Rośliny ogrodowe i balkonowe o kolorowych liściach. Gatunki ich wymagania

Kolorami mogą cieszyć nie tylko kwiaty, ale także liście roślin. Różne ich przebarwienia niekiedy są wynikiem przystosowania do warunków, w jakich rosną w naturze. Tak jest w przypadku wielu roślin o srebrzystych liściach, które naturalnie występują w słonecznych i suchych miejscach i podobnych oczekują w ogrodzie. Wśród nich są popularne starce popielne (zwane mrozami) czy lawenda.

Jest też sporo roślin, których gatunki mają liście zielone, ale wyhodowano ich odmiany o bardziej zróżnicowanej kolorystyce. Wśród nich są takie, które mają liście ładne, ale w miarę stonowane, np. zielono-białe czy żółte, ale są też takie, które zadziwiają prawdziwą feerią barw.

Rośliny o kolorowych liściach mają tę zaletę, że są piękne, kolorowe i praktycznie niezmienne przez cały sezon. Można tworzyć kompozycje tylko z takich roślin, tym bardziej, że niektóre są tak zróżnicowane, że nie będzie ona monotonna (należą do nich np. żurawki, funkie czy koleusy). Ale znakomicie sprawdzają się też jako uzupełnienie rabat kwiatowych. Pięknie się z nimi komponują i zapewniają kolory, jeśli zdarzy się jakaś przerwa w kwitnieniu kwiatów. Kolorowe liście ma też wiele gatunków traw ozdobnych – można je także włączać do tych kompozycji.

Roślin o kolorowych liściach jest całkiem sporo. Wiele z nich to byliny, a także krzewy. Są jednak też rośliny jednoroczne, a także takie, które teoretycznie są wieloletnie, ale nie są odporne na mróz i w Polsce uprawia się je jako jednoroczne. Niektóre z nich można uprawiać także na balkonach, inne to typowe rośliny ogrodowe. Mają także zróżnicowane wymagania uprawowe.

Przedstawiamy 16 roślin o kolorowych liściach, które są łatwe w uprawie.

Liście bluszczu pospolitego (Hedera helix) przeważnie są pokryte jaśniejszym wzorem, jest on jednak dość subtelny. Są jednak odmiany bluszczu o liściach biało-zielonych (np. odmiana Glacier, Little Diamond) i żółto-zielonych (np. odmiana Goldheart, Golden Kolibri, Goldchild).

Bluszcz pospolity to pnącze, ale jego pędy mogą też płożyć się po ziemi. Jego wielką zaletą jest to, że nie zrzuca liści na zimę. Najlepiej rośnie w półcieniu, a także miejscach jasnych, ale nie bardzo nagrzewających się (np. od wschodu). Lubi próchniczą i wilgotną ziemię, ale urośnie w każdej typowej ziemi ogrodowej.

Bluszcz generalnie jest odporny na mróz, ale wśród ozdobnych i kolorowych odmian mogą być rośliny nieco bardziej wrażliwe. Zwróćmy na to uwagę, wybierając roślinę. Bluszcze są długowieczne. Zbyt długie pędy można przycinać.

Brunnera wielkolistna (Brunnera macrophylla) jest bardzo atrakcyjną byliną. Jej liście mają kształt zbliżony do sercowatego i tworzą ładne kępy średniej wielkości. Brunnery mają zaskakujące kwiaty, które bardzo przypominają popularne niezapominajki. Ale wielką ozdobą są również liście. Pokrywają je białe i srebrzyste wzory, które występują na całej blaszkę. Mogą to być mniej i bardziej regularne plamy, obwódki itp. Często unerwienie pozostaje zielone, a resztę liścia wypełnia jasny kolor.

Brunnery najlepiej czują się w półcieniu, a nawet cieniu i są tolerancyjne co do ziemi.

Funkie (Hosta) mają setki odmian o zróżnicowanej wielkości – ich liście mogą mieć od 3 do 45 cm długości. Są też przeróżnie ubarwione. Są funkie o liściach niemal niebieskich, żółtych, a nawet białych (białe są młode, z czasem nabierają zielonkawego zabarwienia). Dodatkowo mogą je pokrywać wszelkiego rodzaju pasy, "maźnięcia" i obwódki w białym, kremowym lub żółtym kolorze, a także różnych odcieniach zieleni. Funkie mają też ładne kwiaty, ale niewątpliwie ich największym walorem są kolorowe liście.

Rabata skomponowana z samych host może być naprawdę zróżnicowana, kolorowa i dekoracyjna. Funkie najlepiej posadzić w lekkim cieniu (urosną też w większym, ale wtedy mogą nie wybarwić się dobrze), na żyznej, próchniczej i wilgotnej ziemi.

To absolutny zwycięzca konkursu na roślinę o najbardziej kolorowych liściach. Koleusy Blumego (Coleus blumei), zwane też pokrzywką brazylijską, mogą mieć liście w niemal wszystkich kolorach, łącznie z czerwonym, bordowym i fioletowym, są też złociste, pomarańczowe, żółtawe i kremowe oraz wiele odcieni zieleni. W dodatku kolory są głębokie, nasycone i tworzą przeróżne wzory, w niemal dowolnych zestawieniach kolorystycznych.

Koleusy Blumego to rośliny średniej wielkości, doskonale nadają się także do uprawy w doniczkach. Muszą mieć słońce i wilgotną, ale przepuszczalną ziemię. Kiepsko znoszą i przesuszenie, i zbyt mokre podłoże. Nie są odporne na mróz, ale można je przezimować w chłodnym i jasnym pomieszczeniu. Koleusy mają też kwiaty, ale daleko im do urody liści tych roślin.

Z koleusami są blisko spokrewnione tzw. komarzyce, czyli plekantrusy koleusowate o biało-zielonych liściach.

Liście miodunek plamistych (Pulmonaria officinalis) tworzą regularne, niezbyt duże kępy. Liście mają jajowaty kształt. Pokrywają je krótkie włoski oraz wyraźne, białosrebrzyste, nieregularne plamki. Poza ładnymi liśćmi, miodunki mają także urocze kwiaty, które zmieniają kolor podczas kwitnienia (z czerwonego na fioletowy). Nazwa miodunka nawiązuje do tego, że to bardzo miododajna roślina. A ponieważ kwitnie wcześnie (marzec-kwiecień), jest bardzo cenna dla pszczół, trzmieli i innych pożytecznych owadów. Miodunka ma także pewne właściwości lecznicze.

Miodunki w naturze (także w Polsce) rosną w liściastych lasach. Również w ogrodzie dobrze się czują pod drzewami, na próchniczej, wilgotnej ziemi. Ich liście są częściowo zimozielone (jeśli zima jest łagodna).

Pachnotka zwyczajna, czyli bazyliowata (Perilla frutescens) to jeszcze niezbyt znana i popularna u nas roślina, ale warto zwrócić na nią uwagę. Nie dość, że ma dekoracyjne kolorowe liście, to jest też smaczna i jadalna, a z jej nasion produkuje się zdrowy olej, popularny w kosmetyce (olej perilla). Pachnotka może mieć zielone liście i pędy, ale także bordowe i czerwone. Są także odmiany o liściach pokrytych wielobarwnymi wzorami. Przypomina koleusy, z którymi jest spokrewniona i bywa krzyżowana.

Pachnotka, pomimo egzotycznego pochodzenia, nie jest bardzo wymagająca. Urośnie i w gruncie, i większej doniczce (dorasta do ok. 60-90 cm wys.). Powinna mieć słońce (zniesie też lekki cień) oraz żyzną, przepuszczalną ziemię. Poza docenieniem jej urody, można ją także wykorzystywać jako przyprawę czy warzywo. Ma charakterystyczny zapach, a jada się młode liście i pędy. Uprawia się ją jako roślinę jednoroczną.

Pstrolistka sercowata (Houttuynia cordata), zwana jest też tułaczem. Ma piękną odmianę Chameleon o bardzo kolorowych liściach. Jest niebyt wysoka (do 40 cm), ale w odpowiednich warunkach chętnie rozrasta się na boki, bo jej płożące pędy łatwo ukorzeniają się. To bardzo dobra roślina okrywowa. Jej liście są atrakcyjnie ubarwione – zielone z licznymi kremowo-różowymi (niekiedy purpurowymi) nieregularnymi plamami. Wytwarza też ładne kwiaty o białych płatkach.

Pstrolistka najlepiej rośnie w lekkim cieniu, ale może też w słońcu, nie ma specjalnych wymagań co do ziemi. Trzeba jednak wiedzieć, że bezwzględnie potrzebuje wilgotnego, a nawet mokrego podłoża. Świetnie nadaje się do obsadzania oczek wodnych i podmokłych miejsc.

Rdesty z rodzaju Persicaria (systematyka tych roślin jest nieco zawiła) mają często wzorzyste liście, jak choćby popularny rdest plamisty, z minimalistyczną dekoracją w postaci ciemnej kropki na liściu. Ale są także gatunki i odmiany znacznie bardziej kolorowe. Do najefektowniej ubarwionych należy rdest drobnogłówkowy (Persicaria microcephala). Dorasta on od 60 do 90 cm wys. Jego liście mają kształt wydłużonych trójkątów i pokryte są kolorowym wzorem – najczęściej bordowo-fioletowo-srebrzystym z dodatkiem zieleni. Szczególnie popularna jest odmiana tego rdestu o nazwie Red Dragon, ale jest też np. Chocolate Dragon. Kwitną na biało, ale kwiaty są niepozorne i niezbyt dekoracyjne.

Te rdesty mają krzaczasty pokrój, są wieloletnie i odporne na mróz. Można je przycinać. Dobrze rosną w słońcu i półcieniu, są tolerancyjne co do gleby, ale docenią wilgotne podłoże. Rozrastają się przed podziemne kłącza, więc sadząc je, warto zadbać o bariery korzeniowe.

Starzec popielny (Senecio cineraria) bywa też nazywany mrozem. Ta roślina ma piękne liście, które w całości są srebrzystoszare i dekoracyjnie powycinane, a faktura ich powierzchni przypomina filc. Starce są popularne zarówno na rabatach, jak i balkonach. Są średniej wielkości (do 50 cm, można je przycinać), mają ładny, regularny pokrój. Pięknie wyglądają z różnobarwnymi kwiatami.

Wbrew popularnej nazwie „mrozy” nie są całkowicie odporne na mróz. Do niedawna w Polsce niemal nie zimowały w gruncie, ale łagodne zimy udaje im się przetrwać. Z zasady jednak uprawia się je jako rośliny sezonowe. Są łatwe w uprawie, ale muszą mieć słońce i przepuszczalną ziemię, raczej suchą niż mokrą.

Pięknie też prezentuje się starzec srebrnolistny White Angel o duży i niepowcinanych, białosrebrnych liściach. Ma wymagania takie jak popularny „mróz”.

Szałwia lekarska (Salvia officinalis) to roślina, którą wykorzystuje się jako przyprawę, ma też pewne właściwości lecznicze. Ale to także dekoracyjna roślina. Ma ładny pokrój, średnią wielkość i pachnące liście w srebrzystym kolorze. Jednak warto zwrócić uwagę na odmianę Tricolor, która ma liście kolorowe szarozielone z fioletowo-różowymi i białymi nieregularnymi plamami. Tę odmianę również można wykorzystywać kulinarnie.

Szałwię lekarską można sadzić na skalniakach i rabatach kwiatowych. Ma wymagania takie jak lawenda i można sadzić je razem (słońce i przepuszczalna, raczej wapienna ziemia). Nie jest w pełni odporna na mróz, ale często zimuje w gruncie. Można ją też uprawiać w donicach.

Szczawiki (Oxalis) mają sporo gatunków, a niektóre z nich uprawia się jako ozdobne. Wyglądają one jak duże koniczyny (trój- lub czterolistne) i często są kolorowe. U niektórych odmian i gatunków liście zdobi centralnie umieszczona plama, kontrastująca z zielenią liści (np. u szczawika czterolistnego). Inne są bordowe lub purpurowe, często cieniowane. Szczawiki też kwitną – najczęściej na żółto lub różowo, ale ich kwiaty nie są zbyt okazałe. Rośliny nie są duże (10-20 cm), są gatunki o drobniejszych i większych liściach. Doskonale nadają się do uprawy w donicach, ale można je także sadzić w gruncie (uwaga – sadzi się je bardzo płytko).

Ozdobne szczawiki nie są zbyt odporne na zimno, dlatego ich bulwki zimuje się w chłodnym pomieszczeniu (nie muszą mieć światła, bo ich liście zanikają na zimę). W sezonie potrzebują jasnego miejsca i żyznej, próchniczej i koniecznie przepuszczalnej ziemi.

Trzmielina Fortune`a (Euonymus Fortunei) to niewielki krzew. Obecnie trzmieliny mają bardzo wiele odmian, różniących się ubarwieniem liści, ale też tempem wzrostu i docelową wielkością. Pędy niektórych odmian mogą piąć się po podporach lub płożyć po ziemi. Pięknie prezentują się też rośliny szczepione na pniu, które wyglądają jak niewielkie drzewka. Trzmieliny mają gęste, owalne liście, które wyglądają jak pomalowane – najczęściej mają białe lub żółte i kremowe wzory. Jedną z zalet tych roślin jest to, że nie zrzucają liści na zimę.

Trzmieliny Fortune`a można uprawiać w ogrodach, ale też większych donicach na balkonach i tarasach. Lubią słońce, ale mogą rosnąć też w półcieniu, najlepiej w jakimś osłoniętym od wiatru miejscu. Preferują żyzne i wilgotne podłoże, ale w praktyce radzą sobie na każdej typowej ziemi ogrodowej. W zimniejszych regionach Polski warto zabezpieczać je na zimę (szczególnie rośliny uprawiane w donicach).

Bardzo podobna pod względem wyglądu i wymagań jest też trzmielina japońska, jednak jest trochę bardziej wrażliwa na mróz.

Polecamy: Piękne paprocie do ogrodu. Jakie wybrać i jak je uprawiać

Wietlica japońska (Athyrium niponicum) to przepiękna paproć ogrodowa. Dorasta do ok. 50 cm wys. i ma odmiany o kolorowo ubarwionych liściach. Najczęściej są one srebrzysto-zielone-fioletowe, ale są też odmiany z dodatkiem purpury lub czerwieni, albo tylko srebrzysto-zielone. Warto zwrócić uwagę m.in. na odmiany Metallicum, Burgundy Red, Siver Falls.

Te paprocie trzeba sadzić w półcieniu, wtedy ich liście najładniej wybarwią się. Potrzebują też wilgotnej i próchniczej ziemi. Nie są całkowicie odporne na mróz, ale dobrze zimują jeśli mają otulinę z liści opadłych z drzew (dobrze je sadzić właśnie pod liściastymi drzewami i nie wygrabiać liści na zimę).

Wilec ziemniaczany (Ipomoea batatas) to piękne pnącze, które w ostatnich latach zdobywa coraz większą popularność. Ma duże, dekoracyjne i bardzo zróżnicowane liście – mogą one mieć różne kształty i kolory. Oprócz różnych odcieni zieleni są też złotawe, ale także – intensywnie fioletowe, purpurowe lub cieniowane kombinacje tych kolorów.

Wilce są doskonałym uzupełnieniem kompozycji kwiatowych w wiszących lub wysokich doniczkach, ale można je sadzić także w ogrodach – wtedy ich pędy będą płożyć się po ziemi, a liście wypełniać miejsce między innymi roślinami. Można te także prowadzić na podporach.

Wilce muszą mieć ciepłe, zaciszne i słoneczne miejsce (pochodzą z tropików), trzeba też zadbać o żyzne i wilgotne podłoże. Uprawia się je jako rośliny jednoroczne (są wrażliwe na zimno).

Winnik zmienny (Ampelopsis brevipedunculata) to łatwe w uprawie pnącze spokrewnione z winoroślą. Gatunek ma zielone liście, ale jest jego piękna odmiana Elegans o znacznie efektowniejszym ubarwieniu. Jej liście są zielono-biało-różowe, a kolory tworzą nieregularne wzory i plamki. Dodatkową ozdobą winnika są owoce w nietypowym, niebieskim kolorze, które pojawiają się jesienią. Pędy winnika Elegans dorastają do 2-3 m długości i chętnie pną się po podporach, mogą też się płożyć. W miarę potrzeby można je przycinać. Roślina nadaje się do ogrodów i większych donic na balkony i tarasy.

Winnik zmienny może rosnąć w słońcu lub półcieniu, ale w jasnym miejscu lepiej się wybarwia. Stanowisko powinno być osłonięte od wiatru. Trzeba pamiętać o regularnym podlewaniu, ale ziemia nie może być mokra (podłoże powinno być przepuszczalne).

Żurawki (Heuchera) to jedne z najbardziej kolorowych roślin. Obecnie są dostępne setki odmian o przeróżnie ubarwionych liściach. Mogą mieć wszystkie odcienie zieleni, ale są też żółte (a wręcz złotawe), pomarańczowe, czerwone, bordowe, fioletowe, niemal czarne. Dodatkowo często powierzchnia liścia jest pokryta marmurkowym wzorem, czasem w kontrastowym kolorze. Wielkość liści też jest zróżnicowana, ale generalnie nie są to duże rośliny. Ich liście tworzą ładne, regularne kępy, z których wyrastają dłuższe łodyżki z delikatnymi, dzwoneczkowatymi kwiatami.

Żurawki to rośliny do półcienia. Muszą mieć wilgotną i próchniczą ziemię. Najlepiej sadzić je w większych grupach. Można je także uprawiać w donicach na balkonach. Nie wszystkie odmiany są odporne na mróz – warto na to zwracać uwagę, a w zimniejszych regionach okrywać na zimę. Trzeba też wiedzieć, że żurawki co kilka lat warto odmłodzić (wykopać i rozsadzić), bo nie są bardzo długowieczne.