasola, ogórek, rzodkiewka;
- burak, kapusta, fasola karłowa;
- marchew, rzodkiewka, por;
- strączkowe (np. fasola) z dyniowatymi (np. ogórkiem);
Złe sąsiedztwo
- cebulowe ze strączkowymi (cebula, por z grochem i fasolą);
- dyniowate z ziemniakami;
- pomidor z kapustnymi, ziemniakami i rzodkiewką;
- marchew z kapustnymi;
