Regeneracja trawnika - pielęgnujemy trawnik po zimie

Jeśli trawnik przez lata ma zachować ładny wygląd, wiosenną reaktywację trzeba przeprowadzać co roku. Do dobrej formy można przywrócić jednak nawet trawnik zaniedbany przez kilka sezonów – wszystko zależy od rodzaju i rozległości szkód. Najbardziej radykalnym sposobem reaktywacji trawnika jest całkowite usunięcie darni, ponowne przygotowanie podłoża i zasianie murawy od nowa. Kłopotliwy i pracochłonny zabieg zazwyczaj jednak nie jest konieczny. Najczęściej wystarczą doraźne zabiegi i dalsza regularna pielęgnacja trawnika.

Prace na trawniku należy rozpocząć, gdy trawnik rozmarznie i obeschnie - chodzenie po trawniku nasiąkniętym wodą z topniejącego śniegu powoduje powstawanie głębokich odcisków butów, co negatywnie wpływa na estetykę murawy. W odciskach często ponadto gromadzi się woda, mogąca powodować miejscowe zagniwanie systemu korzeniowego, co w przyszłości będzie prowadziło do konieczności regeneracji tych miejsc.

Pierwszym krokiem jest dokładne wygrabienie z trawnika liści, gałązek, resztek suchych źdźbeł i wszelkich innych zanieczyszczeń. Najwygodniej do tego celu użyć szerokich grabi do liści. Po wstępnym przygotowaniu należy ocenić stan trawnika - sprawdzić, czy pod darnią nie powstała warstwa filcu lub nie doszło do zakażenia pleśnią śniegową.

Filc to zbita, gęsta warstwa gnijących liści, korzeni, zaschniętych źdźbeł traw i mchów. Jeśli zielone źdźbła trawy nie wyrastają bezpośrednio z ziemi, a z masy strukturą przypominającą filc włókienniczy trawnik wymaga wertykulacji, czyli zabiegu przeprowadzonego specjalnym urządzeniem - wertykulatorem.

Wertykulacja jest niezbędna, bowiem warstwa filcu utrudnia dopływ powietrza do korzeni murawy i zatrzymuje wilgoć na powierzchni, nie pozwalając wniknąć jej w glebę. Wertykulację należy przeprowadzić dwukrotnie wzdłuż obu krawędzi trawnika, prostopadle na całej powierzchni.

Wertykulator nacina podłoże na głębokość ok. 5 cm ostrymi, poziomymi nożami, rozcinając i przerzedzając filc, co umożliwia jego usunięcie. Urządzenie można kupić lub wypożyczyć. Do małych trawników wystarczy wertykulator ręczny, do większych - elektryczny lub spalinowy.

Po wertykulacji można dosiać trawę w puste miejsca, jeśli takie powstały przez zimę. Najlepiej stosować mieszanki regeneracyjne, zawierające oprócz nasion nawozy ułatwiające wzrost młodej trawy. Miejsca, w których trawa będzie uzupełniana, należy przekopać widłami, dosypując piasek celem napowietrzenia. Po dosianiu trawy cały trawnik wymaga dokładnego wałowania i obfitego podlania.

Jeśli wiosną na równym dotychczas trawniku powstają kałuże, to znak, że zimą podłoże zbytnio się zagęściło. Jeśli kałuż jest niedużo, można w miejscach zbierania się wody naciąć murawę na obrysie prostokąta, nie odcinając jednego z boków. Podciętą darń należy odsłonić (najłatwiej nawijać na jakikolwiek przedmiot w kształcie walca), odkryte podłoże spulchnić i napowietrzyć piaskiem. Po ponownym ułożeniu darni należy ja silnie docisnąć, trawnik dokładnie zwałować i obficie podlać.

W przypadku, gdy kałuż jest dużo, bądź całe podłoże sprawia wrażenie nadmiernie wilgotnego, trawnik wymaga aeracji - napowietrzenia i rozluźnienia podłoża. Aeracja polega na nakłuwaniu podłoża na głębokość ok. 15 cm, co rozluźnia glebę i przecina korzenie trawy, powodując ich rozkrzewianie.

Zabieg można przeprowadzić specjalnymi butami do aeracji wyposażonymi w kolce lub aeratorami mechanicznymi, których oferta rynkowa jest równie duża, jak kosiarek. Aerację można również połączyć z wałowaniem trawnika - w tym celu na wał nakłada się specjalne obręcze z kolcami. Bezpośrednio po aeracji, dla utrwalenia efektu napowietrzania, zalecane jest piaskowanie trawnika w ilości 0,1 m³ piasku na 100 m² trawnika.

Największy kłopot na trawniku wiosną stanowi zakażenie pleśnią śniegową. Ta złośliwa choroba wywoływana przez grzyby Microdochium nivale rozwija się pod warstwą śniegu blokującą dostęp powietrza do trawnika. Pierwszymi objawami są żółknące fragmenty trawy o średnicy ok. 20 cm. Z czasem żółte pola się powiększają. W wilgotne dni na źdźbłach trawy widać białe, lepkie pasemka i strzępki, a w suche i słoneczne trawa lekko różowieje.

Walka z pleśnią śniegową jest trudna i polega na regularnym opryskiwaniu trawnika fungicydami (środkami grzybobójczymi). W praktyce powodzenie w leczeniu tej choroby jest uzależnione od aury - ciepłą i suchą wiosną są większe szanse na skuteczną terapię, wilgotna pogoda sprzyja zaś szybkiemu rozprzestrzenianiu się grzybów.

Jeśli problem dotyczy dużych fragmentów trawnika, najlepszym rozwiązaniem jest założenie go od nowa. Pamiętajmy też, że jak w każdej chorobie - lepiej zapobiegać niż leczyć. Żeby ograniczyć ryzyko powstania pleśni śniegowej, jesienią trawnik trzeba skosić i usunąć pokos, należy także zgrabić liście z trawnika. Zimą nie należy chodzić po trawniku zasypanym śniegiem. Natomiast przez cały sezon wzrostu trawnika, trzeba go regularnie nawozić.

Po przeprowadzeniu wiosennych zabiegów przygotowawczych na trawniku, z początkiem okresu intensywnej wegetacji trawy w pierwszej dekadzie kwietnia, trawnik należy obficie nawieźć, stosując wieloskładnikowe nawozy mineralne (zawierające azot), bądź kompost. Kompost należy rozłożyć ok. dwucentymetrową warstwą równomiernie po całej powierzchni murawy, nawóz sztuczny stosować w ilości zalecanej przez producenta. Istotne jednak, by był wysiewany równomiernie.

Na zaniedbanych trawnikach, oprócz wiosennego przygotowania, najczęściej przez cały sezon trzeba również usuwać chwasty i mchy - czas doprowadzenia murawy do pełnej kondycji jest zależny od stopnia zachwaszczenia. Chwasty można usuwać ręcznie, wycinając długim nożem (koniecznie z całym systemem korzeniowym), bądź sięgnąć po herbicydy działające selektywnie. Preparaty takie, jak Mniszek 540 SL, Golf 292 EW, czy Starane skutecznie niszczą chwasty dwuliścienne (mniszek lekarski, babka lancetowa, koniczyna, podbiał, osty). Nie są jednak skuteczne w walce z trawami pospolitymi, a pamiętajmy też, że to, co nazywamy chwastami, to często pożyteczne zioła, a także rośliny miododajne, które dostarczają pokarmu pszczołom.

Rzadkimi przerostami z traw polnych nie trzeba się specjalnie przejmować. Są ścinane podczas koszenia, podobnie jak wszystkie inne chwasty jednoroczne, a wraz z regeneracją i wzrostem trawy zostaną przez nią całkowicie wyparte. Większe połacie obcych traw trzeba jednak usunąć przez całkowite wycięcie zaatakowanego fragmentu trawnika, podsypanie przecinki świeżym podłożem i dosianie trawy.

Walka z mchami na trawniku polega przede wszystkim na właściwej pielęgnacji murawy, zwłaszcza na zapobieganiu powstawania warstwy filcu. Częstą przyczyną kłopotów z mchami na trawnikach, jest także za częste i zbyt niskie koszenie trawy. 

Mchy są słabymi roślinami, należącymi do gromady roślin telomowych. Wyższa, silna trawa jest w stanie bez większego problemu je zagłuszyć, niska i osłabiona zbyt częstym koszeniem staje się dla nich znakomitym podłożem. Równie dobrym podłożem, przypominającym strukturą runo leśne, czyli naturalne środowisko mchów, jest warstwa filcu na trawniku - dlatego murawę należy dokładnie grabić po każdym koszeniu.

Innymi przyczynami porastania trawnika mchami mogą być zbyt niski odczyn pH gleby, wynoszący mniej, niż 6.0 (można go podwyższyć przesypując trawnik wapnem ogrodniczym) lub zbyt zwarte, mało przepuszczalne podłoże. Zbita ziemia słabo przepuszcza wodę, wilgoć pozostaje na powierzchni, a to stanowi idealne środowisko do rozwoju mchów. W takim przypadku niezbędna jest aeracja trawnika. Mchy można także zwalczać za pomocą nawozów do trawników z dodatkiem preparatów zapobiegających ich rozwojowi (np. Fructus Antymech) lub opryskami, np. preparatem Mogeton 25 WP.