Skalnice – urocze rośliny nie tylko na skalniaki. Gatunki i uprawa

Rodzaj skalnica to duża grupa roślin, skupiająca ponad 440 gatunków. Wiele z nich można spotkać w stanie dzikim w górach, na obrzeżach lasów i na łąkach, ale kilka uprawia się także w ogrodach jako atrakcyjne rośliny ozdobne. Do najpopularniejszych ogrodowych gatunków należą m.in.: skalnica Arendsa, skalnica cienista, skalnica okrągłolistna, skalnica rozłogowa, skalnica trójdzielna, skalnica gronkowa, skalnica Fortune'a, skalnica długolistna i skalnica liścieniowa.

Licencje: CC BY-SA 2.0, CC BY-SA 3.0, CC BY-SA 4.0

Większość z nich ma niewielkie rozmiary i tworzy małe, ale bardzo dekoracyjne kwiaty, rozwijające się na szczycie nagiego, długiego ogonka. W zależności od gatunku, kwiaty pojawiają się pędach wiosną (skalnica Arendsa), latem (skalnica gronkowa, okrągłolistna, cienista) lub jesienią (skalnica Fortune’a).

Zanim jednak zdecydujemy się na uprawę skalnic w ogrodzie lub na balkonie, powinniśmy poznać je nieco bliżej, gdyż poszczególne gatunki mogą różnić się między sobą nie tylko wyglądem, ale też wymaganiami. Jednak do podstawowych należy:

• przepuszczalne podłoże,
• niektóre skalnice mogą wręcz rosnąć na skalistym lub żwirowym podłożu, inne potrzebują bardzie próchniczego;
• zasadowy lub obojętny odczyn podłoża (w naturze rosną na wapiennych skałach); wyjątkiem jest skalnica rozłogowa, która może mieć podłoże obojętne lub lekko kwaśne;
• umiarkowana wilgotność podłoża (nie lubią ani zalania/stojącej wody, ani przesuszenia);
• miejsce w półcieniu (niektóre gatunki wolą bardziej nasłonecznione miejsca, inne cieniste, jednak półcień to bezpieczny wybór).

Najpopularniejszą i najchętniej uprawianą w ogrodach skalnicą jest bylinowa skalnica Arendsa, będąca międzygatunkowym mieszańcem. Roślina rozwija drobne, gęste, zimozielone listki zebrane w małe rozetki, tworzące  rodzaj zwartej, zielonej poduszki.

Skalnica ozdobna jest przez cały rok, ale najpiękniej wygląda wiosną, kiedy obsypuje się licznymi, barwnymi kwiatami, które w zależności od odmiany, mogą mieć kolor biały („Schneeteppich” , „Pixi White”), biało-zielony („Weisszwerg”), różowy („Blutenteppich”) lub czerwony („Purpurteppich”, „Highlander Red”, „Peter Pan”, „Triumph”).

 Aby roślina bujnie kwitła i dobrze się rozwijała, wymaga półcienistego stanowiska oraz przepuszczalnej, umiarkowanie wilgotnej gleby. Nie lubi zarówno suszy jak i nadmiernej wilgoci, ale dobrze znosi niskie temperatury. Po kilku latach wymaga też odmłodzenia, gdyż kępka utworzona z rozetek w środkowej części zaczyna się stopniowo ogałacać.

Skalnica Arendsa to roślina dość uniwersalna. Najlepiej nadaje się do obsadzania skalniaków i alpinariów, ale może być też wykorzystana do tworzenia kompozycji rabatowych z niskimi bylinami oraz do uprawy w pojemnikach. Jest także doskonałą rośliną do sadzenia na murkach, w szczelinach między kamieniami i na skarpach.

Podpowiadamy: Jakie rośliny posadzić na skarpie?

Zupełnie inny wygląd ma natomiast skalnica rozłogowa. Roślina również osiąga niewielkie rozmiary, ale jej główną ozdobą nie są kwiaty, ale zebrane w rozety okrągłe liście, wyrastające na długich ogonkach. Liście mają lekko ząbkowany brzeg i ciekawą barwę, gdyż od góry są ciemnozielone i pokryte siateczką srebrzystych nerwów, natomiast od dołu mają kolor czerwonobrązowy. Czerwone są też ich ogonki liściowe, co dodatkowo podnosi wartość dekoracyjną całej rośliny.

Licencja CC BY-SA 4.0

Cechą charakterystyczną skalnicy rozłogowej są też długie pędy (rozłogi) nazywane czasem wąsami, na końcach których tworzą się małe rozetki potomne. Można wykorzystać je do rozmnażania lub pozostawić na roślinie, jako dodatkowy element ozdobny. Cała skalnica, z wyjątkiem pędów rozłogowych, pokryta jest krótkimi włoskami, co także odróżnia ja od innych, popularnych gatunków. Roślina ma podobne wymagania, jak poprzedni gatunek, dlatego najlepiej czuje się na półcienistych stanowiskach oraz na żyznej, próchniczej, przepuszczalnej i lekko wilgotnej glebie.

Wadą skalnicy rozłogowej jest natomiast niewielka mrozoodporność, dlatego pozostawiona w ogrodzie na zimę bez okrycia, może przemarzać (znosi spadki temperatur do ok. - 10º C).

Skalnica rozłogowa najlepiej prezentuje się jako roślina doniczkowa, uprawiana w wiszących pojemnikach. Dzięki długim, zwisającym rozłogom, zakończonym rozetkami liściowymi, wygląda bardzo atrakcyjnie i może być niezwykłą ozdoba tarasu lub balkonu. Roślina może być też uprawiana w ogrodzie, gdyż pięknie prezentuje się na murkach, skarpach i w ogródkach skalnych. Jeśli jednak chcemy cieszyć się jej urodą przez kolejne lata, musimy wybrać dla niej ciepłe i osłonięte od wiatru stanowisko oraz okryć ją na zimę liśćmi, stroiszem lub włókniną.

Łatwa w uprawie jest skalnica inkrustowana (Saxifraga crustata). Jej liście tworzą ładne rozetki o średnicy do ok. 5 cm. Wyrastają one gęsto jedna obok drugiej, tworząc jednolity dywan roślin. Ładnie rozrasta się na boki, ale nie jest ekspansywna. Jej liście są pokryte delikatnym srebrzystym kutnerem (szczególnie młode), a wzdłuż ich krawędzi znajdują się regularnie ułożone białe, drobne wypustki. W maju z rozetki wyrasta naga, wzniesiona łodyga kwiatowa (ok. 15 cm wys.), zwieńczona niedużymi, białymi kwiatami, zebranymi w większy kwiatostan. Te skalnice lubią słońce i przepuszczalną ziemię, nie wymaga podlewania, ani nawożenia. Są odporne na mróz i nie zamierają na zimę. Bardzo dobrze nadają się na skalniaki, ale też obwódki rabat i do obsadzania murków.