Warzywa kapustne w ogrodzie. Kiedy je siać, jak uprawiać i pielęgnować

Uprawa warzyw kapustnych w naszym klimacie, nie jest szczególnie trudna, o ile zapewni się im właściwe warunki do wzrostu i rozwoju. Kapusty (Brassica), to rodzaj należący do rodziny kapustowatych (krzyżowych) w której znajduje się aż ponad 3000 gatunków. W Polsce znaczenie użytkowe, ma jednak jedynie ok. 9-10 z nich, za to tradycja ich spożywania jest bardzo długa. Nic w tym dziwnego, gdyż to bardzo zdrowe i smaczne rośliny, które można przyrządzać na wiele różnych sposobów.

Do najbardziej popularnych warzyw kapustnych należą kapusta włoska, biała, czerwona, ale też brukselka, jarmuż, kalarepa, brokuły, kalafiory. Warto też zwrócić uwagę na chińskie kapusty, które z powodzeniem można uprawiać w naszych ogrodach - poza bardzo popularną kapustą pekińską, smaczna i nietrudna w uprawie jest też kapusta pak-choy (bok choy).

Większość kapustnych w naszym klimacie uprawia się z rozsady, choć nie są to rośliny bardzo wrażliwe na wiosenne przymrozki. Kilkustopniowe spadki temperatur, na ogół nie wyrządzają im krzywdy, z wyjątkiem nieco wrażliwszego brokułu
i kalafiora. Te dwa warzywa nie lubią ani nadmiernego chłodu (kilkudniowe przymrozki uszkadzają róże jesienią, wiosną powodują szybkie wybicie w pęd kwiatowy) ani wysokich temperatur (szybko przerastają). Główki większości kapustnych najlepiej formują się w temp. 16-21°C.

W zależności od gatunku oraz odmiany, możemy rozpocząć przygotowanie rozsady nawet już w końcu stycznia-lutym, mając na uwadze, że rozsada będzie gotowa po ok. 2 miesiącach od siewu. Najwcześniejsze odmiany wysiewamy do skrzynek, utrzymując w fazie kiełkowania stałą wilgotność oraz temperaturę na poziomie ok. 17-20°C, po wschodach obniżając do ok. 13-16°C, a pod koniec produkcji nawet do 10°C.

Po zahartowaniu siewek, możemy je wysadzać na miejsce stałe (od połowy kwietna do połowy maja). Rozsadę odmian późnych przygotowujemy w marcu-kwietniu, wysiewając nasiona na rozsadnik. W większości przypadków wskazane jest pikowanie młodych roślin, co pomoże im stworzyć mocniejszy i lepiej rozwinięty system korzeniowy. Należy też pamiętać o zaprawianiu nasion przed siewem preparatami przeciw chorobom i szkodnikom, gdyż ta grupa roślin ma wyjątkowo dużo wrogów.

Niestety, inne wymagania roślin kapustnych są już nieco większe, niż w stosunku do temperatury. Bezwzględnie oczekują one stanowisk słonecznych bądź bardzo widnych. Nie tolerują cienia, gdyż wtedy źle zawiązują główki, wyciągają się oraz częściej zapadają na choroby.

Kapusty mają też dość duże wymagania co do wilgotności, szczególnie w okresie wiązania główek. Niekiedy konieczne bywa dodatkowe nawadnianie młodych sadzonek. W późniejszym okresie, wody potrzebują już nieco mniej, gdyż jej nadmiar niekiedy może powodować pęknięcia dojrzałych główek.

Co do rodzaju gleby kapustne nie mają szczególnie dużych wymagań, o ile są to podłoża żyzne i zasobne, gdyż te warzywa są bardzo „żarłoczne”. Nie mogą być to też ziemie kwaśne, gdyż sprzyjają pojawieniu się niektórych chorób. Najlepiej uprawiać kapusty w I lub II roku po oborniku, nawożąc dodatkowo wiosną mieszankami nawozów mineralnych. Mają one duże zapotrzebowanie zarówno na potas i fosfor jak i na azot. Dlatego należy wysiać te nawozy jeszcze przed posadzeniem rozsady, dzieląc jednak dawkę tego ostatniego związku na 2-3 części, które podamy w trakcie wegetacji.

Zabiegi pielęgnacyjne nie są bardzo pracochłonne, gdyż chwasty mogą utrudnić wzrost roślin głównie w pierwszym okresie rozwoju, potem rozrastające się liście często same je już zagłuszają. Może się natomiast pojawić potrzeba oprysku preparatami przeciw chorobom i szkodnikom, gdyż uprawom mogą zagrażać m.in.: zgnilizny (czarna, sucha, twardzikowa), mączniaki, szara pleśń, zgorzel siewek, kiła kapuściana oraz bielinki, mączliki, mszyce, piętnówki, śmietki i mątwiki.

Z tego też powodu bezwzględnie należy stosować zmianowanie, nie sadząc po sobie roślin z rodziny krzyżowych nawet przez 4-5 lat, gdyż szkodniki lub patogeny mogą przetrwać w gruncie.

Najpopularniejsze w uprawie są następujące warzywa kapustne:

• Kapusta głowiasta biała – warzywo dość wytrzymałe na niskie temperatury, ale wymagające sporo wilgoci i światła. Dobrze rośnie również na glebach torfowych. Znakomicie przechowuje się przez okres zimowy zarówno w chodnych piwnicach jak i kopcach.
• Kapusta głowiasta czerwona – nieco mniej popularna, ale zawierająca więcej wartości odżywczych niż biała. Ma też wyższe wymagania w stosunku do żyzności gleby, a ze względu na swoje zabarwienie, potrzebuje większej dawki nawozów potasowych.
• Kapusta włoska – ma bardziej od poprzednich gatunków pomarszczone liście i większą masę zieloną, z tego względu jest też jeszcze bardziej wartościowa. Lepiej znosi niskie temperatury. Niestety, przechowuje się znacznie gorzej od obu poprzednich kapust.
• Kapusta brukselska – ze względu na wartości odżywcze, jest jednym z najbardziej cenionych warzyw kapustnych. Posiada mnóstwo witamin, białka oraz soli mineralnych. Oczekuje niższych temperatur podczas zawiązywania główek, niż poprzednie gatunki i znacznie lepiej znosi przymrozki. Zbiory główek poleca się wykonywać po jesiennych przymrozkach, kiedy to wzrasta w nich zawartość cukrów i robią się bardziej kruche, niestety w tym czasie trącą nieco wit. C. Do gruntu wysadza się je bardzo późno  (nawet w VI), na stanowisku możliwy więc przedplon. To warzywo szczególnie nie toleruje zacienienia i braku wody w podłożu. Nie lubi też gleb torfowych, gdyż główki robią się wtedy luźne. Mimo, że ma wysokie wymagania pokarmowe, nie należy przesadzać z azotem, gdyż powoduje on rozluźnienie główek. Znakomicie nadaje się do mrożenia.
• Kalafior – Jedno z trudniejszych w uprawie warzyw kapustnych, gdyż ma dość szczególne wymagania termiczne oraz wysokie oczekiwania wilgotnościowe. Wymaga też wyjątkowo żyznej i dobrze uprawionej gleby, nie lubi tez lekkiego ani zbyt ciężkiego podłoża. Dobrze się mrozi, ale źle przechowuje w stanie świeżym.