Datura - anielskie trąby. Jak je uprawiać i pielęgnować

Rośliny te pochodzą z ciepłych obszarów Ameryki Południowej. Zarówno odmiany jednoroczne, jak i byliny można z powodzeniem uprawiać w donicy na tarasie i w ogrodzie. W ogrodzie efektownie prezentują się datury wieloletnie - niektóre z nich dorastają do wielkości niskich drzew i nawet pięciokrotnie w ciągu sezonu obsypują się intensywnie pachnącymi kwiatami o wielkości dochodzącej do 50 cm. Oprócz niezwykłych kwiatów datury mają też duże, owalne, ciemnozielone, dekoracyjne liście.

Problem z uprawą bieluni (to polska nazwa datury) wieloletnich w klimacie umiarkowanym polega na tym, że jesienią trzeba je wykopywać i przenosić na zimę do chłodnego pomieszczenia - rośliny w okresie spoczynku muszą mieć obniżoną temperaturę, a nie mogą zostać w gruncie, gdyż nie wytrzymują nawet lekkich przymrozków.

UWAGA: Uprawiając datury należy pamiętać, że cała roślina jest silnie trująca, zatem należy ją zabezpieczać przed dziećmi i zwierzętami domowymi. Do prac przy daturze - szczególnie takich, które wiążą się z uszkodzeniem rośliny i bezpośrednim kontaktem z jej sokiem (np. przycinanie itp.) należy zakładać rękawiczki. Trzeba też sprzątać przekwitłe i opadłe kwiatostany.

Warto wiedzieć, że prawidłowa nazwa tych roślin to nie datura (bieluń), lecz brugmansja. Jednak ponieważ kiedyś były zaliczane do datur (bieluni), właśnie ta nazwa do nich przylgnęła. Obie rodziny roślin są ze sobą blisko spokrewnione. Żeby sprawę jeszcze bardziej skomplikować - niekiedy nazwę datura odnosi się do roślin jednorocznych, a brugmansja  wieloletnich, ale takie rozróżnienie botanicznie nie jest poprawne.

Datury nie są specjalnie kłopotliwe w uprawie, jednak mają spore wymagania, zwłaszcza dotyczące stanowiska, podłoża i wilgotności. Reakcje bieluni na niewłaściwą pielęgnację sprawiają, że zyskały opinię roślin trudnych w uprawie - datury gwałtownie reagują na złe warunki. Za mało wody – bielunie nagle więdną, za mało nawozów - liście błyskawicznie żółkną i opadają, a rośliny zrzucają pąki kwiatowe.

Uprawa datury, zarówno białej (Datura candida/Brugmansia candida), złocistej (Datura aurea/Brugmansia aurea), powabnej (Datura suaveolens/Brugmansia suaveolens), krwistej (Datura sanguinea/Brugmansia sanguinea), jak i wielu mieszańców dostępnych na rynku nie różni się od siebie.

Warto jednak wiedzieć, że poza daturami wieloletnimi, są również odmiany jednoroczne. Mają takie same wymagania, z tą różnicą, że nie trzeba ich zimować. Datury jednoroczne mają kwiaty mniejsze, około 20-centymetrowe, skierowane pionowo w górę. Kwiaty datur wieloletnich osiągają pół metra i zwisają w dół lub pod kątem 45 stopni. Owoce odmian jednorocznych przypominają kolczaste kulki - wewnątrz znajdują się nasiona. Bielunie wieloletnie w klimacie umiarkowanym nie owocują.

Datury wymagają stanowisk słonecznych i osłoniętych od wiatru. Rośliny bardzo szybko się rozrastają, zatem w zależności od odmiany należy pamiętać o pozostawieniu dla nich odpowiedniej ilości miejsca. Bielunie jednoroczne zazwyczaj osiągają ok. metra wysokości, wieloletnie ponad 2 m i są rozłożyste. Odpowiednim miejscem dla datur będzie słoneczny, osłonięty od wiatru taras lub fragment ogrodu, w którym rośliny będą chronione od wiatru innymi nasadzeniami.

Podłoże i nawożenie datury

Datury do prawidłowego wzrostu potrzebują dużej ilości składników mineralnych i błyskawicznie wyjaławiają podłoże, co wynika z dużego tempa przyrastania tych roślin. Sadzić je należy w ziemi próchniczej, zasobnej w składniki pokarmowe, a jednocześnie przepuszczalnej i szybko nagrzewającej się. Prawidłowe pH podłoża powinno być lekko kwaśne i wynosić od 5,5 do 6,5. Najlepiej rosną w podłożu uniwersalnym stosowanym w uprawach warzywniczych, wzbogaconym odkwaszonym kompostem. Do podłoża warto domieszać sporą ilość nawozów wolno rozkładających się, takich jak Azofoska, czy Osmocote.

W uprawie doniczkowej spód donicy trzeba zdrenować kilkucentymetrową warstwą gruboziarnistego żwiru lub keramzytu, gdyż zalane korzenie datury łatwo zagniwają. W okresie wegetacji bielunie wymagają nieustannego nawożenia. Objawem niedoboru składników mineralnych jest gwałtowne żółknięcie i szybkie opadanie liści. Datury co 3-4 dni trzeba zasilać nawozami wieloskładnikowymi do roślin kwitnących, o dużej zawartości azotu, fosforu i potasu. W połowie sierpnia nawożenie należy ograniczyć, by umożliwić roślinom wejście w okres hibernacji.

Trąby anielskie potrzebują wody

Pod względem podlewania datury są bardzo wymagające. Potrzebują ogromnych ilości wody, gdyż ich bogate ulistnienie powoduje, że tracą dużo wilgoci przez parowanie. Dorosła, rozrośnięta roślina potrafi w ciągu dnia pochłonąć 15 litrów wody. Jednocześnie bielunie nie lubią zalanego systemu korzeniowego, co sprawia, że najkorzystniej jest je podlewać kilkukrotnie w ciągu dnia, jednak niezbyt intensywnie.

Podlewając datury trzeba zwracać uwagę, by nie zmoczyć liści - łatwo odparzają się w słońcu. Najkorzystniejsze jest również podlewanie bieluni przegotowaną wodą o temperaturze otoczenia. Na brak wody rośliny reagują gwałtownym więdnięciem, zrzucaniem pąków, kwiatów i liści.

Przesadzanie datur

W uprawie ogrodowej nie ma zastosowania, gdyż rośliny i tak muszą być przeniesione na zimę do zamkniętych pomieszczeń. W uprawie doniczkowej najlepiej sadzić datury od razu do dużych donic, gdyż rosną tak szybko, że posadzone w dopasowanych do ich wielkości pojemnikach będą wymagały kilkukrotnego przesadzania w ciągu roku. Gdy datura w donicy zaczyna zmieniać barwę liści z ciemno- na jasnozieloną, to znak, że wymaga przesadzenia.

Jak rozmnażać trąby anielskie

Datury wieloletnie najłatwiej rozmnażać z sadzonek pędowych. Wczesną wiosną, a także w okresie od czerwca do później jesieni można pociąć ostrym sekatorem kilkumiesięczny pęd na odcinki ok. 12 cm lub ściąć 20-centymetrowe wierzchołki młodych pędów. W przypadku pobierania sadzonek z pojedynczego pędu należy pociąć go tak, by górna część sadzonki miała pączek z młodymi listkami. W przypadku sadzonek wierzchołkowych obrywamy dolne liście, pozostawiając 2-3 górne. Dolną część sadzonek zanurzamy w ukorzeniaczu i sadzimy w wilgotnym torfie wymieszanym z piaskiem. Całość okrywamy perforowaną folią i umieszczamy w ciepłym, jednak nie bezpośrednio nasłonecznionym miejscu.

Sadzonki bieluni potrzebują stałej, wysokiej wilgotności, zatem od czasu do czasu należy je zraszać. Ukorzeniają się po ok. 4 tygodniach i mogą być przesadzane bezpośrednio na stanowiska docelowe. Po osiągnięciu przez młode rośliny około 30 centymetrów wysokości można usunąć im wierzchołki, dzięki czemu rozkrzewią się. Datury rozmnażane w  ten sposób kwitną w drugim roku.

Czy, jak i kiedy przycinać datury

Datury jednoroczne i wieloletnie w pierwszym roku wegetacji nie wymagają cięcia. Bielunie wieloletnie, od drugiego roku przycinać można raz lub dwa razy w roku. Pierwsze cięcie wykonujemy późną jesienią, przygotowując rośliny do zimowania - skracamy pędy o 1/3, usuwamy zamierające lub uszkodzone. Wiosną, w momencie, gdy datury wypuszczają pierwsze liście, można przeprowadzić cięcie korygujące.

Zimujemy daturę - warunki do hibernacji

Datury w okresie hibernacji wymagają temperatury 5-10ºC, jednak nie tolerują mrozu. Stąd konieczność przenoszenia ich na zimę do pomieszczeń zamkniętych. Egzemplarze uprawiane w donicach nie są pod tym względem kłopotliwe. Natomiast datury posadzone w gruncie należy wykopać, przyciąć roślinom wierzchołki i końce systemu korzeniowego oraz bocznych pędów, zasadzić w dużym pojemniku i obsypać torfem.

Datury mogą zimować w całkowitych ciemnościach przy zachowaniu temperatury w granicach 5-8ºC. W temperaturze 9-10ºC nie wygaszają całkowicie wegetacji, w związku z czym wymagają niewielkiej ilości światła. Bielunie zimą nie potrzebują praktycznie podlewania - należy jedynie dbać, by ich korzenie całkowicie nie przeschły.

Na początku marca datury należy przesadzić w świeże podłoże i przenieść do jasnego, jednak chłodnego pomieszczenia oraz rozpocząć regularne podlewanie, by pobudzić je do rozpoczęcia wegetacji. Po dwóch tygodniach trzeba zacząć nawożenie. Rośliny można wystawić na taras lub przesadzić do ogrodu po 15 maja, gdy nie ma już ryzyka wystąpienia przymrozków.