Wiciokrzew japoński – jak uprawiać to pnącze i jakie ma właściwości zdrowotne

Wiciokrzew japoński (Lonicera japonica) pochodzi z Dalekiego Wschodu. W naturze rośnie w Japonii, ale też Chinach i Korei. Jest dość blisko spokrewniony z wiciokrzewem sinym (kamczackim, Lonicera coerulea), lepiej znanym jako jagoda kamczacka. Jednak owoców wiciokrzewu japońskiego nie należy zjadać – mają one toksyczne właściwości. To pnącze, podobnie jak wiele innych wiciokrzewów, jest uprawiane w ogrodach ze względu na walory ozdobne. Ale ma też inne, bardzo ważne zalety.

Warto wiedzieć, że wiciokrzew japoński ma także właściwości lecznicze i jest od dawna wykorzystywany w tradycyjnej medycynie chińskiej. Działa on m.in. przeciwzapalnie oraz antyseptycznie – w tym – antywirusowo. Okazuje się, że materiał genetyczny tej rośliny skutecznie zwalcza wirusy grypy, ale hamuje także namnażanie się wirusa SARS-CoV-2, a jego skuteczność jest większa od stosowanych dotąd leków. Czy wiciokrzew japoński stanie się lekarstwem na koronawirusa i będzie stosowany w leczeniu COVID-19, okaże się w najbliższym czasie - badania trwają, a ich wyniki są bardzo obiecujące. Tu warto przeczytać więcej na temat działania wiciokrzewu japońskiego w zwalczaniu koronawirusa.

Nie stosujmy jednak samodzielnie tej rośliny – po pierwsze ma ona również pewne właściwości toksyczne, a po drugie do naszych ogrodów trafiają odmiany ozdobne, a nie czysty gatunek. Ich właściwości mogą się nieco różnić. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, żeby uprawiać wiciokrzew japoński w ogrodzie ze względu na jego urodę i zapach.

Licencja CC BY-SA 3.0

Wiciokrzew japoński może być uprawiany jako pnącze lub roślina okrywowa. Rośnie dość szybko – czysty gatunek tworzy pędy osiągające nawet ponad 10 m, jednak odmiany ozdobne są nieco mniejsze. Młode pędy tego wiciokrzewu mają czerwonawe zabarwienie, z czasem drewnieją i mają charakterystyczną łuszczącą się korę. Liście są wydłużone, eliptyczne, o ciemnozielonej i błyszczącej powierzchni. Niektóre odmiany są częściowo zimozielone (część liści pozostaje na pędach również zimą).

Jednak największą ozdobą wiciokrzewu japońskiego są kwiaty. Początkowo są białe, ale z czasem przebarwiają się na żółty kolor. Mają przyjemny zapach, szczególnie intensywny wieczorem. Są miododajne i wabią różne owady zapylające. Wielką zaletą wiciokrzewu japońskiego jest długi czas kwitnienia – w dobrych warunkach wytwarza on kwiaty od czerwca-lipca do września-października. Owoce wiciokrzewu japońskiego pojawiają się jesienią. Są kuliste, o czarnej błyszczącej powierzchni.

Wiciokrzew japoński nie ma dużych wymagań uprawowych – urośnie na większości typowych ziem, choć najbardziej obficie będzie kwitł na glebach żyznych i przepuszczalnych. Jest tolerancyjny co do odczynu gleby. Najlepiej czuje się w miejsca lekko ocienionych, bo silne słońce może parzyć jego liście. Ale zniesie też słoneczną wystawę. Warto pamiętać o jego podlewaniu albo posadzić go w miejscu, gdzie ziemia jest stale umiarkowanie wilgotna (ale nie mokra), bo niezbyt dobrze znosi przesuszenie.

Wiciokrzew japoński jest na tyle mało wymagający, że w niektórych rejonach świata stał się rośliną inwazyjną. Dotyczy to jednak obszarów o łagodniejszym klimacie.

Niestety wiciokrzew japoński pochodzi z nieco łagodniejszego klimatu niż polski i nie jest w pełni odporny na mróz. W zimniejszych regionach Polski może przemarzać (choć przeważnie dobrze regeneruje się). Warto go sadzić w miejscach ciepłych i zacisznych. Ważne jest to, żeby były osłonięte od wiatru. Ponieważ to pnącze może zachowywać na zimę liście, groźne są dla niego zimowe wiatry, które nie tylko powodują przemarzanie, ale także wysuszają rośliny (jeśli brakuje opadów, to rośliny zimozielone warto intensywnie podlewać przed nadejściem zimy). Warto też zwracać uwagę na odmiany, bo niektóre są bardziej odporne na mróz niż inne.

Licencja CC BY-SA 3.0

Wiciokrzew japoński ma kilka odmian. Do popularnych i atrakcyjnych należy przede wszystkim:

• wiciokrzew japoński Halliana (właściwie – wiciokrzew Halla, Lonicera japonica var. halliana) o intensywnie pachnących kwiatach,
• wiciokrzew japoński Aureoreticulata – jego wielką ozdobą są barwne liście o kremowo-żółtym unerwieniu,
• wiciokrzew japoński Purpurea – pędy tej odmiany mają wyraźne purpurowe zabarwienie, tym kolorem są również podbite liście; kwiaty mają początkowo biało-różowy kolor.

Jeśli chcemy uprawiać wiciokrzew jako pnącze, musimy zapewnić mu podpory – jego pędy nie mają wąsów czepnych, ale owijają się wokół różnych elementów. Sadząc wiciokrzew pod ścianą, trzeba zapewnić mu kratę lub inną podporę. Nie musimy tego robić, jeśli wiciokrzew ma rosnąć przy płocie z siatki. Dobrze sprawdza się do obsadzania pergoli i trejaży. Ten wiciokrzew można też wykorzystać jako roślinę zadarniającą – bez podpór jego pędy będą płożyć się po ziemi.

Wiciokrzew japoński warto sadzić w miejscach, gdzie przebywamy wieczorem – właśnie wtedy jego kwiaty najpiękniej pachną.

Przycinanie tego wiciokrzewu nie jest konieczne, ale jeśli chcemy, żeby dobrze się rozkrzewił, możemy przycinać młody okaz. Robi się to wczesną wiosną. W późniejszych latach, jeśli nadmiernie się rozrośnie, cięciem można korygować jego wielkość. Wiciokrzew japoński kwitnie na tegorocznych pędach, więc cięcie wykonuje się wiosną. Co roku usuwa się też przemarznięte lub uszkodzone pędy.  

Licencja CC BY-SA 3.0