Dereń jadalny ozdobi ogród i dostarczy pożytecznych owoców. Radzimy, jak go uprawiać i pielęgnować

Jednym z użytecznych gatunków derenia jest dereń właściwy, nazywany też jadalnym (Cornus mas). Ma on postać niedużego drzewka lub okazałego krzewu i dorasta do ok. 7-9 m wys. Początkowo ma wzniesiony pokrój, z czasem jednak staje się szerszy i bardziej okrągły. Ma duże, zielone, jajowato-eliptyczne, wyraźnie unerwione liście, pokryte od spodu delikatnymi włoskami (jesienią przebarwiają się na czerwono-brązowy kolor) oraz cienkie pędy, pokryte jasną, szarozieloną, łuszczącą się z wiekiem korą.

Drobne, żółte kwiaty, derenia jadalnego zebrane w niewielkie, baldachowate kwiatostany, pojawiają się na pędach bardzo wcześnie, zwykle jeszcze przed rozwojem liści (w marcu). Kwiaty wydzielają przyjemny aromat i są chętnie odwiedzane przez pszczoły. Po przekwitnieniu dereń zawiązuje owoce, które są nie tylko bardzo ozdobne, ale też jadalne i wartościowe.

Dojrzałe owoce mają podłużny, eliptyczny kształt i są pokryte błyszczącą, gładką, czerwoną skórką (u odmian mogą być bordowe lub żółte). Zanim całkowicie dojrzeją, są kwaśne i cierpkie. Najwcześniejsze odmiany derenia dojrzewają już pod koniec sierpnia, późniejsze we wrześniu, ale do zbioru nadają się dopiero po całkowitym dojrzeniu (tuż przed opadnięciem, najlepiej po pierwszych przymrozkach), gdyż wtedy tracą cierpkość i stają się bardziej słodkie. Owoce można również zebrać wcześniej i przemrozić w lodówce.

Po zbiorach można spożywać je na surowo i dodawać do deserów lub przygotowywać z nich dżemy, konfitury, galaretki i soki. Znakomicie nadają się też na nalewki (popularna „dereniówka”) oraz do suszenia i mrożenia (suszone owoce można dodawać do herbaty).

Dowiedz się więcej: Jakie właściwości lecznicze ma dereń, jak go dawkować i na co uważać

Owoce derenia zawierają w swoim składzie m.in.: kwasy organiczne, minerały (w tym krzem i azot), witaminy (głównie wit. C, A. P), taniny, antocyjany, polifenole, pektyny i barwniki. Ich spożywanie polecane jest głównie osobom cierpiącym na choroby układu pokarmowego i zaburzenia trawienia. Owoce poprawiają też przemianę materii i uzupełniają w organizmie niedobory minerałów oraz witamin.

Dereń jadalny należał dawniej do jednych z najbardziej cenionych krzewów ogrodowych, dlatego sadzono go w dworskich parkach i ogrodach. Na pewien czas odszedł jednak w zapomnienie, ustępując miejsca bardziej atrakcyjnym krzewom ozdobnym.

W ostatnich latach ponownie zaczął wracać do łask, stając się jednym z ciekawszych krzewów owocowych, uprawianych w przydomowych ogrodach. Trudno się temu dziwić, gdyż nie tylko ma duże walory ozdobne i rodzi wartościowe owoce, ale jest też mało wymagający i łatwy w uprawie.

Dereń jadalny najlepiej czuje się na słonecznych stanowiskach oraz na żyznych, próchniczych glebach, bogatych w wapń, ale poradzi sobie też w półcieniu i na słabszej glebie. Dobrze znosi suszę i jest wytrzymały na mróz, a także toleruje miejskie zanieczyszczenia. Na odpowiednim stanowisku rośnie dość szybko, w krótkim czasie osiągając spore rozmiary.

Dowiedz się: Jakie drzewa i krzewy przyciąć w marcu

Ponieważ jednak dobrze znosi cięcie, jego wielkość i pokrój można bez problemu korygować. Derenia jadalnego NIE wolno tylko przeprowadzać wiosną, gdyż uszkodzone w tym czasie pędy, wydzielają dużo soków, osłabiając roślinę. Znacznie lepszym terminem na przycinanie derenia jest wczesne lato.

Dereń jadalny uprawiany jest zarówno w postaci czystego gatunku jak i licznych odmian, wśród których na uwagę zasługują m.in.:

• „Jolico” - odmiana bardzo późna, owoce duże, ciemnoczerwone, wys. ok. 3-4 m,
• „Korałłowyj Marka” - owoce czerwone, wys. 2-3 m, odmiana wczesna,
• „Aurea” - owoce czerwone, małe, odmiana ozdobna o żółtych liściach, wys. 2-3 m,
• "Variegata” - odmiana ozdobna, o pięknych, biało-zielonych liściach, wys. 6-7 m,
• „Flava” - odmiana wczesna, o jasnożółtych owocach, wys. 3-4 m,
• „Macrocarpa” - owoce duże, czerwone o gruszkowatym kształcie, wys. ok. 3 m, odmiana późna,
• „Jantarnyj” - owoce jasnożółte, duże, smaczne, wys. ok. 3-5 m, odmiana średnio wczesna,

Godne polecenia są także odmiany polskie derenia jadalnego, takie jak np.:

• „Bolestraszycki” - owoce duże, słodkie i smaczne, średnio wczesne,
• „Szafer” - owoce duże, ciemnoczerwone, średnio późne,
• „Dublany” - owoce duże, smaczne, ciemnoczerwone, wczesne.

Podpowiadamy: Jak uprawiać dekoracyjne oczary - krzewy, które kwitną już zimą