Ubiorek wiecznie zielony i inne ubiorki. Jak je uprawiać i wykorzystać. Są idealne na skalniaki i murki, ale nie tylko

Ubiorki (Iberis) to dość spory rodzaj roślin (liczy ponad 40 gatunków). W naturze rosną w południowej Europie, północnej Afryce i zachodniej Azji. To sprawia, że świetnie znoszą silne nasłonecznienie i niedostatek wody, a jednocześnie są wystarczająco odporne na mrozy.

Do najbardziej popularnych gatunków tych roślin uprawianych w Polsce, należy ubiorek wiecznie zielony, ubiorek okółkowy (baldaszkowy) i ubiorek gorzki. Te gatunki mają zbliżony wygląd i wymagania uprawowe, ale tylko ubiorek wiecznie zielony jest wieloletni, pozostałe dwa gatunki uprawia się jako jednoroczne.

Ubiorki nie są wysokie – dorastają do ok. 25-30 cm wysokości. Ich pędy rozgałęziają się płożą, dzięki czemu tworzą gęste poduchy. Liście ubiorków są drobne, najczęściej ciemnozielone (choć bywają odmiany o zółtozielonych liściach). Kwiaty tworzą tzw. baldachogrona. Zewnętrzne płatki korony są bardziej okazałe niż wewnętrzne. Kwiaty ubiorków najczęściej są białe, choć w zależności od gatunku i odmiany mogą być też w różnych odcieniach różu i fioletu. Termin kwitnienia zależy od gatunku. Kwiaty mają delikatny i przyjemny zapach.

Ubiorki najlepiej rosną w nasłonecznionych miejscach, choć zniosą też półcień. Bardzo ważne jest to, że muszą mieć wapienną ziemię, bo w naturze właśnie na takiej rosną (ziemię przez ich posadzeniem można wzbogacić dolomitem lub skorupkami jajek). Na kwaśnej ziemi nie udadzą się. Ziemia powinna być też przepuszczalna, bo ubiorki nie lubią stojącej wody. Jedną z ich zalet jest to, że właśnie nie potrzebują dużo wody i nie wymagają podlewania (wyjątkiem może być przedłużająca się susza). Ubiorki nie są szczególnie żarłoczne, można zasilać je kompostem lub nawozem do roślin kwitnących.

Ubiorki warto sadzić w towarzystwie roślin o podobnych wymaganiach dotyczących odczynu gleby i zapotrzebowania na wodę. Doskonałym towarzystwem dla niego jest np. żagwin, smagliczka skalna, gęsiówka kaukaska, rogownice, skalnice Arendsa, goździki, lawenda, wyżlin większy (lwie paszcze), juki karolińskie, maczki kalifornijskie. Nie sadźmy ubiorków w towarzystwie roślin, które muszą mieć kwaśną ziemię (np. rododendrony, azalie, hortensje, wrzosy).

Ubiorki idealnie nadają się na obwódki rabat i do kompozycji kwiatowych, gdzie tworzą niższe piętro. To też jedne z podstawowych roślin na skalniaki. Świetnie nadają się także do obsadzania murków, bo ich pędy chętnie przewieszają się.

Jest wieloletnią krzewinką, z czasem jego pędy drewnieją. Dobrze rozrasta się, a jego pędy mogą zarówno płożyć się, jak i zwisać. Dzięki temu idealnie nadaje się m.in. do obsadzania murków. Ubiorek wiecznie zielony (Iberis sempervirens) kwitnie, w zależności od odmiany, od kwietnia do czerwca. Kiedy przekwitnie, jego kwiaty warto ściąć. Dzięki temu zakwitnie ponownie późnym latem. Przy okazji można korygować jego pokrój.

Zgodnie z nazwą ubiorek wiecznie zielony rzeczywiście ma liście przez cały rok. I choć teoretycznie jest odporny ma mróz, w czasie bezśnieżnych i mroźnych zim może przemarzać. Jeśli zapowiada się taka sytuacja, warto go okryć stroiszem (gałązkami iglaków).

Sadzonki ubiorka wiecznie zielonego można bez problemu kupić w sklepach ogrodniczych. Można go także wyhodować z nasion (sianych późną wiosną lub jesienią do gruntu; posiane jesienią wymagają okrycia) lub z sadzonek wierzchołkowych (pobieranych wiosną), albo przez podział bryły korzeniowej (jesienią). Ubiorki często rozsiewają się i ukorzeniają same. Warto dbać o ich regularne rozmnażanie, bo ubiorki choć wieloletnie, nie są długowieczne i po kilku latach mogą zanikać.

Ten gatunek ubiorka jest jednoroczny, ale jego zaletą to, że ma najbardziej kolorowe i intensywnie wybarwione kwiaty. Najczęściej można go kupić jako mieszankę kolorystyczną kwiatów – białe, różowe, fioletowe, purpurowe. Ubiorki okółkowe (Iberis umbrellata) dorastają do ok. 30 cm, ale mają także odmiany niższe, karłowe.

Termin kwitnienia zależy od tego, kiedy wysiejemy nasiona – jeśli jesienią, to rośliny zakwitną w maju-czerwcu. Natomiast z siewu wiosennego (kwiecień/maj) doczekamy się kwiatów w lipcu-sierpniu. Przekwitłe kwiatostany warto usuwać, żeby pobudzić rośliny do ponownego kwitnienia (szczególnie te z siewu jesiennego, które będą mogły powtórzyć kwitnienie).

Ubiorek gorzki (Iberis amara) uprawia się analogicznie, jak okółkowy. Warto zwrócić uwagę na jego odmianę znaną jako ubiorek hiacyntowy (Iberis amara hyacintiflora). Kwitnie ona szczególnie okazale, a kwiatostany nie są spłaszczone, jak u innych gatunków, tylko silnie wydłużone i kojarzące się kwiatem hiacyntu.

Ubiorki, w szczególności ubiorek gorzki, mają pewne właściwości lecznicze (dr Różański do celów leczniczych poleca też ubiorek wiecznie zielony, okółkowy i gibraltarski). Preparaty z ubiorka (nalewki i napary) stosuje się m.in. przy zaburzeniach pracy układu pokarmowego i oddechowego. Wyciąg z ubiorka gorzkiego (oraz innych ziół) zawiera np. Iberogast, a nazwa preparatu nawiązuje właśnie do łacińskiej nazwy ubiorka - Iberis.

Licencja CC BY-SA 3.0