Katalpa to piękne drzewo do ogrodu. Zachwyca kwiatami! Jak uprawiać surmię i jakie warunki jej zapewnić? Odmiany katalpy

Katalpa to pięknie kwitnące drzewo ozdobne. Jeśli mamy w ogrodzie miejsce słoneczne i ciepłe, a podłoże niezbyt ciężkie, będzie ona doskonałym wyborem. Katalpa (Catalpa), znana też jako surmia, należy do bardzo małej rodziny bignoniowatych, w której znajduje się zaledwie 11 gatunków roślin, pochodzących z rejonów Azji i Ameryki Północnej. Są to więc nieco egzotyczni goście, jednak mimo to warto spróbować ich uprawy, gdyż to naprawdę wspaniałe drzewa o pięknych, rozłożystych koronach, posiadające wiele walorów ozdobnych.

Przede wszystkim katalpy zachwycają imponującą koroną, mogącą rozrastać się nawet na 8–10 metrów szerokości. Jest ona bardzo gęsta, gdyż tworzą ją duże, ozdobne liście, zwykle sercowatego kształtu, dorastające nawet do 30 centymetrów długości. Na ogół liście surmii są zielone, ale u odmian mogą być również nakrapiane lub żółte (np. „Aurea”).

Wprawdzie roślina zrzuca je na okres zimy i to niemal wszystkie na raz (w ciągu kilku dni), ale przez cały sezon wegetacyjny jest pokryta nimi bardzo gęsto. Dzięki temu możemy zyskać w ogrodzie miły, ocieniony zakątek, oferujący w gorące, letnie popołudnia dużo orzeźwiającego cienia.

Z początkiem lata (czerwiec-lipiec) surmie mają dla nas jeszcze jedną, wspaniałą niespodziankę, wtedy to bowiem rozwijają swoje urocze kwiaty, zebrane w przepiekane i okazałe kwiatostany. Pojedynczy kwiat przypomina budową storczyka i najczęściej jest biały, z żółtym środkiem i bordowymi cętkami na płatkach.

Kiedy przekwitnie, przekształca się w kolejną dekorację drzewa – strąki nasienne. Są one bardzo długie i zwisając z pędów przypominają drobne warkoczyki lub długie fasolki. Kiedy jesienią liście opadają, one pozostają na gałęziach aż do wiosny, więc w zimowym ogrodzie obok surmii nie da się przejść obojętnie.

Niestety, ta wspaniała roślina ze względu na swoje rozmiary nie nadaje się do każdego ogrodu (ok. 10 metrów wys. i 8 metrów szer.). Wyjątkiem jest jedynie karłowa, zwykle szczepiona na pniu odmiana surmii bignoniowej „Nana”, dorastająca do ok. 3–5 metrów wys. Ona jednak nie wydaje kwiatów, a co za tym idzie również oryginalnych, strąkowych owocostanów. Nadrabia jednak zwartym i uroczym pokrojem korony.

Aby jednak katalpa w pełni mogła zaprezentować swoją niebagatelną urodę, potrzebuje spełnienia pewnych warunków środowiskowych. Poza ciepłym, słonecznym i osłoniętym stanowiskiem, wymaga również lekkiego, przepuszczalnego, żyznego i raczej suchego podłoża, o odczynie lekko zasadowym lub obojętnym. Nie będzie dobrze rosła na glebach ciężkich, gliniastych i podmokłych.

Niestety, surmie, szczególnie w młodym wieku nie są roślinami w pełni mrozoodpornymi. Dlatego przez kilka pierwszych lat, wskazane jest okrywanie ich na okres zimy włókniną lub słomianymi matami. Katalpy najlepiej rozmnażać z nasion lub przez sadzonkowanie. Niektóre odmiany uzyskuje się też za pomocą szczepienia.

Do ciekawszych gatunków, można zaliczyć:

• Surmię bignoniową (Catalpa bignonioides) – stanowiącą gatunek typowy, od którego zostało wyprowadzone wiele interesujących odmian jak karłowa „Nana” (dorastająca do 2-3 m. i nie wydająca kwiatów) czy żółto ubarwiona „Aurea”. Zwykle jednak dorasta do ok. 10 m. wysokości, posiada krótki pień i rozłożystą, dość luźną koronę. Kwiaty tego gatunku są duże, białe z fioletowoczerwonymi i żółtymi cętkami. Zebrane są w wiechowate kwiatostany i pojawiają się na drzewie ok. VI–VII.
• Surmię żółtokwiatową (Catalpa ovata) – która wyróżnia się nieco mniejszymi kwiatami niż s. bignoniowa, za to zebranymi w bardziej okazałe kwiatostany, poza tym kwiaty tego gatunku, jak sugeruje nazwa, mają kolor żółty lub kremowy, a płatki zdobią cętki w fioletowobrązowym, kontrastowym kolorze. Drzewo posiada wprawdzie krótki pień, ale dorasta do 10, a niekiedy nawet 15 metrów wysokości. Liście tej surmii, różnią się wyglądem od innych gatunków, gdyż mają po dwie boczne klapy. Ich spód pokrywa delikatny meszek. Gatunek wykazuje największą odporność na niskie temperatury.
• Surmię wielokwiatową (Catalpa speciosa) - nazywaną też okazałą lub wytrzymałą. Ten gatunek posiada koronę stożkową i dorasta nawet do 15-20 metrów wysokości. Pojawiające się od VI–VIII białe, duże kwiaty, zebrane w niezbyt okazałe kwiatostany, wydzielają silny zapach. Jest gatunkiem dość tolerancyjnym w stosunku do podłoża i mniej wrażliwym od innych na niskie temperatury. Ciekawa odmiana to „Pulverulenta”, której liście są gęsto biało nakrapiane.
• Surmię pośrednią (Catalpa ×erubescens) – gatunek mieszańcowy, posiada dwa rodzaje liści zarówno w kształcie sercowatym jak i dwuklapowe. Okazałe, białe kwiatostany pojawiają się na roślinie od VII–VIII. Drzewo osiąga spore rozmiary, dorastając do ok. 10 metrów wysokości. Odmiana „Purpurea” posiada młode liście w czerwonobrązowym kolorze. Dorastając zmieniają barwę na zieloną.

Decydując się na uprawę surmii, dobrze posadzić ją jako soliter. Jest to wskazane nie tylko ze względu na jej znaczne rozmiary, ale również liczne walory dekoracyjne, które można wtedy najpełniej podziwiać.