Kosaciec syberyjski (irys syberyjski): wymagania, sadzenie, odmiany. Poznaj tajniki uprawy tych irysów

Kosaćce syberyjskie (irysy syberyjskie) nie są tak okazałe jak popularne irysy bródkowe. Nie można jednak odmówić im urody, co w połączeniu z niezbyt dużymi wymaganiami sprawia, że są znakomitą propozycją także dla mniej wprawionych ogrodników.

Kosaćce syberyjskie (Iris sibrica), zgodnie z nazwą, rosną na Syberii, ale nie tylko – występują także na sporych obszarach Europy, w Turcji i na Kaukazie. Dzikie irysy syberyjskie można spotkać również w Polsce, m.in. na Dolnym Śląsku, Wyżynie Lubelskiej i Roztoczu, a także w górach (w części Beskidów i Bieszczadach). Trzeba jednak wiedzieć, że są one objęte ścisłą ochroną gatunkową. Nie wolno ich zrywać, ani „przesadzać” do ogrodów.

Natomiast spokojnie możemy kupić sadzonki, tym bardziej, że do wyboru mamy sporo odmian ozdobnych (rzadko uprawia się czysty gatunek). Jednak to, że te rośliny pochodzą również z naszego obszaru sprawia, że są bardzo dobrze przystosowane do warunków i nie ma problemów np. z ich zimowaniem.

Kosaćce syberyjskie najczęściej mają intensywnie niebieskie kwiaty. Trzy zewnętrzne (dolne) płatki są lekko odgięte w dół lub ustawione płasko. Częściowo pokrywa je biało-żółty wzór, z ciemnymi żyłkami. Natomiast trzy wewnętrzne (górne) płatki są gładkie i wzniesione do góry. Dziko, poza niebieskimi, występują także kosaćce o białych kwiatach.

Wyhodowano jednak cały szereg odmian irysów syberyjskich, które różnią się kolorystyką kwiatów, ukształtowaniem płatków, a także wielkością całych roślin.

Do popularnych i ozdobnych odmian kosaćców syberyjskich należą m.in.:

• Perry`s Blue, Regency Belle, Kundel – to odmiany o najbardziej niebieskich kwiatach, przypominające wyglądem czysty gatunek. Są okazałe – najwyższy z nich „Kundel” dorasta do ok. 120 cm, pozostałe – od 70 do 100 cm. Kwitną w maju-czerwcu.

Ale są także bardziej wyszukane odmiany kosaćców syberyjskich, takie jak:

• Carmen Jeanne – o pofałdowanych płatkach i intensywnym, niebieskofioletowym kolorze,
• Concord Crush – odmiana wielopłatkowa o niebieskofioletowych kwiatach,
• Contrast in Style – irys o fioletowych, dużych kwiatach,
• Imperial Opal – odmiana o podwójnych kwiatach w bladofioletowym kolorze,
• Butter and Sugar – odmiana o białych płatkach z żółtymi przebarwieniami.

Irysy syberyjskie w zależności od odmiany kwitną od maja do sierpnia (najczęściej w maju-czerwcu). Jednak przez cały sezon dekoracyjnie wyglądają kępy ich liści. Są one dość wąskie, wzniesione, intensywnie zielone. To rośliny dość wysokie, w zależności od odmiany osiągają od 60 do 120 cm wysokości. Pędy kwiatowe są nieco wyższe niż liście.

Kosaćce syberyjskie nie są bardzo wymagające. Najlepiej rosną na żyznych, wilgotnych ziemiach, które latem mogą być nawet podmokłe. Można je sadzić na brzegach oczek wodnych. Preferują ziemie o lekko kwaśnym odczynie, ale rosną na każdej typowej ziemi ogrodowej. Irysy syberyjskie można sadzić w miejscach słonecznych lub lekko zacienionych. W cieniu będą słabo kwitły.

Te irysy nie wymagają specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. Jednak ponieważ lubią wilgotną ziemię, trzeba je regularnie podlewać. Na bieżąco warto także usuwać przekwitłe kwiatostany – przedłuży to kwitnienie i wzmocni roślinę, która nie będzie traciła sił na tworzenie nasion (rozmnażanie z nasion jest mało efektywne, więc warto z nich zrezygnować).

Nawożenie kosaćców syberyjskich nie jest konieczne, trzeba też pamiętać, że wręcz nie lubią świeżo zasilonej ziemi. Nie stosujmy do nich nawozów azotowych, bo wytworzą masę liści, ale będą gorzej kwitły. W razie potrzeby można zastosować kompost lub biohumus.

Irysów syberyjskich nie przycina się – liście przez cały sezon odżywiają roślinę. Można je przyciąć późną jesienią lub wiosną. Natomiast po kwitnieniu ścina się pęd kwiatowy (kiedy zacznie brązowieć).

Warto wiedzieć: irysy mogą mieć podziemne kłącza lub cebule. Kosaćce syberyjskie i bródkowe należą do irysów kłączowych. Natomiast irysy żyłkowane, kwitnące wczesną wiosną czy np. irysy holenderskie to rośliny cebulowe. Obie grupy irysów różnią się wymaganiami i terminem sadzenia, a także kształtem kwiatów, warto więc na to zwracać uwagę. Występują również spore różnice między poszczególnymi gatunkami, pamiętajmy więc, że irys irysowi nierówny.

Irysy syberyjskie można kupić jako ukorzenione sadzonki w doniczkach. Takie rośliny można sadzić praktycznie przez cały sezon. Jednak jeśli znamy kogoś, kto je uprawia, można też pozyskać sadzonki, bo kosaćce bardzo dobrze rozmnażają się przez podział.

Kosaćce syberyjskie tworzą gęste kępy. Można z nich pozyskać sadzonki, oddzielając zewnętrzne, młode rośliny. Ale co kilka lat warto też „odmłodzić” i podzielić całą kępę, bo z czasem zacznie ona ogałacać się od środka.

Irysy można dzielić i rozmnażać wczesną wiosną, kiedy wypuszczą pierwsze listki (kwiecień), jednak nie liczmy, że zakwitną jeszcze w danym sezonie. Bardziej polecanym terminem jest lato – czas, po przekwitnięciu roślin.

Irysy należy wykopać, podzielić na sadzonki (każda powinna mieć kłącze z korzeniami oraz najlepiej dwa pędy). Warto przyciąć ich liście (jeśli zwiędną, nie należy się przejmować, bo rośliny odbiją od korzenia). Irysów nie sadzi się głęboko: kłącze powinno znajdować się kilka centymetrów pod ziemią, ale niżej trzeba „wpuścić” korzenie. Irysy trzeba więc sadzić dość starannie.

Irysy syberyjskie są długowieczne i jeśli będziemy pamiętali o ich odmładzaniu, ich kwiaty będą zdobiły ogród przez lata.