Kwiaty i miód. Polecamy najbardziej miododajne rośliny do ogrodu

O pszczoły (oraz trzmiele i inne owady zapylające) warto zadbać. Ich los jest coraz trudniejszy, a rola w środowisku i gospodarce – bardzo ważna. Pszczoły nie tylko dostarczają miodu, ale przede wszystkim zapylają rośliny. Bez nich nie będzie wielu owoców i warzyw. Można im pomóc w łatwy i przyjemny sposób, czyli sadząc rośliny miododajne.

Wprawdzie najbardziej miododajne i atrakcyjne dla owadów rośliny rzadko pojawiają się w przydomowych ogrodach - trudno wyobrazić sobie dekoracyjną rabatę z rzepaku czy lucerny, a miododajne lipy i tzw. akacje można sadzić tylko w naprawdę dużych ogrodach. Jest jednak sporo roślin ozdobnych, które nakarmią pszczoły, wyglądają pięknie i nie są trudne w uprawie.

Wśród popularnych i łatwych w uprawie gatunków ozdobnych znajdziemy i takie, które są bardzo miododajne. Warto je posadzić, żeby ułatwić życie pożytecznym zapylaczom. A przy okazji będziemy mieć pięknie ukwiecony ogród.

Również wiele ziół jest bardzo miododajnych, a przy tym przydatnych dla nas. Należą do nich m.in. macierzanki, lebiodki, miodunka, ogórecznik, szałwie, a także melisa. Nazwa tej ostatniej nawet pochodzi od greckiego słowa oznaczającego pszczołę.

Poza posadzeniem odpowiednich roślin warto zadbać o to, żeby nasz ogród był przyjazny dla pszczół. Ograniczmy do minimum stosowanie pestycydów (środków owadobójczych), a jeśli musimy ich użyć – stosujmy je zgodnie z zaleceniami producenta. Zwróćmy uwagę na zalecany czas stosowania danego środka. Chodzi to zarówno o fazę rozwoju rośliny (np. nie w czasie kwitnienia), ale też porę dnia (np. wieczorem, po oblocie pszczół). Uważajmy na tzw. środki systemiczne, które wprawdzie skutecznie zwalczają szkodniki, ale ponieważ wnikają w głąb rośliny i krążą z jej sokami, mogą być także niebezpieczne dla pożytecznych owadów.

W ogrodzie warto ustawić poidełko dla pszczół, bo poza pokarmem, potrzebują też wody. Takie poidełko to płytkie naczynie, wypełnione keramzytem, mchem i gałązkami (nie należy stosować kamieni).

Warto też zbudować domek dla pszczół samotnic i innych pożytecznych owadów. Poza najbardziej znaną pszczołą miodną, która żyje w rojach i najczęściej mieszka w ulach, w Polsce żyje też kilka gatunków tzw. pszczół samotnic (np. murarka), które są tak samo efektywne w zapylaniu roślin, jak pszczoły miodne. Są one łagodne, żyją samotnie, choć czasem tworzą kolonię. Chętnie skorzystają z domków dla owadów (jak go zrobić, dowiesz się stąd)

W ogrodzie pszczoły zdobywają pokarm nie tylko z kwiatów ozdobnych, ale także „chwastów”. Cenny dla nich jest m.in. mniszek lekarski, jasnoty, bluszczyk kurdybanek i wiele innych. Jeśli te rośliny nie przeszkadzają nam bezpośrednio, np. nie rosną wśród warzyw, zastanówmy się, czy na pewno musimy je wszystkie usuwać. Tym bardziej, że z wielu „chwastów” możemy sami skorzystać, bo niektóre z nich to jadalne, a nawet lecznicze rośliny.

Pszczoły docenią też łąkę kwietną założoną zamiast (lub obok) trawnika, którego utrzymanie jest praco- i czasochłonne, a pożytek – niewielki.

Podpowiadamy: Jak założyć łąkę kwietną i co na niej posiać

Jedną z nich jest między innymi liatra kłosowa. Ta atrakcyjna, pięknie kwitnąca (lipiec-wrzesień), letnia bylina jest wręcz oblegana przez motyle i pszczoły, dlatego z pewnością powinna znaleźć się na każdej rabacie. Roślina nie jest wymagająca, ale oczekuje słonecznego stanowiska oraz żyznej, próchniczej gleby, lekko wilgotnej latem i nieco bardziej suchej zimą.

Coraz popularniejszą, a przy tym miododajną rośliną ozdobną jest także kocimiętka (szczególnie kocimiętka właściwa). Roślina kwitnie latem (lipiec-sierpień) i wabi mnóstwo pszczół. Nie jest zbyt wymagająca, ale najlepiej rośnie na słonecznym stanowisku i przepuszczalnej, umiarkowanie suchej glebie.

Te rośliny są uprawiane jako ozdobne, ale bywa, że w ogrodzie pojawiają się "same", niekiedy zawłaszczając trawnik. W takiej sytuacji niekoniecznie musimy walczyć z nimi jako "chwastami", ale warto je wykorzystać jako rośliny ozdobne, miododajne i zadarniające. Dąbrówki mają kilka ozdobnych odmian o atrakcyjnie przebarwionych liściach (na bordowo lub biało-różowo). Kwitną późną wiosną.
Dąbrówki najlepiej rosną na żyznych ziemiach, idealny dla nich jest półcień, choć znoszą również cień i słońce.

Kolejnym miododajnym gatunkiem, jest popularna w ostatnim czasie lawenda wąskolistna. Jej kłosowate, liliowo-fioletowe, kwiaty, zwabiają całe mnóstwo owadów, w tym głównie motyli, trzmieli i pszczół. Lawenda wąskolistna, jak na śródziemnomorskiego przybysza przystało, kocha ciepło i słońce, dlatego powinna być uprawiana na słonecznych, osłoniętych od wiatru stanowiskach i na przepuszczalnej, umiarkowanie wilgotnej glebie o obojętnym lub zasadowym odczynie pH. Niestety, jej mrozoodporność jest ograniczona, dlatego w surowe zimy może przemarzać.

Roślinami wabiącymi mnóstwo pszczół są także czosnki, z których najokazalsze uprawia się w ogrodach jako rośliny ozdobne (czosnek olbrzymi, czosnek aflatueński). W zależności od gatunku, kwitną o różnych porach roku (jedne wczesną wiosną, inne na początku lata) i mogą mieć nieco inne wymagania, choć najczęściej preferują słoneczne stanowiska i przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne, żyzne gleby bogate w wapń.

Wyjątkowo dekoracyjne i łatwe w uprawie są orliki. Mają wiele odmian o różnych kolorach kwiatów, miewają także pełne kwiaty. Łatwo się ze sobą krzyżują i same rozsiewają, dlatego po kilku latach można mieć sporą i zróżnicowaną kolekcję, powstałą bez specjalnych wysiłków. Orliki kwitną w maju-czerwcu (w drugim roku po wysianiu). Mogą rosnąć w słońcu lub półcieniu, na lekko wilgotnej, ale przepuszczalnej ziemi.

Mniej popularną, ale niezwykle miododajną rośliną jest także mikołajek płaskolistny. Jego kwiaty, które pojawiają się od czerwca do września, nie są wprawdzie tak wspaniałe jak kwiaty róż czy piwonii, za to wyróżniają się niezwykłą oryginalnością, a kolczaste główki nie tylko nie odstraszają, ale wręcz przyciągają liczne owady takie jak motyle, pszczoły czy trzmiele. Rośliny nie są też trudne w uprawie, gdyż oczekują jedynie słonecznego stanowiska i suchej, przepuszczalnej, niezbyt żyznej gleby.

Na letnich rabatach nie powinno także braknąć kolejnej atrakcyjnej i uwielbianej przez owady byliny czyli jeżówki purpurowej, której piękne kwiaty od lipca do września-października wabią roje pszczół i motyli. Jeżówka nie jest rośliną wymagającą, ale musi być uprawiana na słonecznych stanowiskach i żyznych, umiarkowanie wilgotnych glebach.

To piękne rośliny, które kwitną przez całe lato. Ich kwiaty mają żółte płatki, które mogą być przebarwione na brązowo i charakterystyczne niemal czarne "główki" - to kwiaty rurkowe, które są skarbnicą nektaru i pyłku. Rudbekie mają wiele gatunków, wśród których są rośliny jednoroczne i dwuletnie (rudbekia owłosiona) oraz byliny (rudbekia błyskotliwa, rudbekia naga, rudbekia lśniąca) - zwracajmy więc uwagę na to, które kupujemy. Rudbekie powinno się sadzić w nasłonecznionych miejscach i podlewać podczas suszy.

Słoneczne stanowiska i wilgotne, a nawet podmokłe gleby to natomiast idealne miejsce do uprawy pięknej i miododajnej krwawnicy pospolitej. Kwitnie długo i rośnie dziko w Polsce, więc jest w pełni przystosowana do klimatu. Bardzo dobrze wygląda na rabatach kwiatowych w ogrodzie.

Do bardzo atrakcyjnych i miododajnych roślin należą też przegorzany (pospolity, kulisty). Mają charakterystyczne kuliste kwiaty o niebieskosrebrzystym kolorze. Przegorzany kwitną od lipca do września. To wysokie rośliny - dorastają nawet do ok. 150 cm.
Dobrze rosną nawet na niezbyt żyznych ziemiach (ale wolą takie, które są wapienne i przepuszczalne), doskonale znoszą suszę i są odporne na mróz.

Sprawdź: Jak uprawiać przegorzan w ogrodzie - bylinę o kulistych kwiatostanach

Ta roślina należy do najbardziej miododajnych. Jest wprawdzie traktowana jako roślina użytkowa - uprawiana na nawóz zielony, ale ponieważ ma ładne kwiaty, z powodzeniem można ją uprawiać roślinę ozdobną. Jest jednoroczna, ale szybko rośnie z nasion, które można wysiewać kilka razy w sezonie. Najlepiej prezentuje się w grupie. Nie ma specjalnych wymagań co do ziemi, ale powinna mieć słońce. Znosi przejściową suszę.

Wrzosy mają wiele gatunków ozdobnych. Są bardzo wartościowe dla pszczół, tym bardziej, że kwitną późnym latem i jesienią. Jednak kupując rośliny zwróćmy uwagę na tzw. wrzosy pączkowe - są one ostatnio bardzo popularne i wyglądają efektownie, ale nie rozwijają kwiatów, dlatego pszczoły nie mają z nich żadnego pożytku.
Przy uprawie wrzosów bardzo ważne jest to, żeby zapewnić im kwaśną ziemię (w zwykłej nie będą rosły). Podłoże powinno też być przepuszczalne, bo nie znoszą zalegającej wody. Wrzosy powinno się sadzić w słonecznych miejscach, najlepiej w większych grupach.

Początek jesieni to z kolei czas astrów bylinowych (m.in. aster nowobelgijski i aster nowoangielski), nad którymi do późnej jesieni krążą zwabione kwiatowym nektarem pszczoły i motyle. Astry nie są trudne w uprawie, ale preferują słoneczne stanowiska i żyzne, umiarkowanie wilgotne gleby.

Oprócz wymienionych gatunków, ozdobnymi roślinami miododajnymi są również: nawłoć późna, słoneczniczki szorstkie, nachyłki. Bardzo miododajny jest także bluszcz pospolity, ale kwitną tylko starsze okazy, rosnące w odpowiednich warunkach.