Rumianek pospolity. Jakie ma właściwości lecznicze i na co stosować to zioło

Rumianek pospolity należy do najpopularniejszych ziół. Doskonale znamy jego nazwę, a także wygląd i niektóre właściwości. A przynajmniej tak nam się wydaje, bo rumianek tylko z pozoru (i nazwy) jest „pospolity”

Kwiaty rumianku prosto z łąki

Rumianek pospolity jest jednoroczną rośliną, którą można spotkać na łąkach, przy drogach, czy na polach uprawnych. Ponieważ rumianek nie jest wymagający, teoretycznie rośnie prawie wszędzie, i na piaskach, i na glinach, a najchętniej – w słonecznych miejscach.

Rumianek pospolity ma kwiaty, tworzące tzw. koszyczek. To właśnie on jest cennym surowcem zielarskim. W środku znajduje się skupisko żółtych rurkowatych kwiatów, otoczonych wianuszkiem białych płatków. Charakterystyczne jest to, że białe płatki w ciągu dnia opadają w dół. Łodygi rumianku są rozgałęzione, a liście przypominają z wyglądu koperek.

Pewnie nieraz widzieliśmy rumianek podczas spacerów. Ale – nie jest to takie pewne. Bo rumianek pospolity coraz rzadziej występuje dziko, a „na oko” niezwykle łatwo go pomylić np. z rumianem lub maruną bezwonną. O ile rumiany mają pewne właściwości lecznicze, to maruny już nie, i w dodatku są uciążliwym chwastem. Rumianek bywa też mylony z polnymi margerytkami (czyli jastrunami).

Jak najłatwiej rozpoznać „prawdziwy” rumianek? Po zapachu. Rumianek pospolity ma charakterystyczny, lekko słodkawy, rumiankowy właśnie, zapach. Jeśli mamy wątpliwości – wystarczy lekko rozetrzeć listki.

Jakie właściwości lecznicze ma rumianek pospolity

Rumianek pospolity zawiera cały szereg cennych i pożytecznych dla zdrowia substancji. Przede wszystkim – olejek eteryczny, a w nim substancje o nazwie bisabolol (to właśnie on odpowiada za zapach rumianku) oraz chamazulen. To one w dużej mierze decydują o leczniczych właściwościach rumianku. Ponadto kwiaty rumianku zawierają m.in. cholinę i kwas salicylowy.

A do podstawowych właściwości leczniczych rumianku należy działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, rozkurczowe, a także uspokajające i łagodzące lęki. Doskonale także łagodzi różnego rodzaju podrażnienia skóry. Dzięki wszechstronnym właściwościom leczniczym rumianek pospolity ma szerokie zastosowanie. Jest wykorzystywany zarówno w lecznictwie, jak i kosmetyce.

Rumianek na ból żołądka, brzucha oraz trawienie

Ze względu na działanie rozkurczowe rumianek bardzo dobrze działa na bóle brzucha i żołądka. Tym bardziej, że pomaga również wtedy, gdy te dolegliwości mają podłoże stresowe, bo rumianek również ma działanie uspokajające. Dodatkowo rumianek wspomaga trawienie (i jest wiatropędny). Na trawienie rumianek szczególnie dobrze działa w połączeniu z miętą.

Rumianek pomaga także zarówno przy zaparciach, jak i biegunkach. Jest zalecamy m.in. przy wrzodach żołądka, a także nadkwasocie. Dlatego właściwie bez względu na to dlaczego boli nas brzuch lub żołądek – napar z rumianku powinien nam pomóc.

Rumianek na uspokojenie

Napar z rumianku pomoże nam także walczyć ze stresem i ukoić nerwy. Uspokajające działanie rumianku odczujemy, pijąc napar z niego, ale również można przygotować rumiankową kąpiel (do wody w wannie wystarczy wlać mocniejszy napar). Taka kąpiel pomoże również w zaśnięciu.

Rumianek na problemy z gardłem i jamą ustną

Rumianek dobrze jest też stosować przy problemach w jamie ustnej oraz infekcjach gardła. Płukanki z naparu z rumianku pomogą i przy zapaleniu gardła, i np. przy podrażnieniu dziąseł. Złagodzi także dolegliwości przy ząbkowaniu.

Rumianek na skórę

Łagodzące i antybakteryjne właściwości rumianku powodują, że jest on świetnym środkiem przy różnego rodzaju podrażnieniach skóry. I jest przy tym wyjątkowo wszechstronny – pomaga w walce z trądzikiem, grzybicą, łagodzi lekkie oparzenia, podrażnienia przy alergiach skórnych, a także przyspiesza gojenie się ran.

Rumianek na włosy

Rumianek bardzo dobrze działa też na skórę głowy – i co za tym idzie – na włosy. Wzmacnia cebulki włosów, ogranicza powstawanie łupieżu. Jednak trzeba wiedzieć, że rumianek także rozjaśnia włosy, więc jest polecany głównie do koloru blond, który podkreśla i wzmacnia.

Rumianek na oczy

Kompres z naparu z rumianku doskonale łagodzi podrażnienia oczu. Pamiętajmy jednak o jego rozjaśniających właściwościach, bo przy regularnym stosowaniu… rozjaśni nam również rzęsy.

Rumianek w kosmetyce

Rumianek jest często wykorzystywany w kosmetykach: kremach, mydłach, maseczkach, szczególnie przeznaczonych do skóry wrażliwej. Wyciągi z rumianku znajdziemy również w szamponach, przeznaczonych do włosów blond. Rumianek jest także składnikiem past do zębów.

UWAGA: rumianek może uczulać

Pomimo że rumianek łagodzi objawy alergii skórnych, sam może je wywoływać. Wszystko przez to, że zawiera silny alergen – anthecutolid. Wyhodowano wprawdzie odmiany rumianku, które go nie mają, ale zaczynając naszą przygodę z rumiankiem – zachowajmy ostrożność i czujność.

Uczulenia pojawiają się najczęściej przy zastosowaniu zewnętrznym (np. jako okłady na skórę, kompresy, płukanki, czy po zastosowaniu kosmetyków z rumiankiem). Te zastosowania wydają się bezpieczne, szczególnie w połączeniu z łagodzącym działaniem rumianku – ale nie dla każdego.

Szacuje się, że ok. 2% ludzi jest uczulonych na rumianek. Przy czym to, że rumianek działa uczulająco na skórę, nie zawsze znaczy, że nie możemy go pić. Oznacza to też, że nawet jeśli pijamy napar z rumianku i nic nam nie jest, po zastosowaniu na skórę, może nastąpić reakcja alergiczna.

Rumianek, jak wiele innych ziół może wchodzić w interakcje z lekami. Dlatego jeśli zażywamy jakieś na stałe, a jednocześnie chcemy regularnie pić rumianek lub korzystać z jego wyciągów - lepiej skonsultujmy to z lekarzem.

Jak zrobić napar z rumianku

Najprostszy sposób na wykorzystanie rumianku to przygotowanie naparu z niego. Łyżkę suszonych kwiatów zalewamy wrzątkiem i parzymy przez 10 minut. Bez problemu kupimy także rumianek w saszetkach, więc tu po prostu parzymy jedną torebkę w szklance wody. Napar z rumianku możemy oczywiście pić, ale też stosować zewnętrznie: do nawilżania kompresów, przemywania skóry, kąpieli, czy płukanek.

Olejek rumiankowy – niebieski skarb

Warto wiedzieć, że poza naparem, który jest najłatwiejszy do przygotowania i wykorzystania w domu, z rumianku jest produkowany także olejek eteryczny. Najbardziej wartościowy ma – uwaga – niebieski lub niebiesko-zielony kolor i jest wyjątkowo drogi (5 ml czyli 1 łyżeczka kosztuje ponad 100 zł). To naprawdę skoncentrowana moc rumianku.

Znacznie tańczy jest olejek rumiankowy bezbarwny lub o lekko żółtawym kolorze. Jednak jest on pozbawiony cennych substancji (azulenów). Można też dostać olejki o zapachu rumianku, ale poza aromatem, nie mają one żadnych walorów.

Dowiedz się też: Do czego (poza piernikiem) przydadzą się goździki

Preparaty z rumiankiem

Łatwiej dostępny od olejków jest gotowy wyciąg z rumianku. To preparat o nazwie Azulan, dostępny w aptekach. Można go stosować zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie, w tych samych przypadkach, w których sięgnęlibyśmy po napar z rumianku. Pamiętajmy jednak, że preparat jest mocniejszy i zapoznajmy się z ulotką przed jego zastosowaniem.

W drogeriach i aptekach można też spotkać kosmetyki zawierające bisabolol. Jest to jedna z cennych substancji, wydzielona z kwiatów rumianku. To ona odpowiada za dobroczynne działanie rumianku na skórę – ma działanie przeciwzapalne, przeciwświądowe i odkażające. Jeśli więc szukamy kosmetyków lub maści rumiankowych, zwróćmy uwagę na tę nazwę. Co ważne, ta substancja nie powoduje uczuleń, więc mogą po nią sięgać osoby uczulone na rumianek jako taki.

Rumianek pospolity czyli „chamomilla” w nazwie

Wspomnijmy jeszcze o nazwie rumianku. Z polską nie ma większego problemu, jednak warto wiedzieć, że rumianek jest znany pod dwiema nazwami łacińskimi. Do stosunkowo niedawna funkcjonował jako _Chamomilla recutita _i tę nazwę nadal można spotkać np. na opakowaniach herbatek rumiankowych. Słowo „chamomilla” pojawia się także w nazwach wielu kosmetyków, zawierających rumianek.

Jednak botanicy stwierdzili, że rumianek pospolity należy do innej rodziny roślin niż sądzono do tej pory. Poszła za tym też zmiana nazwy – obecna oficjalna nazwa rumianku to Matricaria chamomilla.