Na co zwrócić uwagę, zbierając nasiona
Zbiór nasion i samodzielne rozmnażanie roślin to fascynujące zajęcie, ale warto wiedzieć, na co zwrócić uwagę, aby móc cieszyć się zadowalającymi efektami naszej pracy. Zanim przystąpimy do zbioru nasion, powinniśmy pamiętać o kilku ważnych sprawach.
Po pierwsze nie zbierajmy nasion z roślin, które powstały w wyniku krzyżówek międzygatunkowych. Odmiany ozdobne, szczególnie oznaczone symbolem F1, w następnym pokoleniu uzyskanym z nasion z dużym prawdopodobieństwem nie powtórzą cech odmianowych rośliny matecznej, gdyż utrudni im to mieszanka genetyczna rodziców (uwidocznią się różne cechy poprzednich pokoleń).
Po drugie nasiona należy zbierać, gdy są już suche i dojrzałe, ale jeszcze pozostają w owocostanach. Kiedy zbierzemy nasiona miękkie, niedojrzałe, zielone i wilgotne, szybko spleśnieją lub będą słabo i nierównomiernie kiełkowały, a nawet wcale nie wykiełkują.
Po trzecie musimy pamiętać, że nie wszystkie nasiona łatwo kiełkują i czasami potrzebują specjalnych zabiegów, aby móc się prawidłowo rozwijać.
Dlaczego niektóre nasiona potrzebują zimna
Nasiona niektórych roślin, głównie klimatu umiarkowanego (szczególnie późno kwitnących i owocujących), potrzebują przechłodzenia (stratyfikacji chłodnej), aby wykiełkować.
Jest to ważna cecha przystosowawcza, bo jeśli nasiona wykiełkowałyby tuż przed zimą, siewki byłyby narażone na przemarznięcie, a roślina straciłaby szansę na skuteczne rozmnażanie. Zakodowana genetycznie w nasionach potrzeba przechłodzenia, pozwala im natomiast bezpiecznie przeczekać w ziemi chłody i wykiełkować w dogodnym czasie, zwykle wiosną następnego roku.
Minimalny okres niskich temperatur, jaki potrzebny jest takim nasionom, to zwykle ok. 1,5-2 miesiąca (bywają jednak gatunki, których nasiona zalegają w glebie nawet dwa lata, gdyż potrzebują zarówno stratyfikacji chłodnej jak i ciepłej, np. jałowiec, kalina, cis), dlatego najlepiej wysiewać je wprost do gruntu późną jesienią.
Jak przechłodzić nasiona roślin
Jeśli nie możemy tego zrobić, powinniśmy zapewnić im niezbędny okres chłodu w inny sposób. Jedną z możliwości jest umieszczenie nasion w lodówce. Nasiona wysiewamy w pojemniku wypełnionym lekko wilgotnym podłożem (grubość ok. 5 cm) i przykrywamy cienką warstwą piasku, a następnie okrywamy pojemnik folią i umieszczamy w lodówce na 1,5-2 miesiące przed siewem. Pojemnik ustawiamy na najniższej półce lodówki, zapewniając nasionom temperaturę ok. 0-5°C.
Co jakiś czas należy sprawdzać, czy nasiona nie wysychają lub nie gniją. Jeśli niektóre z nich mimo przebywania w lodówce zaczną kiełkować, należy je delikatnie wyjąć z pojemnika i posadzić w doniczce na parapecie.
Inne sposoby na stratyfikację nasion
Inny, znacznie prostszy sposób to umieszczenie nasion w papierowej torebce i pozostawienie ich na zimę w nieogrzewanym, ciemnym pomieszczeniu, w miejscu zabezpieczonym przed opadami i wilgocią (np. altanie ogrodowej, komórce itp.).
Nasiona można też wysiać do balkonowych skrzynek i pozostawić na zimę na zewnątrz w miejscu osłoniętym przed bezpośrednim słońcem, od czasu do czasu delikatnie nawilżając podłoże.
Jakie rośliny posiać jesienią (albo przechłodzić je)
Do grona najpopularniejszych roślin wieloletnich, których nasiona do dobrego kiełkowania potrzebują krótkotrwałej (ok. 1,5-2 miesiące) stratyfikacji w niskich temperaturach należą m.in.:
- berberys,
- brzoza,
- dyptam jesionolistny,
- goryczka,
- fiołek wonny,
- jarzmianka większa,
- jeżówka,
- krwawnik
- lawenda wąskolistna,
- rudbekia,
- pierwiosnki: wyniosły, bezłodygowy i łyszczak,
- róża wielokwiatowa,
- żywotnik zachodni,
Jesienią dobrze jest też wysiewać nasiona roślin jednorocznych i dwuletnich, które do dobrego kiełkowania i obfitego kwitnienia także potrzebują okresu chłodu. Należą do nich m.in.
- chaber bławatek,
- czarnuszka damasceńska,
- kosmos podwójnie pierzasty,
- nagietek lekarski,
- ostróżeczka polna i ogrodowa,
- smagliczka nadmorska.
- wiesiołek dwuletni.
Zanim przystąpimy do przeprowadzania stratyfikacji nasion, warto poszukać informacji na temat wymagań danego gatunku, bo choć nasiona większości popularnych roślin potrzebują ok. 4-8 tygodni chłodu, zdarzają się gatunki, których nasiona wymagają kilku (np. nasiona grabu pospolitego potrzebują ok. 4 miesięcy chłodu), a nawet kilkunastu miesięcy stratyfikacji (np. w różnych temperaturach).
