Ogród chiński

Są hołdem składanym przyrodzie. Piękno naturalnego krajobrazu stawiane jest w nich zawsze na pierwszym miejscu, a ogrodnicy działają w myśl zasady: zmieniać w taki sposób, jakby robiła to natura. Poza tym tradycyjny chiński ogród przypomina starannie skomponowane, trójwymiarowe malarstwo pejzażowe. I nieprzypadkowo, gdyż tamtejsi ogrodnicy, a właściwie architekci, często sięgali po motywy z ulubionych dzieł współczesnych im malarzy. Niejednokrotnie zdarzało się też, że malarze byli równocześnie projektantami ogrodów. W chińskiej sztuce XII i XIII w. skały, woda oraz zagajniki bambusowe pojawiają się o wiele częściej od przedstawień postaci ludzkich. Ogrody chińskie cechuje przede wszystkim prostota i minimalizm, choć jednocześnie nie znajdzie się w nich prostych linii i geometrycznych kształtów. Wynika to z chęci naśladowania przyrody – w końcu naturze obca jest geometria. Dlatego wszelkie ścieżki, dróżki i strumienie starano się prowadzić zakolami w przekonaniu, że im bardziej są kręte, tym skuteczniej będą odstraszać duchy. Ścieżki rozplanowywano tak, aby docierały w każdy, nawet najbardziej odległy zakątek ogrodu. W wielu przypadkach wyznaczały one trasy zwiedzania. Wiodły przez kamienne tunele, mosty i pagórki. W ten sposób każda z tajemnic ogrodu była odkrywana w trakcie spaceru, w określonej kolejności, wyznaczonej przez twórcę. Bardzo ważnym elementem ogrodu chińskiego jest symbolika. Każdy z elementów ujętych w projekcie odzwierciedla istotę świata. Woda – strumień, rzeczka lub w ostateczności oczko wodne – symbolizuje życie. Kamienie – skały, duże głazy lub sterty otoczaków – udają góry. Także rozmieszczenie skał, pagórków i wody poza względami estetycznymi ma głębsze uzasadnienie w filozofii i religii. W buddyzmie spokojna powierzchnia wody, w której jak w lustrze odbija się otoczenie, symbolizuje wolny i świadomy umysł. W tradycyjnych chińskich ogrodach prawie zawsze można znaleźć staw, który ma przypominać o konieczności dążenia do osiągnięcia we wewnętrznej harmonii i spokoju. Ogrody skłaniały do kontemplacji i pozwalały człowiekowi zjednoczyć się z otaczającą przyrodą. Roślinność ogrodów chińskich to przede wszystkim drzewa, odpowiednio przycinane, tak aby nie straciły naturalnego pokroju, ale też nie deformowały kompozycji. Zwykle towarzyszą im krzewy kwitnące oraz chryzantemy i piwonie. Wszystkie elementy – skały, strumień i drzewa – można było oglądać z różnych miejsc. Czasem budowano tzw. drzwi księżycowe, czyli mury z dużym otworem w środku, który pozwalał przyglądać się specjalnie skomponowanemu fragmentowi ogrodu. Mur stanowił wtedy rodzaj ram, w które ujmowano widok.