Chwasty podpowiedzą, jaka jest ziemia w ogrodzie. Poznaj rośliny wskaźnikowe i sprawdź właściwości podłoża

Poszczególne gatunki roślin mają swoje wymagania dotyczące gleby – zawartych w niej składników mineralnych i poziomu kwasowości (pH). Musimy o tym pamiętać, wybierając rośliny do naszego ogrodu. Wiedza o tym, jaki skład ma ziemia w naszym ogrodzie jest też ważna podczas nawożenia. Może się okazać, że zupełnie niepotrzebnie dostarczamy roślinom składników, których mają pod dostatkiem. A skutki ich nadmiaru wcale nie są dobre. Jednak skąd mamy wiedzieć, jaką mamy ziemię?

Można oczywiście przeprowadzić analizę chemiczną, ale bardzo przydatna będzie także obserwacja tzw. roślin wskaźnikowych. Są to dzikie rośliny, często przez nas traktowane jako chwasty, które mają wyraźnie określone preferencje dotyczące gleby. Rosną tam, gdzie mają odpowiednie warunki.

Trzeba się zatem przyjrzeć, co dominuje wśród „naszych” chwastów. Pamiętajmy tylko, żeby nie wyciągać wniosków na podstawie pojedynczych roślin – takie mogą się zdarzyć praktycznie wszędzie. Ale jeśli określone gatunki wskaźnikowe występują w sporych ilościach, wyglądają na silne i zdrowe, to możemy zakładać, że mamy właśnie ich „ulubioną” ziemię.

Azot jest jednym z podstawowych minerałów, jakie powinniśmy dostarczyć roślinom wiosną i latem. Warto jednak ustalić jaki jest jego poziom w naszej ziemi, żeby nie przedobrzyć.
O tym, że ziemia jest bogata w azot świadczą następujące rośliny:

• pokrzywa zwyczajna,
• cykoria podróżnik,
• serdecznik pospolity,
• podagrycznik,
• gwiazdnica pospolita,
• rdest.

Natomiast na niedostatki azotu wskazuje:

• fiołek trójbarwny,
• koniczyna biała,
• babka lancetowata,
• wrzos zwyczajny.

Dla roślin ważny jest także fosfor i potas. Nawozy zawierające te pierwiastki stosuje się przede wszystkim jesienią, bo odpowiadają one za cechy, które pozwalają lepiej przetrwać zimę.
Na to, że w ziemi jest spora zawartość potasu i fosforu wskazuje obecność wiechliny łąkowej i koniczyny białej.
Natomiast o niedostatku tych minerałów świadczy występowanie mietlnicy pospolitej, tomki wonnej i śmiałka darniowego.

Jeśli ziemia w naszym ogrodzie zawiera dużo wapnia, to możemy się spodziewać następujących chwastów:

• blekot pospolity,
• oset zwisły,
• mak polny,
• ostróżeczka polna,
• ostrożeń polny,
• gorczyca polna,
• lucerna sierpowata,
• świerzbnica polna,
• miłek wiosenny.

Z kolei o ziemi ubogiej w wapń świadczy występowanie następujących roślin:

• szczaw polny,
• pięciornik srebrny,
• fiołek trójbarwny,
• chaber bławatek,
• rumian polny,
• rumianek pospolity,
• maruna bezwonna (nadmorska).

Do sprawdzenia odczynu gleby – czyli poziomu jej kwasowości (pH) możemy użyć miernika. Do wyboru mamy takie, których końcówkę wtyka się w ziemię i na wskaźniku odczytuje wynik, albo takie, w których próbkę gleby polewa się specjalnym płynem i na podstawie zachodzącej reakcji, określa poziom kwasowości. Kwasomierze nie są specjalnie kosztowne (można je kupić w sklepach ogrodniczych lub internecie), ale i tu z pomocą przyjdą nam rośliny.

Dowiedz się więcej: Jak sprawdzić odczyn ziemi w ogrodzie? Polecamy łatwe metody

Prawdziwym „papierkiem wskaźnikowym” są hortensje ogrodowe (choć pokazują kolory odwrotnie niż klasyczny papierek). Im ziemia jest bardziej kwaśna, tym ich kwiaty są bardziej niebieskie. Im odczyn bardziej zbliżony do obojętnego – są różowe. Uwaga – ta zasada nie dotyczy odmian o białych i zielonkawych kwiatach, ani hortensji bukietowej oraz krzewiastej. Weźmy też pod uwagę to, że jeśli hortensję posadziliśmy razem z dużą ilością ziemi z pojemnika, w którym została kupiona, to „pokaże” nam odczyn przede wszystkim tej ziemi. Pamiętajmy też, że hortensje nie lubią ziemi zasadowej, więc nie można przesadzić z jej odkwaszaniem.

Jednak w tym przypadku pomocne będą dzikie rośliny wskaźnikowe.
Na glebach kwaśnych – o pH niższym niż 7 – będą rosły:

• koniczyna polna,
• szczaw polny,
• fiołek trójbarwny,
• wrzos zwyczajny,
• borówki (brusznica i czernica),
• sporek wiosenny,
• skrzyp polny,
• jaskier.

Na glebach zasadowych – o pH wyższym niż 7 – możemy się spodziewać:

• babki zwyczajnej,
• jasnoty białej,
• tobołków polnych,
• dymnicy pospolitej, 
• maku polnego,
• wilczomleczu,
• dziurawca,
• pokrzywy żegawki.

Do odróżnienia gleby gliniastej i piaszczystej wystarczy przyjrzeć się samej ziemi, albo wykonać proste „badanie” – kulkę wilgotnej glebę ugniatamy w palcach (jak plastelinę), a później robimy z niej wałeczek. Jeśli ziemia jest plastyczna, lepka, dobrze się wyrabia, mamy do czynienia z glebą gliniastą. Im większa zawartość piasku, tym będzie się bardziej kruszyć.

Ale i tutaj możemy skorzystać z podpowiedzi roślin. Na glinach chętnie rośnie:

• gorczyca polna,
• łopian większy
• łoboda rozłożysta.

Natomiast piaszczystą lubi:

• fiołek trójbarwny,
• bodziszek drobny,
• ślaz zaniedbany,
• złocień polny.

Najbardziej pożądaną glebą jest gleba próchnicza – o tym, że właśnie taką mamy świadczy:

• konwalijka dwulistna
• marzanka wonna.

Możemy zauważyć, że niektóre rośliny wskaźnikowe występują w kilku „kategoriach”. Wynika to z faktu, że niektóre cechy gleb współwystępują ze sobą, np. gleby piaszczyste są zwykle kwaśne. Dlatego fiołek trójbarwny, który lubi ziemie ubogie, piaszczyste i kwaśne, pojawia się jako roślina wskaźnikowa kilku cech.