Paprocie to rośliny, które świetnie sobie radzą w cienistych zakątkach ogrodu. Nie inaczej jest z języcznikiem zwyczajnym, który – jak na paproć – wygląda bardzo oryginalnie.
Języcznik zwyczajny, czyli jeleni język
I nazwa języcznik, i potoczna – jeleni język – nawiązują do wyglądu tej rośliny. Ma ona długie (do 60 cm), wąskie liście, kojarzące się z językiem. W przeciwieństwie do liści wielu innych paproci, nie są one podzielone. Powierzchnia liści jest skórzasta, błyszcząca i gładka. Wyrastają one na krótkich ogonkach o brązowobordowym zabarwieniu i tworzą ładną, lejkowatą kępę. Latem na dolnej części niektórych liści pojawiają się skupiska zarodników. Są one brązowe i tworzą charakterystyczne „kreseczki” w poprzek obu części blaszki liściowej. Liście języczników nie zanikają na zimę.
Ta roślina była kiedyś zaliczana do rodzaju Phyllitis _i niekiedy jeszcze można ją znaleźć pod taką nazwą (_Phyllitis scolopendrium), natomiast obecnie uznano, że jest bliżej związana z zanokcicami i jej aktualna oficjalna nazwa to Asplenium scolopendrium.
Ozdobne odmiany języcznika
Języcznik ma kilka atrakcyjnych odmian, które różnią się przede wszystkim kształtem liści. Warto zwrócić uwagę m.in. na następujące odmiany:
- Angustifolia („wąskolistna”) – liście są wydłużone i smukłe, o lekko karbowanych krawędziach, dorastają do 50 cm długości;
- Cristata (Cristataum „grzebieniasta”) – liście są wyraźnie rozgałęzione i mają mocno pofalowane krawędzie; dorastają do 20-35 cm;
- Furcata („rozwidlona”) – liście są rozdwojone na końcach i pofałdowane;
- Marginata („obrzeżona”) – liście mają powcinane brzegi i są stosunkowo wąskie;
- Undulata („falista”) – liście są stosunkowo szerokie i mają pofalowane brzegi.
licencja CC BY-SA 4.0
Jak uprawiać języcznik zwyczajny w ogrodzie
Języcznik zwyczajny nie jest bardzo wymagający. Najlepiej rośnie w półcieniu, ale radzi sobie w również w bardziej ocienionych miejscach. Może wytrzymać także na słońcu, ale nie będzie rósł dobrze, a jego liście będą jasnozielone lub wręcz żółtawe. Za to w ocienionych miejscach będą miały piękny, intensywnie zielony kolor.
Te rośliny lubią próchniczą i przepuszczalną oraz wilgotną ziemię. Jeśli nie pada, należy je podlewać, tak żeby ziemia całkiem nie przeschła. Natomiast nie powinno się ich sadzić na podłożu gliniastym i ciężkim.
Te paprocie są dość tolerancyjne co do odczynu gleby, ale najlepiej rosną na ziemiach wapiennych (zasadowych). Bardzo dobrze czują się na ziemiach wzbogaconych kompostem lub ziemią liściową, natomiast nie przepadają za nawozami mineralnymi.
Języczniki są odporne na mróz, ale młode rośliny, głównie odmian ozdobnych, można zabezpieczyć, szczególnie jeśli miałby nadejść mróz bez śniegu. Jeśli posadzimy języczniki pod drzewami lub krzewami liściastymi, nie wygrabiajmy opadłych liści spomiędzy nich. Zabezpieczą rośliny przed mrozem i poprawią jakość ziemi.
Jesienią nie usuwajmy też zaschniętych czy uszkodzonych liści języcznika – zróbmy to dopiero wiosną (to roślina zimozielona, ale część liści może zaschnąć), kiedy roślina zacznie wypuszczać nowe liście.
Jak rozmnożyć języcznik zwyczajny
Języcznik teoretycznie można rozmnażać, rozsiewając zarodniki, jednak skuteczniejszą i szybszą metodą jest podział kępy rozrośniętych roślin. Najlepiej robić to wiosną.
Języcznik w ogrodzie
Języcznik pięknie wygląda w naturalistycznych i leśnych ogrodach. Można go sadzić na skarpach, w pobliżu cieków wodnych (byle nie na podmokłej ziemi), a także murów. Urośnie również posadzony między kamieniami, na skalniakach (szczególnie jeśli mamy kamienie wapienne, można go sadzić od północnej lub wschodniej strony, gdzie nie będzie nadmiernie nasłoneczniony).
Języcznik zwyczajny w Polsce
Warto wiedzieć, że języcznik zwyczajny rośnie dziko w Polsce. Można go spotkać przede wszystkim w górach, a także na Roztoczu i Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Jest jednak gatunkiem wymierającym i objętym ścisłą ochroną gatunkową. Jeśli napotkamy dziko rosnące języczniki, absolutnie nie zrywajmy ich, ani nie próbujmy „przesadzać” do ogrodu. Sadzonki kupujmy w szkółkach roślin i sklepach ogrodniczych.
Języcznik jako roślina lecznicza
Języcznik był wykorzystywany w ludowej medycynie przeciwko różnym dolegliwościom – od padaczki, po kaszel i biegunkę (jak podaje dr Różański). Obecnie można kupić napoje i nalewki z języcznika oraz susz do przygotowania naparów. Jednak dokładne właściwości języcznika (oraz innych zanokcic) nie są dobrze przebadane i potwierdzone. Uwaga: ziele języcznika może zwiększać krzepliwość krwi.
