Skorek pospolity jest wrogiem czy nie? Szczypawka w domu i ogrodzie

Skorek pospolity to owad, który częściej jest znany jako szczypawica, szczypawka, korzec, a także zausznik. W Polsce występuje dość pospolicie i można go często spotkać w ogrodach, lasach, parkach, ale także domach i mieszkaniach.

Wiele nazw skorka odnosi się do charakterystycznych szczypiec, które znajdują się na końcu jego odwłoka. To one sprawiają, że skorek wydaje się „uzbrojony i niebezpieczny”. Jednak czy skorek pospolity jest rzeczywiście niebezpieczny? Czy może ugryźć? Jest szkodnikiem roślin czy pożytecznym owadem? I jak się pozbyć szczypawic z domu? Wyjaśniamy.

**Poznaj:

**

Gatunków skorków jest całkiem sporo, bo ponad dwa tysiące, ale tylko mała część z nich żyje w Europie (84 gatunki), a jeszcze mniej w Polsce, bo tylko sześć. Poza najbardziej znanym i rozpowszechnionym skorkiem pospolitym, można napotkać także m.in. kikutniczkę pospolitą, obcążnicę nadbrzeżną oraz kleszczankę. Te owady różnią się nieco wyglądem i trybem życia, ale wszystkie mają charakterystyczne szczypce, zwane cęgami.

Skorki pospolite (Forficula auricularia) mają dość spłaszczone i wydłużone ciało w różnych odcieniach brązu – od bardzo ciemnego, do rudawego. Długość ich ciała wynosi około 1-1,5 cm. Jak wszystkie owady mają 6 odnóży, w jaśniejszym kolorze oraz długie czułki, złożone z 14 członów. Skorki mają też skrzydła, ukryte pod krótkimi pokrywami i potrafią latać, ale stosunkowo rzadko to robią. Szybko i sprawnie poruszają się biegając i właśnie do owadów biegających są zaliczane. Prowadzą nocny tryb życia.

Samce są nieco większe od samic (to u owadów zdarza się rzadko), a płeć skorka można odróżnić też po kształcie szczypiec – u samców są one grubsze i wygięte jak obcęgi, u samic – delikatniejsze i niemal proste.

Cęgi szczypawek często budzą strach, bo wyglądają rzeczywiście groźnie. Jednak trzeba wiedzieć, że szczypawice nie używają ich do atakowania ludzi. Oczywiście może się zdarzyć, że jeśli skorka przypadkowo przygnieciemy, to zostaniemy uszczypnięci. Jednak poza krótkotrwałym i raczej niewielkim bólem, nic nam nie grozi. Skorki nie są jadowite, a uszczypnięcie jest czysto mechaniczne.

Bywa też, że kiedy zbliżamy się do skorka, unosi on i wygina tylną część odwłoka, prezentując szczypce. Jest to jednak postawa obronna, mająca odstraszyć wrogów i intruzów. Trudno dziwić się skorkowi, że chce się bronić przed zagrożeniem, również tym, które to człowiek stanowi dla niego. Są raczej płochliwe i jeśli tylko mogą, wybierają ucieczkę i szukają schronienia.

Ale od szczypawic odstrasza nas nie tylko obawa przed poszczypaniem, ale i pewna legenda, która od lat towarzyszy skorkom, i z którą wiąże się jedna z ich pospolitych nazw – zauszniki. Otóż istnieje przekonanie, że skorki z upodobaniem wchodzą do uszu i przegryzają błony bębenkowe, powodując głuchotę, a nawet dostają się do mózgu.

Jest w tym jednak sporo przesady. Może się zdarzyć, że szczypawka, jak każdy inny owad, przypadkiem wpadnie lub wejdzie do ucha, co jest nieprzyjemnym doświadczeniem, jednak nie niebezpiecznym. W takim przypadku najlepiej skorzystać z pomocy medycznej, bo samodzielne próby wyciągnięcia owada mogą być bardziej niebezpieczne dla naszych uszu niż jego obecność.

Sprawdź: Kowal bezskrzydły - co to za owad i czy jest szkodliwy, czy pożyteczny

Okazuje się, że nie do końca wiadomo, po co skorkom szczypce. Poza funkcją odstraszania wrogów, istnieje możliwość, że używają ich do polowań na inne owady, jednak, jak podaje autor bloga „Świat Makro”, Mateusz Sowiński, prawdopodobnie do tego wystarczają im mocne żuwaczki. Możliwe też, że szczypce odgrywają pewną rolę w… zalotach skorków. To nimi samce miałyby imponować samicom. Nie jest potwierdzone natomiast ich użycie do walk między samcami.

Ponadto skorki używają cęgów do jako pomoc przy składaniu skrzydeł, a także – do nacinania roślin. I tu pojawia się problem skorków w ogrodzie.

Skorki mogą być niebezpieczne dla roślin, ale pełnią też pożyteczne funkcje w ogrodzie. Przede wszystkim trzeba wiedzieć, że skorki są wszystkożerne – zjadają i pokarm zwierzęcy, i roślinny. Ich ulubionym „łupem” są niezbyt ruchliwe owady. Oznacza to, że bardzo chętnie polują na mszyce i skutecznie pomagają pozbyć się ich z ogrodu. Zjadają także inne szkodniki roślin, takie jak tarczniki, roztocza, larwy pryszczarek, gąsienice owadów z rodziny pilarzowatych czy motyli bielinkowatych.

Niestety skorki mają również sporo wad, z punktu widzenia ogrodnika. Zdarza się, że uszkadzają one rośliny, zjadając ich miękkie części. Szczególne upodobanie wykazują do pąków kwiatowych oraz płatków kwiatów, a także młodych liści. Korzystają też z nektaru i pyłku kwiatowego, wyjadają słupki i pręciki kwiatów. Chętnie żerują m.in. na powojnikach, cyniach i daliach, ale lubią też np. lewkonie, nie gardzą także innymi gatunkami roślin, również warzywnych. Mogą też uszkadzać owoce. W takich okolicznościach można uznać je za szkodniki roślin. Jednak rzadko doprowadzają do większych zniszczeń, choć oczywiście uszkodzenie kwiatów czy owoców roślin uprawianych ze względu na nie, bywa dotkliwą stratą.

To, czy zwalczać skorki w ogrodzie, w dużej mierze zależy od ich ilości oraz zachowania. Na początek na pewno dobrze jest je poobserwować. Jeśli nie są liczne, a mamy mszyce, warto skorzystać z ich „usług”. Jeśli skorków jest dużo i niszczą rośliny, można część z nich usunąć. Skorki najlepiej złapać w pułapki (np. doniczkę wyłożoną sianem lub trocinami – w takich miejscach skorki chętnie szukają schronienia) i wynieść je poza ogród. Skorki prowadzą nocny tryb życia, a na dzień chronią się w różnych zakamarkach, najlepiej wilgotnych i ciemnych. Jeśli chcemy się ich pozbyć, zajrzyjmy też pod kamienie, czy zbutwiałe drewno.

Skorki są też zjadane przez inne zwierzęta, m.in. ptaki, jaszczurki, ale też pająki i niektóre owady, więc jeśli w naszym ogrodzie panuje równowaga, raczej inwazji skorków nie musimy obawiać się.

Można napotkać porady, że aby pozbyć się skorków z ogrodu należy zlikwidować miejsca ich bytowania i dokładnie „posprzątać” ogród – usunąć wszelkie opadłe liście, kawałki drewna, kamienie itp. Jednak takie sterylne ogrody wcale nie są naturalne i powodują liczne problemy w ich utrzymaniu, ze zmasowanym atakiem szkodników włącznie.

Bywa też, że szczypawki zawędrują do naszych domów, albo zostaną przez nas przyniesione. Najczęściej możemy je przytransportować z roślinami doniczkowymi, ale też warzywami i owocami. Bardzo często skorki trafiają do domu wraz z praniem, które suszyło się na dworze. Dlatego ubrania czy pościel warto wytrzepać przed zabraniem do domu.

Co zrobić, kiedy skorek pospolity pojawi się w domu? Przede wszystkim nie wpadać w panikę. Szczypawice nie są niebezpieczne – nie zaatakują nas, a prawdopodobnie również nie mają zamiaru gościć u nas dłużej. Jeśli zauważymy skorka możemy go spróbować wynieść na zewnątrz (można go np. nakryć plastikowym kubeczkiem, a od spodu wsunąć złożoną kartkę papieru).

Ale warto zwrócić uwagę czy był to pojedynczy osobnik, przypadkiem zawleczony, czy może jest ich więcej, albo regularnie wchodzą do domu przez otwarte okna i drzwi. To może się zdarzyć, szczególnie jeśli mieszkamy w zielonej okolicy i wieczorem mamy otwarte okna. Jeśli skorki odwiedzają nas częściej niżbyśmy chcieli, można zastosować pułapki lepowe na owady biegające lub spryskać okna i drzwi środkiem przeznaczonym do zwalczania tego typu owadów. Pomogą też moskitiery, nie tylko przeciwko skorkom.

Warto też regularnie sprzątać, bo szczypawice najchętniej bytują w ciemnych, wilgotnych zakamarkach. Jeśli takich nie będzie, nie będą miały gdzie się schronić. Zwróćmy uwagę na porządek w spiżarni, piwnicy czy szafkach kuchennych, bo tam skorki mają odpowiednie warunki i dostęp do żywności, która również im odpowiada.

Jeśli szczypawice naprawdę zadomowiły się w mieszkaniu lub domu, to do zwalczania skorków można wynająć profesjonalną firmę dezynsekcyjną.

Warto wiedzieć, że skorek pospolity jest uważany za naturalnego wroga rybików cukrowych, często występujących w naszych łazienkach.

Podpowiadamy: Jak się pozbyć rybików cukrowych z domu

Rzadko patrzymy na owady, szczególnie o niezbyt przyjemnym wyglądzie, jako na istoty troskliwe. Tymczasem samiczki skorków właśnie z dużym zaangażowaniem zajmują się swoim potomstwem – najpierw złożonymi jajeczkami, a potem młodymi. Te z wyglądu przypominają dorosłe osobniki, ale są od nich mniejsze. W „gnieździe” – płytkiej norce w ziemi spędzają początkowe tygodnie życia, najpierw karmione przez matkę (sama w tym czasie nie je), potem wychodzą na żerowanie, ale na dzień wracają do norki. Rozchodzą się po około 6 tygodniach. Samiec skorków nie uczestniczy opiece nad młodymi, a wręcz może być dla nich zagrożeniem i jest, jak każdy inny drapieżnik, odstraszany przez samicę. Natomiast to do niego należą skomplikowane zachowania godowe, poprzedzające kopulację.