Opryski roślin – jak je robić, żeby były skuteczne, ale bezpieczne

Zdrowe, dorodne i obficie plonujące rośliny, to marzenie każdego ogrodnika. Niestety, rzadko możemy się nimi cieszyć, gdyż w ogrodach zagraża roślinom wiele niebezpieczeństw, w tym głównie choroby i szkodniki. Aby z nimi walczyć, często sięgamy po środki ochrony roślin, jednak wtedy pojawia się kolejny problem.

Preparaty chemiczne pomagają uporać się z chorobą czy szkodnikiem, ale potrafią też siać spustoszenie w środowisku naturalnym. Wiele z nich może powodować skażenie wód gruntowych, śmierć organizmów wodnych, a także poważne zatrucia owadów zapylających, w tym również pszczół.

Nie trzeba już nikogo przekonywać, że to duży problem, bo zatruta woda w końcu trafi na nasze stoły (np. za pośrednictwem podlewanych nią warzyw), a bez wsparcia pszczół i owadów zapylających rośliny owocowe i warzywa przestaną plonować.

Dlatego też zanim wytoczymy przeciw intruzom ciężkie działa w postaci środków chemicznych, musimy starannie się do tego przygotować i bezwzględnie stosować się do wszelkich zaleceń producenta, zawartych w etykiecie stosowanego preparatu.

Poza szczegółowymi zaleceniami dotyczącymi danego preparatu, musimy też przestrzegać kilku uniwersalnych zasad dotyczących oprysków. Oto one.

• Najważniejsza sprawa to klasa toksyczności danego środka chemicznego. Starajmy się zawsze wybierać taki preparat, który jest jak najmniej szkodliwy dla środowiska naturalnego, organizmów wodnych i pszczół. Bez specjalnego zezwolenia, nie możemy stosować środków o klasie toksyczności I i II, gdyż są to silne trucizny (do użytku profesjonalnego), ale z pozostałych preparatów (zwykle z klasy III i IV), także starajmy się wybierać te najmniej toksyczne.
• Unikajmy również opryskiwania roślin w czasie kwitnienia i nie wykonujmy zabiegów w okresie dużej aktywności pszczół.
• Nie stosujmy też oprysków chemicznych w pobliżu zbiorników wodnych (minimalna odległość to 1 m), uli (strefa ochronna ok. 20 m) oraz pożytków pszczelich (np. łąk).
• Wybierajmy także preparaty o jak najkrótszym okresie karencji (jest to czas od oprysku, po którym można bezpiecznie spożywać warzywa i owoce). Będą działały stosunkowo krótko zarówno na roślinę jak i na środowisko, a więc wyrządzą mniej szkód.
• Ważną informacją jest też okres prewencji dla pszczół (podany w godzinach lub dniach) wskazujący, jaki czas powinien upłynąć od oprysku do nalotu pszczół na opryskiwane rośliny (w praktyce czas do zakwitnięcia roślin). Najlepiej szukać preparatów z informacją „okres prewencji dla pszczół – nie dotyczy”.
• Pamiętajmy też, aby opryski prowadzić wyłącznie podczas suchej, bezdeszczowej i bezwietrznej pogody, najlepiej wieczorem, po zakończeniu oblotu pszczół. Wilgotna pogoda i wiatr obniżają skuteczność oprysków, gdyż powodują zmycie preparatu z rośliny lub rozniesienie go po okolicy.

Warto też zwrócić uwagę na sposób działania danego preparatu. Najczęściej stosowane są trzy rodzaje środków:

• środki o działaniu kontaktowym, czyli takie, które działają tylko powierzchniowo, wywołując efekt ochronny jedynie w miejscu zastosowania,
• środki o działaniu systemicznym (układowym), kiedy zawarta w nich substancja czynna wnika do rośliny i przemieszcza się w jej tkankach razem z sokami, działając ochronnie niezależnie od miejsca wnikania preparatu,
• środki o działaniu wgłębnym, a więc takie, które wnikają do wnętrza rośliny, ale nie przemieszczają się wraz z sokami do innych jej części.

Dla owadów zapylających najgroźniejsze są środki systemiczne, gdyż razem z sokami docierają też do kwiatów i z pyłkiem trafiają do układu pokarmowego owadów.

Zanim jednak sięgniemy po chemię, spróbujmy zacząć od zastosowania preparatów ekologicznych (wyciągi lub wywary z roślin), biopreparatów (np. zwalczające choroby roślin: Polyversum WP, Evasiol, Agricolle, Promanal 60 EC, Emulpar Spray) lub środków stosowanych w ogrodnictwie ekologicznym.

Jednak nawet wtedy bądźmy ostrożni, gdyż niektóre preparaty roślinne także mogą być szkodliwe (np. po opryskach wrotyczem nie należy zbierać warzyw i owoców przez 3 tygodnie).

Podczas oprysków zawsze przestrzegajmy też podstawowych zasad BHP (m.in. zakładajmy odzież ochronną, nie stosujmy przeterminowanych środków, dobierajmy odpowiedni preparat i jego dawkę itp.).