Iglaki w ogrodzie - uprawa, pielęgnacja

Iglaki w swoim naturalnym środowisku zazwyczaj osiągają duże rozmiary - wystarczy spojrzeć na rodzime sosny, czy świerki. W ogrodach, na tarasach i balkonach najczęściej uprawiane są jednak odmiany karłowate o ciekawszym kształcie. Iglaki mają wyjątkowo szerokie zastosowanie. Można je sadzić pojedynczo lub w grupach, łączyć z innymi roślinami, dla których często stanowią efektowne tło lub budować wielopiętrowe kompozycje. Krzewy o niskich, rozłożystych pędach mogą być wykorzystywane jako rośliny okrywowe. Z gatunków o wyższym wzroście można "zbudować" żywopłot. Równie dobrze, jak w ozdobnym szpalerze, te piękne rośliny będą prezentowały się na brzegu oczka wodnego. Zdaniem wielu ogrodników to właśnie uniwersalność zastosowań jest największą zaletą iglaków.

Warto wiedzieć, że nazwa "iglaki" jest jedynie potocznym określeniem botanicznej klasy drzew i krzewów iglastych należących do typu roślin nagonasiennych, do której zaklasyfikowano ok. 600 gatunków. Botanika, z naukowego punktu widzenia, systematyzuje kilkanaście rzędów i rodzin tych roślin. W praktyce ogrodniczej powstała jednak niepisana klasyfikacja, którą można nazwać podziałem praktycznym. I tak, pod względem kolorystycznym możemy wyróżnić 4 grupy iglaków:

• odmiany o kolorystyce jasnozielonej,
• odmiany o kolorystyce ciemnozielonej,
• odmiany o kolorystyce niebieskosrebrzystej,
• odmiany o kolorystyce złocistożółtej.

Z praktycznego punktu widzenia ważna jest wiedza, że odmiany o jaśniejszym zabarwieniu wymagają stanowisk słonecznych, zaś o ciemniejszych barwach najlepiej rosną w miejscach półcienistych i zacienionych.
Ogrodnicy podzielili również iglaki na pięć podstawowych grup, różniących się między sobą funkcjonalnie. Są to:

• solitery (samotniki) - rośliny sadzone pojedynczo, eksponowane,
• krzewy niskie - rośliny o niskim, rozłożystym pokroju, okrywowe,
• iglaki żywopłotowe - jak sama nazwa wskazuje ich podstawową funkcją jest ochrona przed warunkami środowiskowymi: wiatrem, słońcem,
• iglaki do nasadzeń grupowych - iglaki te mogą być tłem dla innych roślin, np. rabaty kwiatowej, bądź mogą zasłaniać mało efektowny fragment ogrodu,
• iglaki nadające się do sadzenia w pojemnikach - gatunki będące ozdobą balkonów, tarasów
  i utwardzonych dziedzińców.

Wybierając iglaki do ogrodu przede wszystkim warto powstrzymać się od sadzenia gatunków, którym polski klimat jest obcy. Cedry himalajskie dobrze będą rosły jedynie w Tatrach, a libańskie w donicy na tarasie, przenoszone na zimę do ciepłego pomieszczenia. Do dyspozycji mamy ok. 300 gatunków drzew i krzewów iglastych świetnie czujących się w klimacie umiarkowanym i tylko te warto wybierać do ogrodu. Najpopularniejsze są tuje, cisy, żywotniki, cyprysiki, choiny, sosny, jałowce, modrzewie i świerki. Rośliny kupowane w pojemnikach i balotowane można sadzić praktycznie przez cały sezon wegetatywny, poza zimą i okresami suszy. Sadzonki z nagimi korzeniami sadzimy wczesną wiosną i jesienią bezpośrednio po zakupie. Jeśli z jakichś przyczyn jest to niemożliwe należy je umieścić w zacisznym miejscu, przykryć korzenie ziemią i pamiętać o regularnym podlewaniu, by nie doszło do przesuszenia systemu korzeniowego. Rośliny balotowe i pojemnikowe, regularnie podlewane, wytrzymują nawet parę tygodni bez posadzenia.

Ziemię pod iglaki należy odpowiednio przygotować. Większość z nich nie przepada za bezpośrednim dotykiem roślin liściastych, zatem glebę trzeba przede wszystkim odchwaścić - ręcznie, mechanicznie lub za pomocą herbicydów. W odchwaszczonym podłożu kopiemy dołek dwukrotnie większy od bryły korzeniowej rośliny. Dołek podsypujemy ziemią kompostową, torfem lub rozłożonym obornikiem, co zapewni odpowiednią podaż składników odżywczych dla posadzonej rośliny. Na tak przygotowanym stanowisku możemy posadzić iglak, uważając, aby nie uszkodzić systemu korzeniowego. Głębokość sadzenia dobieramy tak, by szyjka korzeniowa była umieszczona na równi z powierzchnią gleby, a korzenie zwisały swobodnie w dół. Dołek z iglakiem zasypujemy delikatnie ugniatając glebę, co zapobiega nadmiernemu osiadaniu rośliny. Wokół dołka formujemy wgłębienie i napełniamy je wodą. Po wsiąknięciu wody, kopczykujemy pień rośliny, co zapobiega zbyt szybkiemu przesuszeniu gleby. Ziemię wokół nowo posadzonego iglaka dokładnie ściółkujemy, by ograniczyć wzrost chwastów.

Podlewanie - zbyt wilgotne podłoże często powoduje gnicie roślin. Intensywność podlewania powinna być uzależniona od głębokości systemu korzeniowego danego gatunku, np. sosny mają głębokie, pionowe korzenie, iglaki okrywowe - rozłożyste i płaskie. Obficie warto podlać iglaki późną jesienią, by nie przesuszyły się przez zimę (są to rośliny zimozielone, nie hibernujące nawet w okresie mrozów).

Pielenie - iglaki nie przepadają za bezpośrednim towarzystwem roślin liściastych, zatem wymagają regularnego usuwania chwastów. Wyrywając osty i mniszki lekarskie spod iglaków, należy uważać, by nie uszkodzić systemu korzeniowego roślin. Ziemię wokół iglaków warto zabezpieczać warstwą maty szkółkarskiej lub czarnej agrowłókniny i ściółkować korą, bądź trocinami, co praktycznie blokuje wzrost chwastów.

Nawożenie - wiosną regularne, zwłaszcza przez kilka pierwszych lat po posadzeniu. Można stosować nawozy organiczne i mineralne (kompost, obornik, azofoska, fructus, polifoska itp.). Nawożenie kończymy w czerwcu, by nie przedłużać okresu wegetacji roślin i dać im możliwość przygotowania się do zimy. Bezpośrednio po posadzeniu zaleca się nawożenie roślin połową dawki określonej przez producentów nawozów mineralnych, a następnie stopniowe jej zwiększanie. Iglaki zasilamy 3 lub 4 razy w sezonie w odstępach miesięcznych.

Cięcie - przeważająca część iglaków ma naturalny, ładny pokrój oraz zwartą bryłę i nie wymaga cięcia. Większość gatunków tych roślin źle znosi wszelkie cięcia - należą do nich sosny, jodły i świerki. Gatunki poddające się kształtowaniu są w mniejszości: z najpopularniejszych - cisy, cyprysiki, żywotniki i jałowce. Wczesną wiosną należy jednak usunąć z iglaków uszkodzone pędy i można przyciąć gałęzie, które zbytnio się rozrosły. Cięcia kształtujące wykonujemy w czerwcu.

Zabezpieczenie na zimę - większość iglaków go nie wymaga. Papierem falistym lub agrowłókniną trzeba jedynie okryć rośliny naturalnie żyjące w klimacie cieplejszym od umiarkowanego, okazy nowo posadzone oraz te, które rosną w miejscach narażonych na silne wiatry. W przypadku iglaków o dekoracyjnej bryle, jak np. tuje, zalecane jest obwiązywanie gałęzi przed zimą, co zabezpiecza rośliny przed deformacją pod naporem śniegu.

Choroby roślin, szkodniki i ich zwalczanie

W przypadku iglaków bardziej polega na profilaktyce, jak na zwalczaniu, bowiem trudno zaobserwować pierwsze symptomy zakażenia. Silne, prawidłowo pielęgnowane iglaki praktycznie nie chorują. Zahamowanie wzrostu rośliny, żółknięcie pędów, opadanie igieł jest sygnałem, że iglak ma nienajlepsze warunki wegetacyjne. W pierwszej kolejności należy je zatem poprawić - odżywić roślinę nawozami, usunąć chwasty, wyściółkować glebę, prawidłowo podlewać, przenieść na właściwe dla danego gatunku stanowisko. W drugiej kolejności trzeba rozpoznać co zaatakowało roślinę. Iglaki najczęściej zapadają na choroby grzybowe - podobnie jak w przypadku innych roślin ogrodowych stosujemy opryski fungicydami o szerokim spektrum działania. Jeśli na roślinie widać wypukłe tarczki, larwy owadów, mszyce, oznacza to, że iglak został zaatakowany przez owady - miseczniki, tarczniki, jałowcowce, ochojniki, miodownice itp. - jeśli poprawa warunków życiowych nie pozwoli samodzielnie uporać się roślinie z inwazją, pozostaje sięgnięcie po insektycydy. Kilka oprysków powtarzanych w trzytygodniowych odstępach zniszczy szkodniki i pozwoli roślinie zregenerować siły.