Żywopłoty formowane – jakie wybrać rośliny

Trudno o bardziej naturalną osłonę naszego ogrodu niż żywopłot. Chroni przed wzrokiem ciekawskich, kurzem i hałasem, a jednocześnie jest ozdobą ogrodu. Niestety, żeby był atrakcyjny, żywopłot formowany wymaga sporo pracy, przede wszystkim regularnego przycinania. Jego częstotliwość zależy od tempa wzrostu roślin tworzących żywopłot, jednak jest nieuniknione. Ogólna zasada jest taka, że krzewy zimozielone przycina się w maju, czerwcu, natomiast pozostałe, szczególnie szybko rosnące – wczesną wiosną oraz w lipcu. Należy skracać młode, jednoroczne pędy (po zimie usuwamy również uszkodzone gałęzie). Żywopłoty najlepiej przycinać tak, aby dolna część była nieco szersza niż górna, wtedy poszczególne części roślin będą równiej doświetlone.

Żywopłoty wymagają też regularnego nawożenia oraz podlewania. Wybór roślin jest dość duży, a ich wymagania – zróżnicowane, więc na pewno znajdziemy odpowiednie rośliny na żywopłot formowany do naszego ogrodu. Poza uwzględnieniem warunków naturalnych, powinniśmy się zastanowić nad tym jak wysoki ma być docelowo żywopłot, jak szybko chcemy osiągnąć ten efekt oraz czy wolimy iglasty czy liściasty. Zaletą żywopłotów formowanych z krzewów iglastych jest to, że większość z nich z będzie zielona przez cały rok – wyjątkiem jest jedynie modrzew. Jednak i wśród roślin liściastych możemy znaleźć takie, które są zimozielone. Z drugiej strony krzewy liściaste, zrzucające liście zapewniają większą różnorodność, a zmieniające się wraz z porami roku kolory liści mogą być bardzo atrakcyjne. Przedstawiamy przykłady drzew i krzewów na żywopłoty formowane.

Zacznijmy od najwyższych żywopłotów formowanych. Do ich tworzenia doskonale nadają się drzewa dwóch gatunków, czyli buki i graby – w formie żywopłotu mogą osiągać do ok. 5 m, z tym że graby rosną powoli. Obydwa gatunki równie dobrze rosną w słońcu i cieniu, preferują żyzną, wilgotną glebę. Żywopłot formowany z tych drzew będzie mocną i pewną osłoną. Buki możemy sadzić zielone lub zdecydować się na odmianę purpurową, natomiast wśród grabów mamy do wyboru m.in. drzewa o zróżnicowanym pokroju – np. stożkowate (odmiana Fastigiata) lub kolumnowe (odmiana Columnaris).

Na niższe żywopłoty – maksymalnie ok. 3 metrów możemy formować z kiedyś bardzo popularnego ligustru. Ostatnio jakby popada w zapomnienie jednak – niesłusznie. Ligustr jest bardzo mało wymagający, rośnie zarówno w słońcu, jak i cieniu, na prawie każdej glebie (z wyjątkiem bardzo kwaśnej) i co ważne w miastach – jest bardzo odporny na zanieczyszczenia. Ma przy tym dekoracyjne, intensywnie zielone liście, pachnące białe kwiaty, a następnie dość efektowne czarne, lśniące jagody. Ligustr rośnie szybko i powinien być regularnie przycinany, żeby żywopłot odpowiednio się zagęścił. Bardziej wprawni (i cierpliwi) ogrodnicy mogą z niego tworzyć rzeźby ogrodowe, czy łuki nad furtką.

Nieco niższe będą żywopłoty formowane z możemy formować z ostrokrzewu Meserwy – ok. 2,5 m. Ten krzew charakteryzuje się zimozielonymi liśćmi, a jego dodatkową zaletą są dekoracyjne, czerwone owoce. Ostrokrzewy te są jednak dwupienne i żeby owoce pojawiły się na naszych krzewach musimy zadbać o to, by posadzić krzew męski (odmiana Blue Prince) i żeński (odmiana Blue Princess). Tak odmiana ostrokrzewów dobrze znosi mrozy, jednak powinno się ją sadzić w zacisznych miejscach, najlepiej półcienistych lub cienistych (również zimą). Wymaga żyznej, próchnicznej ziemi i regularnego podlewania oraz przycinania.

Podobnej wysokości żywopłot (do ok. 1,5-2 metry) możemy osiągnąć z berberysu Thunberga odmian Atropururea, Golden Ring, czy Red Chief. Mają one dekoracyjne liście w różnych odcieniach czerwieni, które dodatkowo przebarwiają się jesienią (liście odmiany Golden Ring mają charakterystyczne żółte obwódki). Kwiaty berberysów pięknie pachną, a owoce nie tylko pięknie wyglądają, ale i nadają się na przetwory. Zaletą berberysów jako elementu żywopłotu mogą być kolce, jakie wytwarzają te krzewy. Co do gleby i stanowiska berberysy nie mają specjalnych wymagań.

Jeszcze niższy będzie żywopłot z irgi błyszczącej. Żywopłoty z tego krzewu mogą osiągać do 1,5 m wysokości. Polecane są szczególnie do miast, ponieważ irgi są bardzo odporne na zanieczyszczenie oraz wszelkie niekorzystne warunki. Mogą rosnąć w praktycznie każdych warunkach, choć na stanowisku słonecznym, jesienią liście będą się efektownie przebarwiać.
Znacznie większe wymagania mają krzewuszki cudowne (wajgelie). W zależności od odmiany mogą osiągać od 70 cm do 3 m. Równie dobrze wyglądają w pojedynczych nasadzeniach, co jako element żywopłotu – formowanego lub nie. Ozdobą krzewuszek są trąbkowate kwiaty w różnych kolorach (różowe, purpurowe, białe), a niskiej odmiany – Monet – również różnokolorowe liście. Krzewuszki mogą przemarzać, wymagają też dość żyznej gleby, ale są odporne na zanieczyszczenia.

Wdzięcznymi krzewami na żywopłoty są tawuły. Tawułą wczesna, kwitnąca obficie wczesną wiosną wygląda bardzo dobrze w formie nieprzycinanej, ale nadaje się również na żywopłoty formowane. Dorasta do ok. 1,5-2 m, jest mrozoodporna i łatwa w uprawie – może rosnąć na różnych glebach i w zróżnicowanych warunkach, ale na stanowiskach słonecznych lepiej kwitnie. Na niższe żywopłoty doskonała jest tawuła japońska, kwitnąca latem. Ma zarówno ładne kwiaty (najczęściej w odcieniach fioletu i różu), a jej odmiany mogą mieć też liście w różnych kolorach. Preferuje miejsca słoneczne i żyzną glebą.

Klasycznym krzewem na eleganckie żywopłoty formowane jest bukszpan – szczególnie dobrze nadaje się na niskie obwódki rabat. Wyższe odmiany, takie jak Arborescens, nadają się na żywopłoty do 1,5 m. Bukszpany są wiecznie zielone i średnio wymagające. Preferują stanowiska półcieniste i zaciszne, latem mogą znieść trudne warunki, jednak mogą ucierpieć kiedy zimą będą występować gwałtowne zmiany temperatur.

Wśród iglaków największą popularnością cieszą się niewątpliwe żywotniki, czyli tuje. Swoją karierę zawdzięczają chyba stosunkowo małym wymaganiom i atrakcyjnemu wyglądowi. Żywotniki mają różne odmiany – od szybko rosnących i wymagających regularnego przycinania żywotników olbrzymich, czy żywotników zachodnich odmiany Brabant, po wolniej rosnące i wymagające mniej pracy Szmaragdy i wysmukłe Columny. Występują też odmiany o żółto zabarwionych liściach. Żywotniki najlepiej rosną na stanowiskach słonecznych i żyznych glebach piaszczysto-gliniastych, ale dostosowują się do gorszy warunków. Żywopłoty z żywotników mogą osiągać ok. 6 m wysokości.

Równie wysokie, a nawet wyższe mogą być żywopłoty z jałowca wirginijskiego odmiany Skyrocket. Te krzewy to właściwie gotowy żywopłot formowany – charakteryzują się wąskim, kolumnowym pokrojem i średnicą do 0,8 m. Po 10 latach osiągają wysokość ok. 3 m. Mają nieduże wymagania glebowe, preferują miejsca słoneczne. Przycinanie intensyfikuje ich kolor. Pewnej troski wymagają zimą – pomimo że są zupełnie mrozoodporne. Zagrożeniem dla niech jest śnieg, który może wyłamywać gałęzie i niszczyć elegancki, kolumnowy kształt. Dlatego te jałowce należy regularnie otrzepywać ze śniegu lub obwiązywać (ten zabieg przyda się też tujom).

Klasycznym krzewem na żywopłoty formowane jest cis. Doskonale znosi przycinanie. Trzeba jednak pamiętać, że cisy rosną bardzo powoli, za to są długowieczne. Cisom sprzyjają żyzne gleby bogate w próchnicę, o obojętnym lub zasadowym odczynie. Dobrze rosną w cieniu i półcieniu, a sadząc cisy na stanowiskach słonecznych musimy zadbać o odpowiednie nawodnienie. Żywopłot z cisów może osiągać 4 m wysokości.

Dość nietypowym drzewem iglastym, nadającym się na żywopłoty formowane jest modrzew, szczególnie modrzew japoński. Jego oryginalność polega na tym, że na zimę gubi igły, a jesienią wygląda bardzo efektownie w żółto-rudych barwach. W dodatku igły modrzewia są delikatne w dotyku i nie kłują. Modrzewie, tworzące żywopłot trzeba regularnie przycinać dwa razy w roku. Sprawi te, że żywopłot będzie gęsty. Modrzewie wymagają przepuszczalnej gleby i słonecznego stanowiska.

UWAGA! ligustry, cisy (oprócz czerwonych osnówek owoców) oraz liście bukszpanu są trujące.