Przetacznik ożankowy w ogrodzie: chwast czy roślina ozdobna? Zalety i wady

W ogrodach zwykle uprawiamy rośliny, które powszechnie uznawane są za gatunki ozdobne. O tym, czy dana roślina jest ozdobą czy chwastem, mogą jednak decydować nie tylko trendy i mody, ale też my sami.

Bywają bowiem rośliny, które są niezwykle piękne i mają bardzo atrakcyjne kwiaty, ale ponieważ występują bardzo pospolicie w środowisku naturalnym (zasiedlają łąki, nieużytki, lasy i polany), nie doceniamy ich urody i traktujemy jak zwykłe chwasty (np. miesiącznica roczna, mak polny, cykoria podróżnik).

I faktycznie, część z nich w sprzyjających warunkach może stać się uciążliwymi chwastami, jednak trzymana w ryzach może też z powodzeniem uatrakcyjnić naszą ogrodową rabatę.

Jedną z takich uroczych i ciekawych roślin o dwóch obliczach jest między innymi przetacznik ożankowy. Ta niewielka bylinka o pokładających się pędach (wys. ok. 20-30 cm), zielonych, ułożonych na łodyżce naprzeciwległymi parami, owłosionych i karbowanych na brzegach liściach.

Przetacznik ożankowy wytwarza małe, ale niezwykle urokliwe, błękitno-niebieskie kwiaty, zebrane w szczytowe, luźne grona. To bardzo pospolita w naszym kraju roślina, zasiedlająca miedze, polany, nieużytki, zarośla i łąki.

Przetacznik ożankowy jest trwały i wytrzymały oraz łatwo rozmnaża się za pomocą nasion (daje obfity samosiew), kłączy i ukorzeniających się samoistnie łodyg. W naturalnym środowisku nie jest jednak szczególnie groźny, gdyż ze względu na swój niewielki rozmiar, nie może zagrozić większym i szybciej rosnącym gatunkom, które w naturalny sposób ograniczają jego liczebność.

Nieco inaczej wygląda sprawa na terenach uprawnych i obszarach rolnych. Jeśli roślina właśnie tam się zapędzi, zaczyna być naprawdę problematyczna. Nie jest wprawdzie duża, ale silna i trwała, a do tego przystosowana do warunków panujących w naszym kraju i niezwykle skuteczna w rozmnażaniu, dlatego dla delikatnych, wrażliwych i wolniej rozwijanych się roślin uprawnych może stanowić poważną konkurencję.

Przetacznik ożankowy może być uciążliwy w ogrodach warzywnych, ale bywa też niebezpiecznym chwastem upraw polowych (głównie zbóż ozimych i rzepaku). Jeśli nadmiernie się rozpanoszy, może okazać się konieczne zastosowanie przeciwko niemu jednego z polecanych aktualnie preparatów ochrony roślin (środków chwastobójczych), dostosowanych do danej uprawy.

Mimo swojej ciemnej strony natury, przetacznik ożankowy może być też urokliwą ozdobą ogrodu. Wprawdzie nie nadaje się na wypielęgnowane kwietniki i uporządkowane rabaty, ale jeśli tylko zapanujemy nad jego ekspansywną naturą (m.in. zadbamy o stanowisko oddalone od upraw roślin użytkowych i będziemy systematycznie usuwać nadmiar samosiejek), możemy mieć ciekawą i niekłopotliwą ozdobę naturalistycznej rabaty czy skalniaka.

Ekspansywność przetacznika możemy też wykorzystać do własnych celów, traktując go jako roślinę zadarniającą, szczelnie pokrywającą pustą przestrzeń pod drzewami i krzewami, zielonym dywanem, ozdobionym w sezonie wiosenno-letnim (maj-sierpień) błękitnymi kwiatami.

Możemy też wykorzystać go do obsadzania skarp i murków (chroni glebę przed erozją).

Z uprawą rośliny nie będziemy mieć najmniejszych problemów, gdyż jest bardzo dobrze przystosowana do naszych warunków klimatycznych i posiada niewielkie wymagania siedliskowe. Wprawdzie preferuje żyzne, lekkie, próchnicze, bogate w azot, średnio wilgotne gleby, ale z powodzeniem poradzi sobie też na słabszych i bardziej suchych podłożach.

Najlepiej czuje się w miejscach słonecznych i ciepłych, ale dobrze będzie też rosła w chłodnym półcieniu. Przetacznik ożankowy jest też całkowicie mrozoodporny i wytrzymały na niekorzystne warunki (m.in. suszę, gorąco, mróz, zacienienie).

Niezwykle łatwe jest również jego rozmnażanie, które z powodzeniem możemy pozostawić samej naturze (przetacznik ożankowy doskonale radzi sobie sam, dając obfity samosiew), ale też możemy wysiać wiosną jego nasiona wprost do gruntu lub podzielić jego kłącza i rozrośnięte kępy (ten sposób pozwoli na zachowanie typowych cech rośliny matecznej). Możemy też pozyskać młode rośliny z sadzonek pędowych, pobranych i ukorzenionych latem.