Byliny i krzewy zimozielone to jedne z cenniejszych roślin ogrodowych. Ich szczególną wartość docenimy przede wszystkim w okresie zimowym, kiedy wszystkie inne rośliny znajdują się w stanie spoczynku i są pozbawione większości swoich walorów ozdobnych. Dość specyficzną kategorią roślin zimozielonych są drzewa i krzewy iglaste, które w znakomitej większości, poza np. modrzewiem, zachowują na zimę liście (igły to nic innego niż przekształcone liście). Ich wybór jest bardzo duży i zróżnicowany, więc można je dobrać do każdego ogrodu.
Jednak ciekawą kategorią są krzewy liściaste oraz byliny, które są zielone również zimą. Ich dodatkową zaletą jest to, że w sezonie pięknie kwitną, a niektóre mają także dekoracyjne owoce. I to nimi zajmiemy się w tym artykule.
licencja CC BY-SA 4.0
Rośliny zimozielone - o czym warto pamiętać
Zanim jednak zdecydujemy się na posadzenie w ogrodzie roślin zimozielonych, musimy pamiętać, że wiele z nich jest delikatniejszych i bardziej wrażliwych na zimowe warunki, niż rośliny, które zrzucają na zimę liście. Ich zielone części źle znoszą zimowe, wysuszające wiatry, dlatego większość z nich (szczególnie krzewy) zaleca się sadzić zacisznych, osłoniętych miejscach. Niektóre mogą wymagać okrycia na zimę, szczególnie jeśli mieszkamy w zimniejszych regionach Polski. Ważną rzeczą jest także zapewnienie im odpowiedniego nawodnienia przez cały sezon (również zimą). Stąd dowiesz się, jak zadbać o rośliny zimozielone.
Jakie rośliny wiecznie zielone warto posadzić w przydomowym ogrodzie? Oto nasze propozycje.
Barwinek pospolity
Jedną z najmniej kłopotliwych, a ładnych roślin jest barwinek pospolity. Jest niewysoki, ma ciemnozielone, smukłe liście. Wiosną kwitnie pięknie, najczęściej na niebiesko (często powtarza też kwitnienie pod koniec lata, a pojedyncze kwiaty może mieć przez cały sezon). Barwinek dość szybko rozrasta się, co trzeba wziąć pod uwagę, sadząc go. Jednocześnie może stworzyć piękny zielony dywan w zacienionych miejscach, gdzie niewiele roślin dobrze rośnie. Nie ma dużych wymagań co do ziemi, ale najlepiej rośnie na żyznym, próchniczym podłożu.
Bergenie
Do pięknych zimozielonych bylin należą bergenie (np. sercolistna, grubolistna, mieszańcowa), której duże liście w zależności od gatunku przybierają zimą brązowy lub czerwony odcień. Roślina nie ma dużych wymagań uprawowych i jest dość tolerancyjna, a jej dodatkową zaletą są pojawiające się wiosną piękne, zwykle różowe kwiaty. Bergenie lubią miejsca jasne, ale nie mocno nasłonecznione, mogą rosnąć także w półcieniu. Preferują wilgotne i żyzne ziemie.
licencja CC BY-SA 4.0
Bluszcz pospolity
Bluszcz to rzeczywiście dość pospolite pnącze. Jego ciemnozielone liście najczęściej są ozdobione jaśniejszym rysunkiem. Ma też odmiany ozdobne o bardziej kolorowych liściach. Bluszcze chętnie pną się po różnego rodzaju podporach, ale mogą również płożyć się po ziemi. Dobrze rosną w półcieniu i cieniu, na próchniczych, wilgotnych ziemiach (ale radzą sobie w różnych warunkach). Starsze bluszcze niekiedy kwitną późnym latem i zwabiają do swych pachnących kwiatów mnóstwo pszczół i innych owadów. Pojawiające się później owoce są trują dla ssaków, ale chętnie zjadane zimą przez ptaki.
Bukszpan wiecznie zielony
Jednym z bardziej lubianych i najchętniej uprawianych krzewów zimozielonych jest bukszpan wiecznie zielony, który zawdzięcza swoją popularność przede wszystkim dużym walorom ozdobnym i niewielkim wymaganiom uprawowym. Bukszpan wiecznie zielony doskonale znosi cięcie i ma niewielkie wymagania siedliskowe, dlatego jego uprawa nie jest kłopotliwa. Należy jednak pamiętać, że w najchłodniejszych rejonach kraju delikatne odmiany ozdobne, mogą przemarzać, dlatego rośliny warto na zimę okrywać. Niestety poważnym zagrożeniem dla bukszpanów ćma bukszpanowa - bardzo groźny i stosunkowo nowy szkodnik, który nie ma jeszcze wrogów naturalnych, a jego zwalczanie i ochrona bukszpanów jest trudne.
Ciemierniki
Kępy liści zielonych zimą zapewnią również ciemierniki. Te byliny mają sporo zróżnicowanych gatunków. Niektóre z nich również kwitną zimą, choć w praktyce w Polsce jest to raczej późna jesień lub bardzo wczesna wiosna (są także gatunki kwitnące późniejszą wiosną). Liście ciemierników tracą ładny wygląd dopiero późną wiosną, ale na ich miejsce szybko pojawiają się nowe, poza tym dzieje się to w czasie, kiedy wokół są już inne zielone rośliny. Ciemierniki najlepiej czują się pod drzewami i krzewami liściastymi, na żyznej, wapiennej (zasadowej) ziemi.
Laurowiśnia wschodnia
To krzew o gęstym, ładnym pokroju i smukłych, ciemnozielonych liściach. Wiosną kwitnie na biało, a jej kwiaty wyglądają bardzo ciekawie (mogą się kojarzyć z miniaturowymi szczotkami do butelek). Najczęściej kwitnie w maju, choć występują pewne różnice między odmianami. Ma też dekoracyjne owoce, które są lekko toksyczne.
Laurowiśnia nie przepada za pełnym słońcem. Lepiej się czuje w miejscach osłoniętych i przynajmniej lekko zacienionych. W przeciwieństwie do np. rododendronów, skimii i pierisów (opisanych dalej) musi mieć ziemię o obojętnym lub zasadowym odczynie. Lepiej więc nie sadzić tych krzewów razem.
Mahonia pospolita
Kolejnym zimozielonym krzewem liściastym spotykanym w ogrodach jest mahonia pospolita. Poza zielonymi liśćmi zdobią ją żółte, intensywnie pachnące i miododajne kwiaty, które pojawiają się wczesną wiosną. Latem dojrzewają granatowe owoce. Mahonia oczekuje miejsc słonecznych lub lekko półcienistych, ciepłych i zacisznych oraz żyznej, dobrze uprawionej gleby. Nie toleruje też suszy, dlatego podłoże, w którym rośnie, powinno być stale lekko wilgotne. W chłodniejszych rejonach kraju roślina może przemarzać, ale wiosną zwykle dobrze regeneruje uszkodzenia.
Ognik szkarłatny
Ten krzew szczególnie pięknie prezentuje się jesienią i zimą. Trzeba jednak zaznaczyć, że w polskich warunkach nie zawsze jest w pełni zimozielony. Jeśli zima jest mroźna, może część liści zrzucić. Jednak w cieplejszych regionach kraju oraz podczas łagodniejszych zim, w pełni można się cieszyć jego walorami. Tym bardziej, że poza liśćmi, zimą na jego pędach pozostają owoce – czerwone, pomarańczowe lub żółte. Ogniki nie są zbyt wymagające. Lubią słoneczne lub lekko zacienione miejsca i żyzną, przepuszczalną ziemię.
Ostrokrzew
Coraz chętniej uprawianym krzewem zimozielonym jest także ostrokrzew. Niestety, w naszym kraju rzadko możemy cieszyć się jednym z jego najbardziej dekoracyjnych gatunków czyli ostrokrzewem kolczastym (zimą obsypuje się czerwonymi owocami, wykorzystywanymi jako motyw dekoracyjny w okresie Świąt Bożego Narodzenia), gdyż roślina słabo znosi niskie temperatury (do ok. - 20°C) i łatwo przemarza. Jej uprawy możemy spróbować jedynie w najcieplejszych rejonach kraju, licząc na to, że zimy będą łagodne. Znacznie lepiej od ostrokrzewu kolczastego poradzą sobie w naszych ogrodach inne jego gatunki, jak np. ostrokrzew Meserwy lub ostrokrzew amerykański.
Pieris japoński
Bardzo atrakcyjnymi krzewami są pierisy. Nie dość, że ich liście utrzymują się przez cały rok, to mogą one być nie tylko zielone, ale też kolorowe. Barwne są także młode przyrosty, które pojawiają się wiosną. Pierisy mają też ładne kwiaty – białe lub różowe, o dzwoneczkowatym kształcie, zebrane w gęste kwiatostany. Krzewy dorastają do 2-3 m wys., ale są też niższe odmiany. Pierisy to rośliny, które lubią kwaśną ziemię i zaciszne, osłonięte miejsca. Znoszą mróz do -18ºC.
Polecamy: Wieloletnie kwiaty najbardziej odporne na mróz
Rododendrony
Rododendrony (różaneczniki), które nie zrzucają na zimę liści są od lat jednymi z najbardziej popularnych krzewów ozdobnych. Przeważnie sadzimy je ze względu na przepiękne i kolorowe kwiaty, którymi obsypują się na przełomie wiosny i lata. Lecz warto docenić również to, że ich ładne, skórzaste liście pozostają zielone przez cały rok. Rododendrony mają bardzo wiele odmian – wśród nich są takie, które od dawna są uprawiane w Polsce i dobrze radzą sobie z klimatem. Ale są też odmiany bardziej wrażliwe na mróz, które wymagają zabezpieczenia na zimę. Zwróćmy na to uwagę, kupując rośliny. Poza tym trzeba pamiętać, że te krzewy koniecznie muszą mieć kwaśną ziemię, bo inaczej nie będą dobrze rosły (jeśli nie występuje ona naturalnie w naszym ogrodzie, można ją kupić i wsypać do dołka, w którym sadzimy krzew).
Rojniki
Rojniki to jedne z podstawowych roślin skalniakowych. Ale można je sadzić także w innych miejscach i na rabatach, jako najniższe piętro. Liście rojników są zebrane w charakterystyczne rozety. W zależności od gatunku i odmiany, mają różną wielkość i kolor. Poza zielonymi są także zabarwione na różowo lub purpurowo. W ogrodach uprawia się najczęściej mieszańcowe rojniki ogrodowe, ale mają one też kilka innych gatunków.
Ich wielką zaletą jest to, że nie zanikają na zimą. Mają także minimalne wymagania uprawowe, jednak ich potrzeby są dość specyficzne. Najlepiej rosną na niezbyt żyznym i koniecznie przepuszczalnym podłożu (np. piaszczystym, piaszczysto-żwirowym), w suchych, słonecznych miejscach.
Rozchodniki
Rozchodniki mają bardzo wiele gatunków. Wśród nich są także takie, które nie zanikają na zimę i są odporne na mróz. To niewielkie rośliny, o płożących się pędach, więc sadząc je, trzeba sobie zdawać sprawę z tego, że nie stworzą okazałej kompozycji. Ale na skalniaku lub jako zadarnienie rabaty, sprawdzą się doskonale. Ich wymagania są takie, jak rojników, więc z powodzeniem można je sadzić razem. Muszą mieć słońce i przepuszczalną ziemię.
Do gatunków zimozielonych i odpornych na mróz należy przede wszystkim rozchodnik ościsty i rozchodnik biały.
Runianka japońska
Runianka japońska jest wyjątkowo wdzięczną byliną. Nie jest wysoka (dorasta do 15-20 cm wysokości), ale w dobrych warunkach tworzy gęste kobierce. Ponieważ lubi cień, idealnie nadaje się do sadzenia pod drzewami i krzewami, szczególnie liściastymi. Kiedy ich pędy będą pozbawione liści, w pełni docenimy urok zielonej runianki. Jest ona ładna także wiosną, kiedy kwitnie na biało. Runianka ma ciemnozielone, błyszczące liście, ale są też odmiany o biało-zielonych liściach.
Runianka jest odporna na mróz, choroby i zanieczyszczenie powietrza. Ale żeby dobrze rosła musi mieć żyzną, próchniczą i koniecznie wilgotną ziemię najlepiej o lekko kwaśnym odczynie.
Skimmia japońska
To wyjątkowo ładny krzew. Poza tym, że zimą ma zielone liście, to o tej porze roku zdobią go również… pąki kwiatowe, które rozwiną się w kwietniu. Kwiaty nie są duże, ale zebrane w większe kwiatostany. Mają przyjemny zapach. W naszych warunkach te krzewy nie są duże, ale gęste (dorastają do 1-1,5 m wys.).
Wymagania skimmii są zbliżone do tych, jakie mają rododendrony, więc te krzewy można sadzić w swoim sąsiedztwie. Ważne jest zapewnienie kwaśnej ziemi i lekko ocienionego miejsca, które powinno być też osłonięte od wiatru. Niestety skimmie nie są w pełni odporne na mróz i warto je sadzić w cieplejszych regionach kraju (lub zabezpieczać przed mrozem).
Trzmielina Forune`a i japońska
Trzmielina Fortune`a i japońska to krzewy, które zdecydowanie warto mieć. Są piękne, wszechstronne i mają niewielkie wymagania. Przez cały rok utrzymują swoje niezbyt duże, za to – kolorowe liście. Najczęściej są one przebarwiono na biało, żółto lub kremowo, ale są także odmiany z różowymi akcentami. Obydwa gatunki są do siebie podobne, mają jednak sporo zróżnicowanych odmian, które różnią się głównie wielkością i ubarwieniem liści. Ich kwiaty nie są bardzo widoczne, podobnie jak owoce (choć owoce mogą być dekoracyjne).
Te trzmieliny mogą rosnąć jako nieduże krzewy, ale też piąć się lub płożyć po podłożu. Nie mają specjalnych wymagań uprawowych. Wprawdzie najlepiej rosną na żyznych, raczej ciężkich i wilgotnych ziemiach, ale radzą sobie na każdej w miarę typowej glebie. Znoszą też przejściową suszę. Wiele odmian dobrze znosi zimno.
Ubiorek wiecznie zielony
Ciekawą byliną zimozieloną jest także ubiorek wiecznie zielony. Roślina ma kępiasty pokrój i osiąga niewielkie rozmiary, a jej liście pozostają zielone przez całą zimę. Ubiorek nie ma wysokich wymagań uprawowych, a wiosną obsypuje się licznymi, białymi kwiatami, dlatego warto znaleźć dla niego miejsce w każdym ogrodzie. Aby jednak roślina przez dłuższy czas zachowała ładny pokrój, należy ją systematycznie odmładzać za pomocą silnego cięcia, wykonanego tuż po kwitnieniu.
Wrzosiec krwisty
To niezwykle atrakcyjna krzewinka. Nie jest wysoka, ale chętnie tworzy gęste „poduchy”. Pędy wrzośców są gęsto pokryte ciemnozielonymi, drobnymi, igiełkowatymi liśćmi, które nie opadają na zimę. Jego dodatkową wielką zaletą jest to, że również zimą – zakwita. Jeśli nie ma mrozów, to kwiaty mogą pojawić się już w lutym. Wtedy „poducha” wrzośca przestaje być zielona, a staje się różowa lub biała, bo kwiaty są bardzo liczne. Po przekwitnięciu pędy należy przyciąć i cieszyć się nadal zieloną rośliną. Wrzośce są odporne, lubią słońce i lekko kwaśną ziemię, ale są dość tolerancyjne, jeśli chodzi o warunki.
