Rośliny na słoneczny skalniak. Zobacz, jakie byliny na nim posadzić

Skalniaki cieszą się nieustającą popularnością. To dobry sposób na urozmaicenie ogrodu, a w dodatku, żeby założyć skalniak wcale nie potrzeba dużo miejsca (choć mogą one być również bardzo okazałe). Trzeba jednak pamiętać, że panują na nich dość specyficzne warunki.

Ziemia najczęściej jest przepuszczalna, a więc dosyć sucha. Zdarza się też, że teren jest mocno nasłoneczniony. Są jednak rośliny, dla których to idealne warunki – właśnie w takich rosną w naturze, w górach czy na skałach. Wśród nich są zarówno nieco wyższe (30-40 cm), które mogą tworzyć mocniejsze akcenty, jak i niższe rośliny, których świetnie rosną na najniższym „piętrze” między kamieniami i w rozpadlinach skalnych.

Licencja: CC BY-SA 3.0, CC BY-SA 4.0

Uwaga: wymienione niżej rośliny najlepiej rosną na ziemiach przynajmniej lekko wapiennych i ubogich. Koniecznie muszą być przepuszczalne.

Czyściec wełnisty

Główną ozdobą tej rośliny są niezwykłe liście. Są one pokryte srebrzystymi włoskami (kutnerem) tak, że rzeczywiście kojarzą się z czymś pokrytym wełną (bywają nazywane „jagnięcymi uszami). Rosną one gęsto i mogą tworzyć zwarty dywan. Mniej dekoracyjne są kwiaty czyśćca, które wyrastają na wzniesionych pędach. Czyściec nie ma prawie żadnych wymagań – nie trzeba go nawozić, ani podlewać (mokra ziemia mu szkodzi). Z zabiegów pielęgnacyjnych warto pamiętać o odmładzaniu go – co kilka lat jego kępy trzeba podzielić, wybrać najmocniejsze fragmenty i posadzić ponownie. Inaczej jego kępy będą się ogałacać pośrodku.

Delosperma to rodzina roślin, która nie ma utrwalonej polskiej nazwy. Bywa nazywana słonecznicą (choć botanicznie ta nazwa odnosi się do innej rośliny) lub przypołudnikiem, z którym jest tylko spokrewniona. Jednak mimo tego zamieszania, jej sadzonki stosunkowo łatwo kupić (od połowy maja). W uprawie spotyka się różne odmiany i ich mieszańce. Te rośliny mają mięsiste pędy i liście, w których magazynują wodę. Ich pędy płożą się po ziemi (mogą też zwisać). Kwiaty przypominają duże, kolorowe stokrotki o błyszczących płatkach. Nie są bardzo odporne na mróz, ale łagodne zimy mogą przetrwać, szczególnie jeśli nie jest zbyt wilgotno. Bardzo podobne do nich są ozdobne przypołudniki (Dorotheanthus, zwane dorotkami), które są uprawiane jako jednoroczne (są bardziej wrażliwe na zimno).

Na słonecznym skalniaku dobrze sprawdzi się kilka gatunków goździków, m.in.: siny, postrzępiony (pierzasty), alpejski i goździk Allwooda. Są dość podobne do siebie, w uprawie można też spotkać różne mieszańce goździków. Wymienione gatunki mają szarozielone liście i lekko pokładające się pędy (szczególnie pierzasty i siny). Goździk alpejski i mieszańcowy goździk Alwooda są niższe, gęstsze i mają bardziej zwarty pokrój. Wszystkie rozrastają się, tworząc „poduchy”. Podczas łagodnych zim nie zanikają całkowicie. Kwitną na biało lub różne odcienie różu. Bywa, że ich płatki są nakrapiane, cętkowane lub mają obwódki. Te goździki lubią słońce, nie przepadają za nadmiarem wody i są odporne na mróz.

Ten gatunek kocimiętki to mieszaniec, który charakteryzuje się łatwością uprawy i dość kompaktowym wzrostem (dorasta do 45 cm wys.). Jego pędy tworzą ładne, gęste kępy. Pokrywają je srebrzyste liście, a późną wiosną – jasnofioletowe kwiaty. Doskonale znosi suszę i mróz. Trzeba jednak wiedzieć, że kocimiętka ma dość charakterystyczny zapach (bywa określany jako nieprzyjemny), który w dodatku jest bardzo atrakcyjny dla części kotów i może je przywabiać do ogrodu.

Jego cechą charakterystyczną są piękne, złociste kwiaty. Jego pędy dorastają do 20 cm wys. i lekko pokładają się. Liście i pędy mają szaroniebieskie zabarwienie. Kwitną w czerwcu i lipcu, ale po ścięciu kwiatostanów, mogą powtórzyć kwitnienie. Doskonale się czują w suchych i słonecznych warunkach, na ubogich glebach. Teoretycznie są dość odporne na mrozy, ale jeśli przychodzą bez śniegu, mogą przemarzać. Gorzej też zimują, jeśli jest dużo deszczu i ziemia jest mokra (podłoże koniecznie musi być przepuszczalne).

Lepnica ma sporo gatunków o zróżnicowanej wielkości i wyglądzie, ale jeśli obsadzamy skalniak, warto się rozejrzeć za lepnicą kaukaską (Silene schafta). Jest niska (dorasta do 15-20 cm), a jej pędy tworzą gęste poduchy. Łodygi są częściowo zdrewniałe, a liście wąskie, o wydłużonym (lancetowatym) kształcie. Przez większą część lata zdobią ją intensywnie różowe kwiaty (kwitnie od czerwca/lipca do sierpnia/września). Jest odporna na mróz.

To niziutka odmiana macierzanki, która jednak dobrze rozrasta się na boki i pięknie wypełnia miejsca między kamieniami. Dorasta do 5-10 cm wysokości. Późną wiosną pokrywa się różowymi kwiatami, które, jak u wszystkich macierzanek, są bardzo miododajne. Są też odmiany o kwiatach białych i ciemnoróżowych, fioletowych i ciemnoczerwonych. Jest zimozielona. Cała roślina ma bardzo przyjemny zapach. Jeśli rozrośnie są za bardzo, można ją przyciąć. Jest łatwa w uprawie – źle znosi tylko nadmiar wody, niedostatek słońca i ciężką ziemię.

Licencja CC BY-SA 4.0

Wśród skalniakowych roślin znajdziemy też gatunki rodzime. Należy do nich m.in. lepnica modrzewiolistna (zwana też mokrzycą Kitaibela Minuartia laricifolia = Minuartia kitaibelii), która rośnie w Tatrach i Pieninach, ale można ją także kupić jako roślinę ozdobną. Dorasta do ok. 20 cm. Część jej pędów płoży się, natomiast kwiatowe są wzniesione. Od czerwca do lipca pojawiają się na nich białe kwiaty o pięciu płatkach.

Mydlnice mają kilkadziesiąt gatunków. Najbardziej znaną jest mydlnica lekarska, ale to dwa inne gatunki najlepiej nadają się do posadzenia na skalniaku. To mydlnica bazyliowata i oliwska. Ta pierwsza jest nieco wyższa (do 15-20 cm) i ma dość luźny pokrój. Kwitnie bardzo obficie w maju i czerwcu. Ma jasnoróżowe kwiaty. Mydnica oliwska to mieszaniec dwóch gatunków. Jest niziutka (do 5-10 cm wys.) i bardzo gęsta. Ładnie rozrasta się na boki, ale nie jest inwazyjna. Kwitnie w czerwcu-lipcu. Jej pędy i liście są częściowo zimozielone.

To Cię zainteresuje: Mydlnica lekarska - jakie ma właściwości i jak ją wykorzystać

Przetaczniki kłosowe należą do wyższych roślin, które możemy sadzić na skalniakach. W zależności od odmiany mogą mieć do ok. 50 cm wys., choć jest też spory wybór odmian karłowych. Te rośliny tworzą ładne, zwarte kępy, a kolorowe kwiaty będą wyrazistym akcentem. Przetaczniki kłosowe mogę mieć kwiaty intensywnie niebieskie, ale też białe lub różowe. Są one drobne, ale zebrane w kwiatostany, które przypominają kłosy (zgodnie z nazwą). Świetnie rosną w słonecznych, dość suchych miejscach. Są odporne na mróz. Równie dobrze nadają się na skalniaki, co rabaty kwiatowe.

Te gatunki są blisko spokrewnione i nawet bywają różnie wydzielane przez botaników. Nie zmienia to faktu, że to jedne z podstawowych skalniakowych roślin. Niektóre z nich są rosną w polskich górach, inne to przybysze z dalszych zakątków świata, ale równie dobrze przystosowane do górskich warunków. Te rośliny należą do gruboszowatych (w pędach i liściach gromadzą wodę), co oznacza, że są bardzo wytrzymałe na suszę. Ich liście tworzą zwarte różyczki. W zależności od gatunku ich liście bywają gładkie lub orzęsione, mogą mieć różne zabarwienie (lub mieć przebarwione krawędzie), różnią się też wielkością oraz wyglądem i kolorem kwiatów. Te pojawiają się latem na wzniesionych łodygach, które miewają kilkanaście centymetrów wysokości (kiedy przekwitną, warto je ściąć). Rozrastają się ładnie dzięki bocznym odnogom. Rojniki są zielone przez cały rok.

Bardzo dużo gatunków, i to zróżnicowanych, mają rozchodniki. To również rośliny gruboszowate, bez których trudno wyobrazić sobie skalniak. Mają inną budowę niż rojniki - wytwarzają płożące się lub lekko wzniesione pędy, pokryte mięsistymi, najczęściej drobnymi liśćmi. W zależności od gatunku mają kwiaty w różnych kolorach (żółte, różowe, purpurowe, fioletowe, białe). Wyhodowano też sporo odmian ozdobnych o kolorowych liściach. Niektóre są zielone przez cały rok. Rozchodniki najczęściej nie są wysokie (do 10-15 cm wys.).

Jest jednak kilka gatunków, wyróżniających się wzrostem, jak np. popularny rozchodnik okazały (i kilka innych), który dorasta do 60 cm wys. i tworzy okazałe kępy. Późnym latem pięknie kwitnie, ma też odmiany np. o purpurowych pędach i liściach. Te „duże” rozchodniki wydzielono niedawno jako osobny gatunek – pod nazwą rozchodnikowce.

Skalnice – zgodnie z nazwą to rzeczywiście skalne rośliny. Na mocno nasłoneczniony skalniak nadaje się m.in. skalnica gronkowa. Jest bardzo niska – jej liście tworzą rozety, które z czasem rozrastają się w zwarte, zielone poduchy. Białe kwiaty pojawiają się na wyższych, nagich łodygach. Podobny wygląd, ale węższe liście i wyższe kwiaty ma skalnica Hosta. Znacznie bardziej okazała jest skalnica długolistna. Jej długie i wąskie liście tworzą gęste rozety, z których wyrastają bardzo efektowne kwiatostany, osiągające kilkadziesiąt centymetrów wysokości i pokryte białymi kwiatami. Ten gatunek jest nieco mniej odporny na mróz (strefa 6-7) i wymaga bardziej wilgotnego podłoża niż pozostałe dwa tutaj wspomniane.

Jeśli skalniak jest większy i chcielibyśmy go urozmaicić kwiatami, możemy posadzić wiesiołki missouryjskie. Dorastają one do ok. 30 cm, a ich pędy częściowo pokładają się. Największą ozdobą tej rośliny są duże, żółte kwiaty o błyszczących płatkach. Pojedyncze kwiaty wprawdzie nie są trwałe, ale wiesiołki mają ich dużo i kwitną praktycznie przez całe lato. Ładnie rozrastają się, ale nie są inwazyjne. To rośliny wieloletnie, odporne na mróz i suszę.

Na słonecznych skalniakach dobrze poczują się też niektóre wilczomlecze, w szczególności pstry i obrzeżony. Wilczomlecz pstry (złocisty) tworzy półkoliste, gęste kępy o wysokości do ok. 50 cm. Ładnie kwitnie (w maju), ale bardziej efektownie niż same kwiaty, wyglądają złociste tzw. podsadki, które je otaczają. Ten wilczomlecz jest wieloletni i dobrze znosi mrozy. Inaczej wygląda wilczomlecz obrzeżony (białobrzegi). Dorasta do ok. 60 cm wys. i ma krzaczasty pokrój, więc potrzebuje stosunkowo dużo miejsca. Jego ozdobą są piękne biało-zielone liście. Ten gatunek jest jednoroczny.

Uwaga: sok wilczomleczy jest trujący. Przy bezpośrednim kontakcie wywołuje też podrażnienia skóry i błon śluzowych.

Ta roślina to również jeden ze skalniakowych „klasyków”. Jej liście przypominają niziutką trawę i tworzą ładne, gęste poduchy. Na zimę nie zanikają zupełnie. Świetnie nadaje się do zadarniania miejsc między kamieniami. W maju i czerwcu zawciąg kwitnie. Różowe kwiaty wyrastają na gładkich łodyżkach i są zebrane w niemal kuliste kwiatostany. Te rośliny dobrze sobie radzą z mrozami i suszą, ale nie znoszą podmokłej ziemi. W przeciwieństwie do innych opisanych tu roślin, zawcią nie lubi wapiennej ziemi (powinna mieć odczyn obojętny lub lekko kwaśny). Co kilka lat zawciągi warto odmłodzić – wiosną (lub późnym latem) dzieli się je na mniejsze kępy, które od razu się sadzi.