Grudnik czy kaktus wielkanocny? Jak je rozróżnić i uprawiać

I grudnik (inaczej kaktus bożonarodzeniowy), i kaktus wielkanocny są do siebie bardzo podobne. Ale występują i różnice między nimi. Piszemy, jak odróżnić te rośliny i jak uprawiać „świąteczne kaktusy”.

Grudnik bywa nazywane kaktusem Bożego Narodzenia (kaktusem bożonarodzeniowym). Obie nazwy odnoszą się do zimowego terminu, kiedy ta znana i lubiana roślina kwitnie. I to właśnie między innymi termin kwitnienia odróżnia go od kaktusa wielkanocnego, który kwitnie wiosną, w marcu-kwietniu.

Obie rośliny pochodzą z Brazylii (choć z różnych jej części) i w naturze rosną na wierzchołkach drzew (są epifitami). Obydwie też są kaktusami, ale nie mają kojarzących się z nimi kolców. Nie są też zbyt trudne w uprawie, ale mają pewne specyficzne wymagania.

Pędy grudnika i kaktusa wielkanocnego są silnie spłaszczone i nie mają liści. To właśnie pędy przejęły ich rolę (stąd ich większa niż zwykle powierzchnia), a ponadto magazynują wodę. Pędy wyglądają, jak połączone z ogniw łańcucha. U obu roślin różnią się nieco, choć potrzeba pewnego opatrzenia się, żeby je na tej podstawie odróżnić.

Dowiedz się: Jakie domowe kaktusy pięknie kwitną

Grudniki mają brzegi pędów dość mocno powcinane (jednak tutaj występują pewne różnice między odmianami), natomiast u kaktusów wielkanocnych te wcięcia są znacznie łagodniejsze. Pędy mogą mieć długość do ok. ponad 30-45 cm. U grudników rozrastają się bardziej na boki, kaktusy wielkanocne mają bardziej zwarty pokrój i nieco krótsze pędy.

Grudnika i kaktusa wielkanocnego najłatwiej odróżnić po kształcie kwiatów. Kwiaty grudnika są dłuższe (mogą mieć do kilku centymetrów długości) i składają się z kilku rzędów płatków. Poszczególne rzędy są nieco od siebie oddalone. Płatki odwijają się do tyłu, a pręciki są wyraźnie widoczne. Czasem dolne płatki wywijają się mocniej niż tylne, przez co kwiaty wyglądają, jakby były niesymetryczne.

Natomiast kaktusy wielkanocne mają węższe i ostro zakończone płatki, które układają się gwiaździście. Z boku kwiat przypomina lejek, a pręciki nie wystają poza płatki.

Ważną różnicą jest też termin kwitnienia, przynajmniej nominalnie. Grudniki, do czego odwołuje się ich nazwa, kwitną w listopadzie i grudniu, czasem styczniu. Kaktusy wielkanocne, również zgodnie z nazwą – w marcu-kwietniu. W praktyce jednak zdarza się, że grudniki powtarzają kwitnienie, sam termin może być więc mylący.

I grudnik, i kaktus wielkanocny mają podobne wymagania. Lubią miejsca jasne, ale takie, na które bezpośrednio nie świeci słońce. To ważne szczególnie latem, bo intensywne promieniowanie słoneczne poparzy rośliny. Obydwa kaktusy lubią też ciepło i nie przepadają za wahaniami temperatury. W sezonie wegetacyjnym można je zasilać nawozami do kaktusów, nie mają jednak dużych wymagań pokarmowych.

Bardzo nie lubią przestawiania i obracania, szczególnie kiedy mają pąki – mogą je wtedy stracić.

W uprawie grudników i kaktusów wielkanocnych ważne jest... zapewnienie im wilgoci. To może wydać się dziwne w odniesieniu do roślin, które są kaktusami, ale lubią one wilgoć, z tym że przede wszystkim chodzi o wilgoć w powietrzu. Ponieważ rosną w koronach drzew tropikalnych lasów, w naturze mają jej pod dostatkiem i chętnie z niej korzystają.

Dlatego uprawiając grudniki i kaktusy wielkanocne warto zaopatrzyć się w nawilżacz. Można też doniczkę z nimi ustawić w większej misce, do której wlejemy wodę i wsypiemy np. keramzyt lub żwir. Chodzi o to, żeby rośliny korzystały z parowania, ale nie stały w wodzie. Lubią też zraszanie, ale wtedy gdy nie kwitną, ani nie mają pączków, bo woda źle wpływa na kwiaty.

Co do podlewanie to musi ono być regularne, szczególnie w okresie kwitnienia. Górna warstwa ziemi może lekko przeschnąć, ale nie dopuszczajmy do wysuszenia bryły korzeniowej. Jeśli rośliny będą miały za mało wody, ich pędy zaczną marszczyć się. To znak, że musimy dostarczać jej nieco więcej i częściej.

Obydwa „świąteczne kaktusy” muszą mieć też przepuszczalną ziemię (ziemię kwiatową można przemieszać z grubym piaskiem). W doniczce musi być odpływ i warstwa drenażu, bo absolutnie nie zniosą mokrej ziemi i stojącej wody.

I grudniki, i kaktusy wielkanocne potrzebują okresu odpoczynku do tego, żeby ładnie i regularnie kwitnąć. To bardzo ważne w ich uprawie. Przez okres 6-8 tygodni trzeba im zapewnić niższą temperaturę (ok. 10-15ºC). W tym czasie też ograniczamy podlewanie i przestajemy nawozić rośliny.

I tu dochodzimy do kolejnej ważnej różnicy między grudnikiem i kaktusem wielkanocnym. Odpoczywają one w różnych terminach. Grudnik okresu spoczynku potrzebuje jesienią – we wrześniu-październiku (warto go powtórzyć też, kiedy przestanie kwitnąć). Grudnika można na ten czas wystawić na balkon lub taras.

Natomiast okres spoczynku kaktusa wielkanocnego powinien przypaść na grudzień-styczeń. To może być nieco trudniejsze do osiągnięcia, ale możemy roślinę wystawić np. na chłodną klatkę schodową.

Grudnik i kaktus Bożego Narodzenia, czy kaktus bożonarodzeniowy, to nie jedyne nazwy, pod którymi występuje ta roślina. Jest znana także jako szlumbergera – to od jej łacińskiej nazwy Schlumbergera trunctata. Grudnik bywa też nazywany zygokaktusem, co jest pozostałością jego dawnej botanicznej klasyfikacji.

Kaktus wielkanocny nie doczekał się takiego bogactwa nazw polskich, ale ma dwie nazwy łacińskie: Hatiora gaertneri i Rhipsalidopsis gaertneri.