Wiązówka błotna, czerwona i bulwkowata. Jak je uprawiać i wykorzystać

Wiązówki mają kilkanaście gatunków. Najbardziej znana i rozpowszechniona w Polsce jest wiązówka błotna, która rośnie dziko, ale można – i warto – ją także uprawiać jako roślinę ozdobną. Poza atrakcyjnym wyglądem i przyjemnym zapachem kwiatów ma jeszcze jedną zaletę. To roślina lecznicza, wykorzystywana w ziołolecznictwie i kosmetyce.

Ponadto uprawia się także wiązówkę bulwkowatą oraz wiązówkę czerwoną. Mają one różne wymagania, więc można dobrać je do różnych ogrodów. Piszemy, jak uprawiać różne wiązówki.

Wiązówka błotna (Filipendula ulmaria) w naturze rośnie na podmokłych łąkach, nad brzegami zbiorników wodnych, a nawet w przydrożnych rowach. Bywa nazywana tawułą łąkową lub błotną (Spirea ulmaria), bo kiedyś była zaliczana właśnie do tego gatunku. Inna jej nazwa to kozia broda. Uwaga: wiązówka bywa nazywana też kropidłem. Ale trzeba wiedzieć, że botanicznie kropidło to inny rodzaj roślin (łac. _Oenanthe). _Należą one do rodziny selerowatych i są trujące (szczególnie kropidło wodne).

Wiązówka błotna jest okazałą rośliną – dorasta do 1-1,5 m wysokości. Tak wysokie są pędy kwiatowe, zwieńczone biało-kremowym kwiatostanem, składającym się z mnóstwa drobnych i pachnących migdałowo kwiatów. Wiązówka błotna kwitnie od czerwca do sierpnia.

Liście wiązówki błotnej są nieparzysto-pierzaste (składają się z kilku listków osadzonych na jednej osi). Są ząbkowane i mają pofałdowaną powierzchnię. Często między większymi listkami wyrastają mniejsze, a listek szczytowy jest największy. Zwykle są ciemnozielone, ale jest także odmiana z przebarwiona na żółto wzdłuż nerwu głównego (Variegata), a także całych żółtych (Aurea).

licencja CC BY-SA 3.0

Wiązówka błotna to roślina rodzima i można ją spotkać rosnącą dziko. Oznacza to, że jest świetnie przystosowana do polskich warunków i klimatu. Bez problemu radzi sobie z mrozami (nawet większymi niż te, które są właściwe dla naszej strefy klimatycznej).

Jednak to nie znaczy to, że urośnie wszędzie – przydomek „błotna” nie wziął się znikąd. Ta roślina musi mieć stale wilgotną, a nawet mokrą ziemię. Znakomicie poczuje się na brzegu oczka wodnego lub stawu, podmokłej łące, czy innym miejscu ze stale mokrą ziemią. Poza tym ziemia powinna być żyzna, próchnicza, a miejsce w lekko ocienione (w słonecznym będzie potrzebować więcej wody).

Jeśli nie mamy naturalne podmokłego miejsca w ogrodzie, a chcemy uprawiać wiązówkę błotną, musimy się liczyć z koniecznością regularnego i obfitego podlewania. Wiosną wiązówkę warto zasilać kompostem. Poza tym nie wymaga żadnych zabiegów pielęgnacyjnych.

Wiązówka czerwona (Filipendula rubra) pochodzi z Ameryki Północnej, ale jest bardzo podobna do wiązówki błotnej. Warto jednak zwrócić uwagę na jej odmiany. Bardzo atrakcyjna jest Venusta, o intensywnie różowych kwiatach. Pięknie prezentuje się także Albicans, o białych kwiatach.

Wiązówka czerwona również najlepiej rośnie w miejscach półcienistych i wilgotnych. Jest w pełni odporna na mróz.

licencja CC BY-SA 3.0

Wiązówką bulwkowatą (Filipendula vulgaris) powinny zainteresować się osoby szukające niższych roślin oraz mających mniejsze zapotrzebowanie na wodę. Ten gatunek dorasta do 30-60 cm wysokości. W przeciwieństwie do innych wiązówek, dobrze się czuje także w miejscach suchych, najlepiej z przepuszczalną, wapienną ziemią. Może rosnąć i w słońcu, i lekkim cieniu.

Kwiatostany wiązówki bulwkowatej wyglądają jak u pozostałych gatunków, jednak ma ona inne liście. Tworzą one niskie rozety i mogą kojarzyć się z liściem paproci.

Wiązówka bulwkowata ma też odmiany ozdobne, m.in. Kahome – o różowych kwiatach, czy Multiplex i Plena – o kwiatach pełnych.

licencja CC BY-SA 3.0

Wiązówka to wszechstronna roślina. W ogrodzie wygląda pięknie w nasadzeniach naturalistycznych. Gatunki wilgociolubne warto sadzić w towarzystwie innych roślin, które lubią albo znoszą podmokłą ziemię, takich jak języczki pomarańczowe, irysy żółte, jarzmianki, krwawnica, parzydło leśne. Natomiast wiązówka bulwowata sprawdzi się w większości kompozycji kwiatowych.

Kwiaty wiązówek świetnie nadają się także do bukietów, a także do suszenia. Ze względu na przyjemny, migdałowy zapach kwiaty wiązówki błotnej można także wykorzystywać do kompozycji zapachowych (potpourri). W przeszłości m.in. w Anglii była częstym elementem wiązanek i wianków ślubnych. Podobno była też ulubioną rośliną Elżbiety I Wielkiej.

Trzeba jednak wiedzieć, że wiązówka błotna ma znacznie więcej zalet.

W ziołolecznictwie wykorzystuje się kwiat i ziele wiązówki błotnej (_Herba et Flos Filipendulae ulmariae). _Zawiera między innymi kwas salicylowy, która ma właściwości przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe. Ten związek stosuje się m.in. do produkcji aspiryny. A nazwa tego leku pochodzi właśnie od wiązówki, a dokładnie – jej dawnej łacińskiej nazwy: Spirea.

Ziele wiązówki stosuje się m.in. wspomagająco w leczeniu przeziębień i chorób górnych oddechowych, a także chorobach reumatycznych. Działa też napotnie i moczopędnie, łagodzi bóle mięśni. Polecana jest w mieszankach z wierzbą i czarnym bzem. Wiązówka ma także właściwości dezynfekujące i pomaga przy problemach skórnych (trądzik, owrzodzenia), a także leczeniu ran.

Uwaga: wiązówki wewnętrznie nie powinny przyjmować m.in. osoby uczulone na salicylany, ani przyjmujące leki z kwasem acetylosalicylowym.

Liście wiązówki zbiera się tuz przed kwitnieniem, kwiaty – na początku kwitnienia. Suszy się je w przewiewnym, suchym i zacienionym miejscu. Rośliny można związać w niewielkie pęczki i powiesić lub suszyć luźno rozłożone, np. na papierze. Ziele wiązówki można również kupić w sklepach zielarskich.

Najprościej przygotować „hebatkę” czyli napar z wiązówki. Łyżeczkę ziela zalewa się wodą o temp. 90ºC (ziół nie zalewa się wrzątkiem) i parzyć przez 10-15 min. Pije się szklankę dziennie (można ją podzielić na trzy porcje).

Wiązówka błotna znajduje też zastosowanie w kosmetyce. Przydaje się m.in. do pielęgnacji przetłuszczających się włosów. Jest wykorzystywana także w kosmetykach do cery tłustej i trądzikowej. Napar z wiązówki można też dolać do kąpieli – podziała ona dobrze na skórę, ale ma też właściwości uspokajające i relaksujące.

Kwiaty i liście wiązówki używano też do aromatyzowania piwa, wina i miodu. Kwiaty można dodawać też do dżemów i innych przetworów z owoców (nadają migdałowy aromat).

Można je także stosować do aromatyzacji tkanin (np. płukania pościeli) – tu dobrze sprawdzą się starsze kwiaty, które mają silniejszy zapach. Ale uwaga: stosujmy ją do ciemnych tkanin, bo barwi na żółtozielonkawy kolor.