Cieszynianka wiosenna – duma Cieszyna i ozdoba ogrodu

Cieszynianka wiosenna, czyli kwiat Cieszyna

Cieszynianka wiosenna (Hacquetia epipactis) to chyba jedyna roślina, której oficjalna polska nazwa pochodzi od miasta. A wszystko przez to, że w naturze najliczniej występuje właśnie w okolicach Cieszyna. Ale rośnie także w kilku innych regionach na południu Polski, a także na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej i na Wyżynie Lubelskiej. Poza tym występuje też w Europie, ale jest „odcięta” od polskich przedstawicielek tego gatunku. Rośnie we Włoszech, Słowenii i Chorwacji, a także w Karpatach Zachodnich.

Z kolei legenda wiąże cieszyniankę ze... Szwecją. W XVIII wieku, w czasie wojny trzydziestoletniej, zamek w Cieszynie zajmowali Szwedzi. Jeden z umierających żołnierzy poprosił, żeby na jego grobie wysypać ojczystą ziemią, którą nosił przy sobie w woreczku. Jego prośba została spełniona, a z ziemi wyrosły żółte kwiatki (inny wariant tej legendy mówi o szwedzkim szlachcicu). Legenda jest jednak tylko legendą – cieszynianka to roślina znacznie starsza niż wojna trzydziestoletnia, a w dodatku – w Szwecji w ogóle nie występuje.

W Polsce cieszynianka wiosenna jest objęta ścisłą ochroną (w okolicach Cieszyna ma nawet kilka rezerwatów), ale z powodzeniem możną ją uprawiać w ogrodach, które ozdobi swoimi kwiatami już w marcu, a nawet lutym.

Żółte kwiatki, które kwitną bardzo wcześnie

Cieszynianka wiosenna nie jest wysoka – dorasta do 20 cm. Rośnie i rozrasta się dość wolno, ale z czasem tworzy kępki. Jej jasnozielone liście wyrastają na długich ogonkach i są ząbkowane. Ale zanim wyrosną liście, pojawią się kwiatki cieszynianki.

Same kwiatostany może nie są szczególnie okazałe – to drobne żółte kwiatuszki. Ale są one podparte pięcioma lub siedmioma zielonymi podsadkami i to połączenie wygląda znacznie bardziej efektownie. Szczególnie, że cieszynianka wiosenna kwitnie wtedy, gdy pierwsze kwiaty dopiero zaczynają się pojawiać. Jest to marzec, choć poświadczone jest jej kwitnienie już w lutym. Kwiaty utrzymują się do maja.

Gdzie i z czym sadzić cieszyniankę w ogrodzie

Cieszynianka wiosenna nie jest trudna w uprawie, ale roślina ma oczywiście swoje wymagania. Przede wszystkim lubi lekki cień i wilgoć (w naturze rośnie w lasach). Poza tym powinna mieć przepuszczalną ziemią, żyzną i próchniczą. Najlepiej rośnie na ziemiach wapiennych (zasadowych), ale jest dość tolerancyjna, co do odczynu gleby.

Musimy pamiętać o jej regularnym podlewaniu, bo lubi wilgotną glebę, ale woda nie powinna zalegać wokół rośliny.
Cieszynianka wiosenna jest wieloletnia i dobrze znosi mróz, ale lepiej ją posadzić w miejscu osłoniętym i koniecznie w półcieniu lub cieniu.

Cieszynianka wiosenna świetnie nadaje się na skalniaki. Można ją sadzić w towarzystwie innych wcześnie kwitnących roślin o podobnych wymaganiach, czyli: przylaszczką, ciemiernikami, fiołkami, czy wiecznie zieloną runianką. Ponieważ cieszynianka nie jest ekspansywna, zwracajmy uwagę, żeby inne rośliny jej nie zagłuszyły.

Sadzenie i rozmnażanie cieszynianki wiosennej

Ponieważ cieszynianka jest objęta ścisłą ochroną, absolutnie nie wolno jej „pozyskiwać” z lasu (jeśli mamy szczęście przebywać w okolicy jej występowania). Natomiast są dostępne sadzonki tej rośliny - sprzedawane są w doniczkach (dostępne również w internecie). Takie byliny można sadzić praktycznie przez cały okres wegetacyjny.

Jeśli mamy już cieszyniankę, albo rośnie ona w ogrodzie znajomego, można samemu postarać się o sadzonki. Cieszyniankę można rozmnażać z nasion – wysiewa się je bezpośrednio po zbiorze, w miejscu gdzie roślina ma rosnąć. Inny sposób to podział kępy. Robi się to albo późną zimą (zanim pojawią się pąki; ale ziemia nie może być zmarznięta, żeby nie uszkodzić rośliny). Wygodniejszy termin to czas zaraz po zakończeniu kwitnienia.

Ciekawostka

Cieszynianka wiosenna może zdobić nie tylko ogrody. Jej kwiat w postaci statuetki to nagroda przyznawana osobom zasłużonym dla Ziemi Cieszyńskiej.