Ogrody wiejskie, czyli polskie. Jakie rośliny w nich posadzić

Tradycyjne wiejskie ogrody może nie zostały stworzone przez artystów, jak ogrody francuskie, czy angielskie, jednak są pełne uroku i świetnie dopasowane do polskich warunków klimatycznych. Oznacza to, że rośliny, które zwykle w nich rosną, nie wymagają skomplikowanej pielęgnacji i są odporne na mróz.

Wiele z nich to rośliny rodzime, rosnące dziko w Polsce, ale są wśród nich również przybysze z odleglejszych regionów świata, które na dobre zadomowiły się u nas. Wystarczy wymienić choćby dalie, malwy, słoneczniki, rudbekie czy kosmosy.

W tradycyjnym wiejskim ogrodzie nie może też zabraknąć pożytecznych roślin: warzyw, owoców i ziół, które służą zarówno jako przyprawy, jak i „podręczna apteczka”. Zresztą właściwości lecznicze mają również niektóre rośliny, sadzone jako ozdobne i użytkowe (np. róża pomarszczona czy czarny bez).

Kiedyś wiejskie ogródki miały uporządkowany układ i wytyczone porządnie ścieżki. Obecnie możemy postawić na bardziej swobodny układ rabat i roślin, nawet mieszając kwiaty, zioła, a nawet warzywa.

W wiejskim ogrodzie jest miejsce i na byliny, i na kwiaty jedno- i dwuletnie. Dobierając różne gatunki zwróćmy uwagę na wielkość, jaką osiągną oraz ich pokrój i wygląd kwiatów. Dzięki temu będzie nam łatwiej stworzyć ładną kompozycję, a wszystkie rośliny będą odpowiednio wyeksponowane.

I tak: najwyższe sadzimy z tyłu, często pod ścianą domu (lub płotem). Do tej tylnej linii należą przede wszystkim: malwy, ostróżki, naparstnice, słoneczniki. Przed nimi warto posadzić nieco niższe kwiaty, takie jak dalie, piwonie, irysy, floksy, astry nowobelgijskie (zwane marcinkami), liliowce, cynie. Takie rośliny o „krągłych” kwiatostanach warto posadzić w towarzystwie bardziej smukłych łubinów czy lwich paszcz (wyżlinu większego).

Najniższe piętro to najczęściej jednoroczne rośliny, które możemy wysiać z nasion, np.: nagietki, nasturcje, aksamitki, czarnuszki. Można też posadzić stokrotki i bratki.

Warto też pamiętać o roślinach o delikatnym wyglądzie, które sprawią, że rabata kwiatowa będzie wyglądała lekko  – tu dobrze sprawdzi się np. kocimiętka, złocień maruna, niezapominajki, goździki pierzaste, czy gipsówka (łyszczec wiechowaty), a także przywrotnik pospolity o ciekawym, zielonkawym kolorze kwiatów i dekoracyjnych liściach.

Wiejskie ogrody są pełne kolorów – w przypadku kwiatów w takim ogrodzie możemy „szaleć” niemal bezkarnie, zestawiać kolory kontrastowo i nie obawiać się „pstrokaciny”. Właściwie wszystkie kolory i ich zestawienia będą na miejscu.

Ale warto zadbać o wrażenia zapachowe. Wystarczy posiać maciejkę czy groszek pachnący. Ten ostatni będzie chętnie piąć się po płocie lub kratce przy ścianie. Dobrym pomysłem jest też zrobienie dla groszku stożkowatej konstrukcji, którą obrośnie (wystarczy wbić w ziemię kilka patyków i związać ich górne końce). Takie konstrukcje możemy obsadzić też nasturcjami, a nawet… fasolą.

Pięknego zapachu dostarczą też krzewy – przede wszystkim bzy lilaki i jaśminowce wonne, bez których trudno sobie wyobrazić tradycyjny ogród.

Ładnie pachną także kwiaty róży pomarszczonej (Rosa rugosa), która latem dostarczy też płatków na konfitury, a jesienią – owoców pełnych witaminy C (mają jej ponad 10 razy więcej niż cytryny).

Większość kwiatów z wiejskiego ogródka będzie świetnie się prezentować również w miejskich ogrodach i przy domach o nowoczesnej architekturze. Wtedy jednak warto zdecydować się na rabatę jednogatunkową, a rośliny posadzić żywopłotowo. Do takich nasadzeń świetnie nadają się np. liliowce, dalie, ostróżki, irysy, ale też floksy i „marcinki” (astry nowoangielskie).

Natomiast na balkonach możemy z powodzeniem uprawiać aksamitki, nasturcje, goździki, groszek pachnący. Są też niskie odmiany lwich paszcz (wyżlinu większego), cynii, a nawet słoneczników i marcinków.

Jeśli tylko wielkość naszego ogrodu na to pozwala, możemy odtworzyć jeszcze jeden element tradycyjnego, wiejskiego krajobrazu – łąkę kwietną. W przeciwieństwie do trawnika nie trzeba jej kosić co dwa tygodnie (tylko dwa razy w roku), ani podlewać, a cieszy kwiatami przez cały sezon.

Bez trudu kupimy gotowe mieszanki nasion typu „kwietna łąka”. Możemy ją też skomponować sami (wtedy będziemy mieć większy udział kwiatów niż traw). Warto pamiętać przede wszystkim o chabrach bławatkach, lnie, makach polnych, rumianku. Pięknie też będzie wyglądał dodatek kosmosu (onętka).

W wiejskich ogrodach wiele roślin jest „wielofunkcyjnych” – są i ozdobne, i pożyteczne, jak choćby wspomniana wyżej róża pomarszczona, nagietek (cenne zioło), czy nasturcja (jadalne są wszystkie jej części, a z owoców można zrobić pyszny zamiennik kaparów).

Nie zapominajmy jednak o ziołach przyprawowych (które jednocześnie korzystnie wpływają na zdrowie, m.in. na trawienie). Posadźmy więc majeranek, lubczyk, miętę, koper, szczypiorek i pietruszkę naciową. Wyglądają one atrakcyjnie, więc spokojnie możemy posadzić je nawet między kwiatami. Warto posadzić również czosnek niedźwiedzi oraz jarmuż.

Koniecznie pamiętajmy o tradycyjnych owocach – są nie tylko smaczne, ale dostarczą nam witamin i innych korzystnych dla zdrowia substancji. Nie musimy mieć wielkiego ogrodu, żeby zmieścić kilka krzaczków malin, truskawek, poziomek, porzeczek czy agrestu. Świetnie sprawdzi się również pigwowiec, który wiosną pięknie kwitnie, a jesienią dostarcza owoców - bardzo aromatycznych i bogatych w witaminę C.

Z nieco większych krzewów warto mieć w ogrodzie czarny bez – zwany kiedyś bzem aptekarskim, ze względu na jego właściwości prozdrowotne (można wykorzystywać i jego kwiaty, i owoce, ale koniecznie po obróbce termicznej). Wygląda ładnie i nie ma dużych wymagań.

Nieco mniej popularny, ale godny uwagi jest rokitnik – krzew czasem sadzony jako ozdobny, ale mający bardzo zdrowe owoce, nadające się przede wszystkim na przetwory. Jego dodatkową zaletą jest odporność na suszę.

Oczywiście posadźmy też kilka typowo owocowych drzew – jabłoń, gruszę, śliwę, czy wiśnię.

Jeśli mamy większy ogród, znajdźmy miejsce dla brzozy (nie tylko ozdobi ogród, ale i wiosną dostarczy soku brzozowego), lipy (jej kwiaty są miododajne, są też świetnym środkiem m.in. na przeziębienia), sosny (z pączków możemy zrobić znakomity syrop). Również tradycyjnie kojarzona z polskim krajobrazem wierzba (szczególnie wierzba biała) może się znaleźć w większym ogrodzie Również ona jest rośliną leczniczą - jej kora zawiera kwas salicylowy, będący postawą m.in. aspiryny (nazwa kwasu pochodzi od łacińskiej nazwy wierzby Salix i po raz pierwszy został uzyskany właśnie z jej kory).