Murki oporowe w ogrodzie - rodzaje i wykonanie

Murki oporowe w ogrodzie sprawdzają się do odgradzania skarp, na obrzeżach rabat, czy po wewnętrznej stronie wgłębnika (obniżona część terenu). Na skalniakach są wręcz nieodzowne. Murek oporowy może również stanowić efektowną obudowę grilla, schodów, czy ogrodzenia. Wprawdzie samo słowo murek jest mylące, bowiem murki nie są wyłącznie murowane. Tym określeniem nazywa się wszelkie przegrody zabezpieczające różnicę poziomu gruntu - również te kwitnące, wykonane np. z metalowych koszy obsadzonych roślinnością.
Murki ogrodowe mogą być suche, murowane, betonowe, z prefabrykatów, kwiatowe lub z koszy. Ich przebieg i kształt wyznacza jedynie granica wyobraźni projektanta ogrodu. Warto jednak pamiętać, że murki są atrakcyjnymi wizualnie elementami małej architektury.

To najprostszy rodzaj murku - po prostu skarpa w ogrodzie wyłożona kamieniami. Można je budować z dowolnego rodzaju płaskich kamieni układanych jedne na drugich. Należy pamiętać, by największe kamienie układać na dole, a najmniejsze na górze. Podparciem murku jest skarpa, z czego wynika, że musi być nachylona pod takim kątem, by kamienie nie spadały - kąt jest zależny od wielkości kamieni. W przypadku trudniejszych skarp, wytrzymałość murku można wzmocnić, spoinując kamienie gliną. Wysokość takiego murku wynosi maksymalnie 60 cm. Najczęściej stosowane są jako obrzeża rabat kwiatowych.

Muruje się je zaprawą murarską. Mogą być wykonane z dowolnie wybranego materiału używanego do wznoszenia murów - kamieni, cegieł zwykłych lub klinkierowych, ceramiki poryzowanej, bloczków z betonu komórkowego, silikatów itp. Na zewnętrzną okładzinę dekoracyjną można wybrać płytki ceramiczne, kamienne, czy płyty betonowe imitujące naturalny kamień. Murki do wysokości 50 cm nie wymagają podparcia fundamentami (pierwszą warstwę ciosów wystarczy zagłębić na 20-30 cm w ziemi), wyższe trzeba jednak wykonywać na fundamencie zapewniającym stabilność konstrukcji

Dla murków o wysokości od 50 do 100 cm grubość fundamentu powinna wynosić 30-60 cm, dla murków wyższych niż 100 cm fundament musi mieć 80 cm. Grubość warstwy fundamentowej każdorazowo dobiera się w zależności od wytrzymałości i ciężkości materiałów użytych do budowy murku, przewidywanego naporu skarpy w różnych warunkach hydrologicznych (ziemia nasiąknięta wodą wywiera większy nacisk na mur, jak suche podłoże) itp. parametrów, dlatego budowę murowanych przegród - jeśli nie dysponujemy odpowiednią wiedzą budowlaną - należy zlecać wykwalifikowanemu murarzowi.

Zasady wznoszenia tego typu przegród niczym bowiem nie różnią się od budowy i fundamentowania ścian budynków. Najpierw trzeba wykonać wykop fundamentowy, w którym na warstwie dobrze ubitego żwiru lub tłucznia (20-30 cm) wylewana jest betonowa ława grubości 30-40 cm (im wyższy murek, tym grubsza ława fundamentowa). Ława powinna zostać zabezpieczona izolacją poziomą (warstwą papy lub foli hydroizolacyjnej zabezpieczającej fundament przed zamakaniem). Cały murek, jeśli będzie wyższy niż 80 cm, powinien być ponadto murowany z nachyleniem 10-15% w kierunku skarpy.

Murki betonowe są jeszcze bardziej wymagające od murowanych. Obowiązują te same zasady, co przy wykonywaniu konstrukcji ścian budynków - wiedza fachowa jest niezbędna. Zasady fundamentowania są identyczne, jak dla murków murowanych, jednak jeśli murek będzie wyższy, niż 120 cm, należy dodatkowo wykonać zbrojenie z drutu żebrowanego. Na gotowym fundamencie (po jego całkowitym związaniu) ustawiany jest drewniany szalunek utrzymujący i nadający kształt betonowej zaprawie.

W przypadku murków betonowych niezbędne jest ponadto wykonanie odpowiednich przerw dylatacyjnych (konstrukcje tego typu monolitami są tylko z nazwy) - pomiędzy betonowymi blokami, w odstępach co 2 m, muszą być ułożone przerwy z linoleum, papy, bądź taśm dylatacyjnych pozwalających na pracę poszczególnych elementów betonowych - co zapobiega pękaniu muru. Dodatkowo, w przypadku wysokich murków betonowych, by zmniejszyć napór gruntu na konstrukcję podczas długotrwałych opadów, od strony skarpy, co 2-3 m, układa się drenaż z ceramicznych sączków lub rur PCW obsypanych żwirem, tłuczniem albo gruzem, tak aby nadmiar wody odpływał rurami wyprowadzonymi przed lico muru lub do studni chłonnej. Podobnie jak w przypadku murków murowanych, wykończenie murku monolitycznego mogą stanowić płytki kamienne, ceramiczne, betonowe lub jakakolwiek inna okładzina zewnętrzna.

W przypadku murków o wysokości powyżej 150 cm warto ponadto rozważyć tarasowanie skarpy i umocnienie poszczególnych poziomów mniejszymi murkami oporowymi. Takie rozwiązanie, choć bardziej pracochłonne, jest znacznie ciekawsze pod względem dekoracyjnym - zamiast wysokiej ściany zasłaniającej widok otrzymujemy kaskadę spływającej zieleni.

Murki z prefabrykatów to nic innego, jak murki suche, w których naturalne kamienie zastępują ceramiczne lub betonowe elementy fabryczne. Pełnią przede wszystkim funkcję dekoracyjną. Na rynku są dostępne pustaki i bloczki z barwionego oraz fakturowanego betonu w praktycznie nieograniczonej palecie kształtów, faktur i kolorów - są na tyle lekkie, by można je było układać bez użycia zaprawy.

Murki z koszy siatkowych to alternatywa dla pozostałych rodzajów ogrodowych przegród rozdzielających poziomy gruntu. Zaliczyć je należy do murków suchych, bowiem nie wymagają prac murarskich. Murkiem jest siatkowany, gęsto pleciony metalowy lub wykonany z tworzyw sztucznych kosz układany bezpośrednio na skarpie, wypełniony ziemią. Pomiędzy oczkami siatki sadzi się wybrane gatunki roślin - dlatego murek „z kosza” w większości przypadków jest jednocześnie murkiem kwiatowym.

Murki kwiatowe to po prostu murki suche z bylinami zasadzonymi pomiędzy poziomymi szczelinami w ścianie konstrukcji, wypełnionymi podłożem właściwym dla wybranych gatunków. Do obsadzania murków najlepiej nadają się małe byliny skalne i niewysokie byliny rabatowe dobrze rosnące w trudnych warunkach. Szczególnie polecić można barwinek pospolity, dąbrówkę rozłogową, fiołki wonne, ubiorki wiecznie zielone, skalnice Arendsa, żagwin ogrodowy, płomyk skrzydlasty, zawciąg nadmorski, tojeść rozesłaną, rozchodniki, czy rojniki.