Czarna malina. Uprawa, wymagania, pielęgnacja, przycinanie

Eksperymentowanie z ciekawymi i nietypowymi roślinami ogrodowymi może dać niemałą satysfakcję i sporo korzyści, szczególnie, jeśli dotyczy uprawy gatunków użytkowych. Do takich właśnie należy między innymi mało znana czarna malina, którą w ogrodach można spotkać jeszcze stosunkowo rzadko.

Czarna malina niby przypomina malinę, ale rodzi nieduże, czarne owoce, które są zwarte i pokryte jasnym, woskowym nalotem. Nie do końca wygląda też jak jeżyna, od której różni się pokrojem i owocami.

Liście czarnej maliny są podobne do obu gatunków, ale roślina ma nieco inny pokrój i zwyczaje. W przeciwieństwie do typowej maliny, tworzy bardzo długie, bo nawet 3-4 metrowe pędy, które po zetknięciu wierzchołka z podłożem niemal natychmiast się ukorzeniają. Pędy są elastyczne i na całej długości pokryte licznymi, ostrymi kolcami.

Krzew rośnie bardzo silnie i potrzebuje dla siebie sporo miejsca (wytwarza również rozłogi korzeniowe). Źle prowadzony i nie przycinany, może stać się bardzo inwazyjny, zagarniając dla siebie znacznie więcej przestrzeni, niż planowaliśmy przeznaczyć pod jego uprawę.

Owoce pojawiają się na pędach dwuletnich i dojrzewają latem (lipiec/sierpień). Są słodkie i aromatyczne, a ich smak przypomina zarówno maliny jak i jeżyny, zachowując przy tym oryginalny posmak, niepodobny do żadnego z tych gatunków.

Czarne maliny są też bardzo wartościowe, gdyż zawierają znacznie więcej antocyjanów oraz niektórych mikroelementów (m.in. miedzi i żelaza) niż jeżyny i maliny.

Owoce po zbiorach można wykorzystać podobnie, jak owoce malin czy jeżyn. Doskonale nadają się do spożycia na surowo, ale sprawdzają się też jako dodatek do deserów, ciast i sałatek. Można z nich także przyrządzić znakomite soki i dżemy, a nawet zamrażać.

Czarna malina przybyła do nas ze Stanów Zjednoczonych, gdzie była znana i ceniona już od dawna (to gatunek Rubus occidentalis - malina zachodnia). Jej uprawa w Polsce nie jest jednak trudna. Malina czarna najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym lub półcienistym, ciepłym i osłoniętym od wiatru oraz na żyznym, próchniczym, przepuszczalnym, ale lekko wilgotnym podłożu o lekko kwaśnym odczynie pH.

Roślina nie lubi gleb ciężkich i mokrych, na których choruje, ani lekkich i suchych, gdzie ma problemy ze wzrostem, owocowaniem i zimowaniem. Na odpowiednim stanowisku jest dostatecznie mrozoodporna i nie wymaga zimowego okrycia.

Jeśli jednak chcemy doczekać się licznych, dużych i smacznych owoców, w sezonie roślinę musimy systematycznie zasilać i w razie potrzeby podlewać, gdyż szybko rośnie i posiada płytki system korzeniowy, przez co jest podatna na przesuszenie i ma utrudniony dostęp do składników odżywczych znajdujących się w głębszych warstwach gleby.

Bardzo ważnym zabiegiem w uprawie czarnej maliny jest też odpowiednie cięcie, inaczej krzew szybko może stać się inwazyjny i trudny do opanowania. Cięcie czarnej maliny różni się jednak od przycinania jeżyn czy malin.

Pierwszy zabieg przeprowadza się późną wiosną, skracając tegoroczne przyrosty do długości ok. 1-2 m. To cięcie pozwala lepiej rozkrzewić się roślinie, wydać więcej przyrostów i wytworzyć więcej owoców w kolejnym sezonie.

Następne cięcie przeprowadza się już po zbiorach, zwykle jesienią, wycinając u podstawy wszystkie pędy dwuletnie, które latem wydały owoce oraz pędy najsłabsze (na krzewie powinno zostać do 5-6 silnych przyrostów).

Dodatkowy zabieg przeprowadza się wiosną kolejnego roku, skracając zeszłoroczne przyrosty do długości ok. 30 cm. Tak cięty krzew owocuje bardzo obficie i zachowuje zwarty pokrój.

• Chcąc uniknąć problemów z niepożądanym ukorzenianiem się pędów, a także ułatwić sobie zbiory, malinę czarną dobrze jest prowadzić na podporach, rozpinając jej pędy na linkach lub drabince.
• Czarną malinę można sadzić wiosną lub jesienią, jednak drugi termin jest dla niego lepszy ze względu na częstsze opady i brak ryzyka upałów.
• Czarne maliny są wieloletnie, ale na jednym stanowisku nie należy uprawiać ich dłużej niż 4-5 lat, gdyż rośliny są stosunkowo podatne na choroby.

Na rynku dostępnych jest kilka interesujących odmian czarnej maliny, różniących się głównie wielkością i terminem dojrzewania owoców (np. „Bristol”, „Jewel”, „Litacz”).