Guzikowiec zachodni – krzew ozdobny. Uprawa, wymagania, przycinanie

Guzikowiec zachodni (Cephalanthus occidentalis) to bardzo atrakcyjny, choć mało jeszcze popularny w naszym kraju krzew ozdobny. Wprawdzie wbrew swojej nazwie z guzikami nie ma nic wspólnego, ale jego niewielkie, okrągłe kwiatostany na tle zielonych liści wyglądają bardzo oryginalnie i faktycznie mogą przypominać puszyste, okrągłe guziczki (natomiast jego nazwa botaniczna pochodzi od słów "głowa" i "kwiat").

Kwiatostany są jednak nie tylko bardzo atrakcyjnie, ale też pachnące i miododajne, dlatego latem wabią roje motyli oraz innych owadów zapylających. Krzew jest też znany jako guzikowiec wonny.

Guzikowiec zachodni pochodzi z odległych rejonów świata (m.in. Ameryka Północna), mimo to w naszym klimacie radzi sobie całkiem dobrze i z powodzeniem może być uprawiany w ogrodach.

W naturze guzikowiec zachodni jest całkiem sporym krzewem lub małym drzewkiem, gdyż potrafi osiągać nawet 6 m wysokości, w uprawie rzadko jednak przekracza 2 m wysokości. Krzew rośnie szybko i jest dość rozłożysty, gdyż może osiągać podobną szerokość jak wysokość. Ma luźny, trochę nieregularny, kulisty pokrój i duże, zielone liście, gęsto pokrywające elastyczne pędy.

Guzikowiec najefektowniej wygląda jednak latem (lipiec-sierpień/wrzesień), gdy obsypuje się licznymi, niemal idealnie kulistymi, pierzastymi, kremowo-białymi kwiatami, zebranymi po kilka na szczytach pędów w luźne grona. Na tle zielonych, błyszczących liści kwiaty prezentują się wyjątkowo atrakcyjnie i egzotycznie, dlatego trudno przejść obok nich obojętnie.

Kiedy przekwitają, nie tracą jednak całego uroku, gdyż przekształcają się w zielone, stopniowo czerwieniejące i brązowiejące, kuliste owocostany, które mogą być oryginalną ozdobą zimowej rabaty. Szczególnie dekoracyjnie wyglądają intensywnie czerwone owocostany charakterystyczne dla karłowej odmiany „Sugar Shack” (dorasta do ok. 1-1,2 m).

Dodatkową zaletą guzikowca, są przebarwiające się z końcem sezonu na żółto lub czerwono liście, które dodają koloru jesiennemu ogrodowi.

Guzikowiec zachodni jest jednak nie tylko krzewem wyjątkowo oryginalnym i atrakcyjnym, ale też niezbyt trudnym w uprawie, dlatego z pewnością zasługuje na większą uwagę. Nie może jednak rosnąć wszędzie.

Wprawdzie guzikowiec jest mrozoodporny i dobrze znosi nasze zimy (jedynie w najchłodniejszych rejonach kraju, gdzie temperatury zimą spadają poniżej -25°C, warto osłonić go przed zimą włókniną), ale do prawidłowego rozwoju potrzebuje słonecznego stanowiska oraz żyznej, próchniczej, stale wilgotnej, a nawet podmokłej gleby (przyda się ściółkowanie podłoża).

Posadzony w cieniu nie zakwitnie i będzie rósł bardzo słabo, a na przesychającym podłożu szybko zwiędnie (nie znosi suszy).

Jeśli guzikowiec ma obficie kwitnąć i zachować ładny pokrój, wymaga też corocznego cięcia. Ponieważ kwitnie na pędach tegorocznych, wczesną wiosną (w marcu) należy mocno go przyciąć, dzięki czemu nie tylko obficie zakwitnie, ale też wypuści sporo nowych pędów i ładnie się zagęści.

Za pomocą cięcia można go dowolnie formować, a nawet wyprowadzić z niego małe drzewko na kształt szczepionych drzewek piennych.

Krzewy do uprawy najlepiej jest nabyć od hodowcy lub w dobrym centrum ogrodniczym, ale jeśli mamy zaprzyjaźnionego ogrodnika, który posiada roślinę i pozwoli nam ściąć z niej w czerwcu kilka pędów, możemy podzielić je na 2-3 węzłowe odcinki i ukorzenić w wilgotnym podłożu, pozyskując w ten sposób własne sadzonki guzikowca.

Jesienią możemy też zebrać z krzewu dojrzałe nasiona i wiosną spróbować je wysiać (wymagają kilkumiesięcznej stratyfikacji w niskich temperaturach).

Ze względu na swoje duże wymagania wilgotnościowe, guzikowiec najlepiej czuje się w pobliżu oczek wodnych, a nawet na glebach podmokłych czy okresowo zalewanych.

Odpowiednio cięty ładnie prezentuje się na trawniku lub na tle ogrodzenia jako soliter, ale bardzo dobrze wygląda też w jednogatunkowych grupach. Ze względu na dużą tolerancję względem cięcia, może być też wykorzystywany do tworzenia niewielkich żywopłotów, które latem zaskakują niezwykłymi kwiatami.

Guzikowiec bardzo efektownie prezentuje się też w formie małego drzewka, które można wyprowadzić z krzewu samodzielnie za pomocą cięcia lub kupić w postaci egzemplarza szczepionego na pniu.