Jemioła – atrakcyjny półpasożyt drzew
W okresie Świąt Bożego Narodzenia, w naszych domach często pojawiają się gałązki jemioły. Poszukując ich w kwiaciarniach i na straganach, rzadko zastanawiamy się, co tak naprawdę symbolizują i dlaczego trafiły do naszych domów. Zanim jednak rozszyfrujemy te tajemnice, powinniśmy zacząć od tego, czym w ogóle jest jemioła i jak funkcjonuje w przyrodzie.
Jasnozielone gałązki, wąskie, sztywne liście i urocze, białe owocki, sugerowałby, że jest piękną i atrakcyjną rośliną ozdobną. Pozory jednak mylą i mimo iż jemioła faktycznie jest rośliną, jest też półpasożytem i nie nadaje się do uprawy w ogródku.
Spotykana w naszym kraju zimozielona jemioła pospolita, zasiedla głównie konary dużych drzew, mających co najmniej 20 lat (przede wszystkim liściastych jak np. topole, brzozy, klony, ale niekiedy też iglastych jak np. sosny, świerki, modrzewie). Pojawia się na nich za sprawą ptaków, które rozsiewają jej nasiona
Roślina nie posiada typowych korzeni, ale system ssawek, którymi wrasta pod korę żywiciela i pobiera z jego tkanek wodę i sole mineralne. Jednocześnie potrafi samodzielnie wytwarzać wiele substancji odżywczych, gdyż posiada niezbędny do tego celu chlorofil. Potrzeby jemioły nie są jednak zbyt duże, dlatego dla żywiciela nie stanowi na ogół nadmiernego obciążenia. Jej obecność może zaszkodzić jedynie tym drzewom, które są słabe, chore lub silnie zaatakowane przez duże kępy jemioły.
Pożytki z jemioły
Poza swoim kontrowersyjnym trybem życia, jemioła ma jednak też cały szereg zalet. Jej owoce stanowią zimą znakomity pokarm dla licznych ptaków (m.in. drozdów i jemiołuszek), którym pomagają przetrwać długie, chłodne miesiące. Jest również wartościową rośliną leczniczą, w której tkankach znajdują się liczne substancje biologicznie czynne takie jak kwasy organiczne, flawonoidy, saponiny, peptydy, śluzy, trójterpentyny oraz aminy (m.in. cholinę i histaminę).
Jemioła w medycynie ludowej i kosmetyce
W medycynie ludowej jemioła miała zastosowanie między innymi jako lek na epilepsję, migrenę czy choroby wątroby, obecnie lista jej zastosowań jest znacznie dłuższa, a z rośliny wytwarza się preparaty lecznicze, pomagające walczyć z nadciśnieniem, miażdżycą, problemami krążeniowymi, demencją, nerwicą, chorobami serca (np. chorobie wieńcowej), a także wspomagających pracę trzustki i poprawiających funkcjonowanie układu odpornościowego.
Co ciekawe, niezwykłe właściwości jemioły, znalazły też swoje zastosowanie w kosmetyce, gdzie roślina pełni rolę środka dezynfekującego, ściągającego i przeciwzapalnego (można znaleźć ją w składzie niektórych kremów i preparatów przeciwtrądzikowych).
Mimo tak wielu wspaniałych właściwości leczniczych, samodzielnie przygotowanych preparatów z jemioły NIE WOLNO stosować na własną rękę. Zawarte w roślinie substancje chemiczne, działają bardzo silnie i łatwo można je przedawkować, dlatego bez kontroli doświadczonego lekarza, leczenie jemiołą może przynieść odwrotny skutek od zamierzonego, poważnie szkodząc naszemu zdrowiu.
Pocałunek pod jemiołą - szczęście na cały rok
Ze względu na swoje niezwykłe właściwości lecznicze i nietypowy tryb życia, jemioła zajęła też ważne miejsce w mitologii i tradycji ludowej. Jej wiecznie zielone pędy kojarzono z nieśmiertelnością, a ponieważ żadna część rośliny nigdy nie dotykała ziemi (roślina spędza całe życie na drzewach, a jej nasiona roznoszą ptaki), czczono ją jako roślinę, zawdzięczającą swoje cudowne właściwości lecznicze bogom.
Wierzono również, że jemioła posiada magiczną moc, która chroni ludzi i zwierzęta przed chorobami, złymi duchami, urokami, piorunami i wszelkimi innymi nieszczęściami, wprowadzając do domostwa atmosferę miłości i zgody. Z tych powodów jemioła stała się ważnym elementem obrzędów religijnych i magicznych oraz trafiła do domostw, które miała chronić przed wszelkim złem.
Obecnie jemioła znana jest przede wszystkim z tego, że rozgrzesza pocałunki. Tą dość nietypową rolę przyjęła jednak całkiem niedawno, gdyż zwyczaj całowania pod jemiołą został zainicjowany dopiero w XVII wiecznej Anglii, gdzie uznano, że pocałowanie panny pod jemiołą nie jest grzechem, a sam pocałunek wróży pomyślność i szczęście na cały następny rok.
