Fiołki - odmiany i ich lecznicze właściwości. Fiołki: zdobią, leczą i pachną.

Michał Laszczak
Fiołki to duża i zróżnicowana rodzina. Są wśród niej i pięknie pachnące kwiaty, i takie, które mają właściwości lecznicze, a nawet... bratki ogrodowe.
Fiołki to duża i zróżnicowana rodzina. Są wśród niej i pięknie pachnące kwiaty, i takie, które mają właściwości lecznicze, a nawet... bratki ogrodowe. Hans - pixabay.com
Fiołki są jednymi z bardziej popularnych i znanych kwiatów. Ale czy na pewno rzeczywiście je znamy? Przedstawiamy różne oblicza fiołków.

Fiołki często wydają nam się oczywiste i banalne. Wiadomo, że „na górze róże, na dole fiołki”, a fiołkowy kolor też kojarzymy bez problemu. Tyle tylko, że fiołki to spora i zróżnicowana rodzina, a nasze ogrodowe bratki to… też fiołki.

Zobaczcie, jak wyglądają różne gatunki fiołków

Fiołki – od gór po bagna

Rodzina fiołkowatych to ponad 400 gatunków roślin. Z tego 25 występuje w Polsce dziko. Niektóre z nich są bardzo popularne, inne zagrożone wyginięciem.

Poszczególne gatunki mają swoje ulubione siedliska, na co często wskazują ich nazwy, takie jak: torfowy, błotny, skalny, leśny, polny itp. Efekt jest taki, że fiołki żyją w prawie wszystkich warunkach, w strefie klimatu umiarkowanego. W dodatku chętnie krzyżują się między sobą, tworząc mieszańce.

Różne gatunki fiołków mają różne zastosowania. Wykorzystuje się je jako rośliny ozdobne, ale też lecznicze, znajdują także zastosowanie w kuchni.

Fiołki fioletowe i nie tylko

Fiołki kojarzymy z fioletem do tego stopnia, że w niektórych językach nazwa koloru i kwiatu to ten sam wyraz. Ale są także fiołki o białych kwiatach (fiolek biały), biało-żółte (fiołek polny, Kitaibela), intensywnie żółte (fiołek dwukwiatowy), niebieskawe (fiołek psi i leśny). Fiołek błotny może mieć kwiaty w różnych kolorach (również czerwonofioletowe i białe), a fiołek trójbarwny jest fioletowo-żółto-biały.

Jest oczywiście cała plejada fiołków fioletowych – do nich zalicza się m.in. fiołek wonny, kosmaty, bławatkowy, czy alpejski. Ten ostatni wprawdzie użycza nazwy cyklamenom perskim, ale prawdziwy fiołek alpejski przypomina nasze rodzime fiołki. W Polsce występuje tylko w Tatrach.

Cechą charakterystyczną kwiatów fiołków jest to, że mają pięć płatków. Dwa są skierowane ku górze, pojedyncze, mniejsze - na boki, a dolny płatek jest pojedynczy, ale najbardziej okazały.

**Podpowiadamy też:

Jak uprawiać cyklameny, zwane fiołkami alpejskimi w ogrodzie

**

Fiołki jako zioło

Kilka odmian fiołków ma cenne właściwości lecznicze. Należą do nich:

  • Fiołek polny (Viola arvensis) – rośnie dość powszechnie w Polsce, można go spotkać na polach (także jako chwast wśród roślin uprawnych), przy drogach, na łąkach. Nie ma dużych wymagań. Fiołki polne dorastają do 10-20 cm. Ich kwiaty są niezbyt duże, pojawiają się przez całe lato (już od maja do jesieni). Górne płatki są kremowe, jasnożółte lub fioletowe, płatki boczne i dolne – jaskrawożółte. Jako surowiec zielarski jest wykorzystywana cała roślina. Fiołek polny ma działanie odtruwające, moczopędne, jest także pomocny przy chorobie wieńcowej i nadciśnieniu. Tradycyjnie też jest wykorzystywany do walki z trądzikiem młodzieńczym.
  • Fiołek trójbarwny (Viola tricolor) – jest bardzo podobny do fiołka polnego. Górne płatki jego kwiatów są fioletowe, boczne i dolny – biało-żółte. Rośnie dość powszechnie, szczególnie na piaszczystych, suchych i kwaśnych glebach. Fiołek trójbarwny m.in. reguluje przemianę materii, działa moczopędnie, wzmacnia naczynia krwionośne. Pomaga przy trądziku, wysypkach, gośćcu, kamicy moczowej, a także – uszkodzeniach nerek. Jest pomocny przy leczeniu nadciśnienia. Jednak po ziele fiołka trójbarwnego nie powinny sięgać osoby cierpiące na wielopłytkowość, zakrzepicę pourazową oraz zaawansowaną miażdżycę.
  • Fiołek wonny (Viola odorata) – to znany nam z parków i ogrodów niewielki fiołek o mocno fioletowych kwiatach, okrągławych liściach i pięknym zapachu. Fiołek wonny jest pomocny przy przeziębieniach (działa wykrztuśnie i napotnie), odkaża, działa też moczo- i żółciopędnie. Trzeba jednak uważać, bo przedawkowanie objawia się nudnościami, wymiotami i biegunką.

Dawniej w medycynie ludowej wykorzystywano także fiołek przedziwny, psi i skalny. Zawierają one estry kwasu salicylowego, działające m.in. korzystnie na skórę.

Fiołki w kuchni

Fiołki – przede wszystkim wonne – można też jeść jako dodatek do sałatek. Tu przede wszystkim wykorzystuje się kwiaty, które poza smakiem dostarczają niezwykłego aromatu. Można też jeść młode listki. Musimy tylko je zebrać z czystych stanowisk (lub własnego ogrodu). Kiedyś popularne były kandyzowane fiołki, którymi dekorowano wyszukane desery.

Uwaga: fiołki można przedawkować (pijąc duże ilości mocnego naparu z suszonych fiołków), ale dodatek kilkunastu kwiatów do sałatki na pewno nam nie zaszkodzi.

Sałatki możemy też przyozdobić kwiatami fiołków polnych, trójbarwnych, a także – ogrodowymi bratkami i fiołkami rogatymi (jeśli prowadzimy ekologiczną uprawę).

Sałatka z liści nasturcji, oksalisa oraz fiołków. Wygląda pięknie i świetnie smakuje.
Sałatka z liści nasturcji, oksalisa oraz fiołków. Wygląda pięknie i świetnie smakuje. Katarzyna Laszczak

Fiołki jako rośliny ozdobne

Fiołki z powodzeniem możemy też uprawiać w ogrodach. Na uwagę zasługuje szczególnie wspominany już fiołek wonny, którego intensywnie fioletowe kwiaty mogą wypełnić zapachem spory fragment ogrodu. Fiołki wonne nie mają dużych wymagań – potrzebują tylko lekkiego cienia (świetnie rosną pod krzewami). Nie udają się tylko na bardzo ciężkich glebach. Zaczynają kwitnąć już w marcu-kwietniu.

Z fiołków, które dziko rosną w Polsce uprawia się też m.in. fiołek kosmaty i leśny, nie mają one jednak aromatu fiołków wonnych. Preferują one miejsca osłonięte przed słońcem, ale nie mają wymagań, co do gleb.

Uprawia się także takie gatunki, jak fiołek labradorski i dłoniasty (ten ostatni akurat woli słoneczne miejsca).

Fiołki mogą rosnąć na rabatkach, ale świetnie pasują też na skalniaki.

Podpowiadamy: Jak samemu wyhodować bratki

Bratki ogrodowe, czyli też fiołki

Pewnie nie wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że tak lubiane przez nas bratki ogrodowe również są fiołkami. A konkretnie krzyżówką fiołka trójbarwnego, żółtego i ałtajskiego. Doczekały się również mnóstwa odmian we wszystkich kolorach tęczy. Mogą zdobić nasze ogrody i balkony już od marca-kwietnia, a potem późną jesienią aż do zimy.

W ogrodach i na balkonach często też goszczą "miniaturowe bratki", a są to... fiołki rogate. Pochodzą one z Pirenejów, ale dobrze sobie radzą w polskim klimacie. Występują w bardzo wielu kolorach (mogą też mieć kwiaty wielobarwne). Niektóre mają bardzo przyjemny zapach. Fiołki rogate, tak jak bratki nadają się i do skrzynek balkonowych i do ogrodów. Powinno się je sadzić w żyznej ziemi (o kwaśnym odczynie). Może rosnąć w słońcu lub półcieniu.

Fiołki rogate wyglądają jak miniaturowe bratki i podobnie jak one doskonale spisują się w balkonowych skrzynkach i ogrodach.
Fiołki rogate wyglądają jak miniaturowe bratki i podobnie jak one doskonale spisują się w balkonowych skrzynkach i ogrodach. BerkenGroep - pixabay.com

 

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Trwa budowa mostu nad torami w Bukownie

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Komentarze

Komentowanie artykułów jest możliwe wyłącznie dla zalogowanych Użytkowników. Cenimy wolność słowa i nieskrępowane dyskusje, ale serdecznie prosimy o przestrzeganie kultury osobistej, dobrych obyczajów i reguł prawa. Wszelkie wpisy, które nie są zgodne ze standardami, proszę zgłaszać do moderacji. Zaloguj się lub załóż konto

Nie hejtuj, pisz kulturalne i zgodne z prawem komentarze! Jeśli widzisz niestosowny wpis - kliknij „zgłoś nadużycie”.

Podaj powód zgłoszenia

Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu.
Wróć na e-ogrodek.pl e-ogrodek.pl