Jak pielęgnować kaktusy?

Wbrew obiegowej opinii kaktusy, jeśli mają dobrze rosnąć, wymagają troskliwej pielęgnacji. Ilość zabiegów przeprowadzanych przy roślinie nie jest duża i nie trzeba ich wykonywać często, jednak pielęgnacja kaktusów musi być staranna. Aby kaktusy dobrze rosły, trzeba im stworzyć na parapecie warunki przynajmniej częściowo zbliżone do naturalnych, choć w tym wypadku lepszym określeniem byłoby ekstremalnych.

Kaktusy to bowiem obiegowa nazwa rodziny roślin kaktusowatych, liczącej ok. 2000 gatunków, w naturze występującej wyłącznie w obu Amerykach. Kaktusy w 99% są sukulentami łodygowymi, gromadzącymi wodę w zgrubiałym pędzie, który przejął rolę liści. Mają płytki system korzeniowy, a ich liście zostały przekształcone w ciernie, co ogranicza parowanie i utratę wody.

Młode kaktusy mają dodatkowo ciernie pokryte włoskami absorpcyjnymi, służącymi do pobierania wody w postaci rosy. Dzięki takiej budowie kaktusy mogą rosnąć w nawet najbardziej nieprzyjaznym środowisku, jak pustynia Atakama na pograniczu Peru i Chile, gdzie deszcz pada raz na 10 lat. Dzięki wodzie zgromadzonej w łodydze rośliny te mogą wegetować, kwitnąć i owocować nie podlewane miesiącami.

I właśnie nieprawidłowe i zbyt obfite podlewanie jest najczęściej powtarzanym błędem w pielęgnacji kaktusów w warunkach domowych. Od nadmiaru wilgoci kaktusy łatwo giną. Większość kaktusów to rośliny obficie kwitnące dużymi kolorowymi kwiatami. W mieszkaniach zakwitają rzadko z powodu niewłaściwej pielęgnacji. Jeśli stworzymy im odpowiednie warunki, co roku będą kolorową ozdobą okna.

Jaka ziemia do kaktusów

Podłoże dla sukulentów - w tym kaktusów - musi mieć wysoką przepuszczalność. W naturze rośliny te rosną w trudnych warunkach, gdzie podłoże błyskawicznie nasiąka wodą i szybko wysycha. Ziemia do kaktusów powinna mieć następujący skład:

• 30% zdezynfekowanej (30 minut w gorącym piekarniku) ziemi ogrodowej z dodatkiem igliwia sosnowego,
• 20% substratu torfowego,
• 10% perlitu
• 40% gruboziarnistego piasku.

Takie podłoże przypomina gleby pustynne. Nie stosujemy kompostu, gdyż zawiera zarodniki grzybów chorobotwórczych, na które kaktusy są bardzo podatne. Obecnie bez problemu kupimy gotowe podłoże do kaktusów o optymalnym składzie.

Średnica doniczki powinna być większa o 1-2 cm od średnicy kaktusa, a jej dno zaopatrzone w liczne otwory umożliwiające swobodne odpływanie i absorbowanie wody. Dno doniczki drenujemy centymetrową warstwą żwiru.

Gdzie postawić kaktusy

Kaktusom do życia niezbędne jest bezpośrednie, silne nasłonecznienie przez co najmniej kilka godzin dziennie. Wbrew pozorom nie chodzi jedynie o temperaturę, gdyż rośliny te żyją na pustyniach, gdzie za dnia temperatury sięgają 50ºC, a nocą spadają poniżej zera, a o promieniowanie ultrafioletowe. Odpowiedni dla nich jest zatem parapet południowego okna. Kaktusy można też uprawiać w oranżeriach i szklarniach, a latem wynosić bezpośrednio na słońce. Należy jednak chronić rośliny przed wilgocią i deszczem. Wyjątkiem są kaktusy szczepione (o kolorowych główkach), które nie powinny stać w pełnym słońcu.

Podlewanie kaktusów

W pielęgnacji kaktusów najtrudniejsze jest ich podlewanie. Ogólnie kaktusy trzeba podlewać bardzo oszczędnie i dodatkowo uzależniać tę czynność od pory roku i pogody, a co za tym idzie wilgotności powietrza. Część kaktusów wodę pobiera bowiem nie tylko przez system korzeniowy, lecz również za pomocą włosków absorpcyjnych na cierniach.

Nigdy nie podlewamy kaktusów bezpośrednio - wodę lejemy do podstawki tylko wówczas, gdy ziemia w doniczce jest całkowicie sucha. Po godzinie wylewamy z podstawki pozostałą wodę. Kaktusy należy podlewać od maja do końca września. Zimą rośliny te przechodzą w stan hibernacji i nie wymagają podlewania. Na zimę kaktusom powinno się zapewnić temperaturę ok. 10-15°C. Jeśli jednak kaktusy przebywają zimą w cieplejszych warunkach, trzeba zadbać o nawilżenie podłoża - tak żeby całkiem nie przeschło. W marcu i kwietniu można rośliny delikatnie zraszać wieczorem, co symuluje naturalną rosę występującą wówczas w ich rodzimym środowisku i jest najlepszą metodą pobudzenia kaktusów do wzrostu.

Do podlewania kaktusów najlepiej używać miękkiej wody - w praktyce może być to przegotowana kranówka (można używać też deszczówki). Woda powinna mieć temperaturę pokojową.

Nawożenie kaktusów

Nawożenia wymagają jedynie rośliny pozostające dłużej niż 3 lata w tym samym podłożu. Zasilać je można dwa razy w roku, w okresie od czerwca do września, nawozami przeznaczonymi dla sukulentów. Jeśli co 2-3 lata przesadzamy kaktusy, nie należy ich nawozić. Zbyt obfite nawożenie powoduje deformację pędów i zrzucanie cierni przez rośliny.

Przesadzanie kaktusów

Kaktusy przesadzamy zimą, gdy są w stanie spoczynku. Przy przesadzaniu usuwamy martwe korzenie - łatwo je rozpoznać, gdyż są suche i brązowe. Nie wolno przesadzać kaktusów wiosną, kiedy rośliny wytwarzają tzw. korzenie oczekujące, czyli zawiązki nowego systemu korzeniowego, rozwijającego się tuż po pierwszym podlaniu. Kaktusy pobierają wodę za pomocą młodych korzeni, a ich uszkodzenie powoduje zahamowanie wzrostu rośliny.

Rozmnażanie kaktusów

Kaktusy najłatwiej rozmnażać przez ukorzenianie odnóżek, czyli małych roślinek powstających na starszych egzemplarzach lub części pędów. Odnóżki często same odpadają od rośliny-matki, a jeśli nie, łatwo je oderwać. Po odcięciu fragmentu pędu miejsce cięcia należy posypać węglem drzewnym i odłożyć do całkowitego zaschnięcia rany.

Przed zasadzeniem sadzonki zanurzamy w preparacie przyspieszającym ukorzenianie. Najlepszym podłożem do ukorzeniania kaktusów jest mieszanka piasku i ziemi do sukulentów. Do ukorzeniania sadzonki wynosimy w ciepłe miejsce, jednak nie bezpośrednio nasłonecznione. Podlewamy je dopiero po tygodniu niewielką ilością wody wlanej w podstawkę.

Sadzonki kaktusów ukorzeniają się po ok. miesiącu. Wówczas sadzimy je do doniczek docelowych. Kaktusy najłatwiej ukorzeniać latem, gdyż ukorzenione sadzonki posadzone w doniczkach docelowych wymagają bardzo dużo światła - młode kaktusy potrzebują około 12 godzin słońca na dobę. Zimą trzeba rośliny doświetlać świetlówką.

Kwitnienie kaktusów

Aby doczekać się na kwiaty kaktusa, zazwyczaj należy uzbroić się przez kilka lat w cierpliwość. Kaktusy zaczynają kwitnienie po osiągnięciu odpowiedniego dla każdego gatunku wieku i rozmiaru. Kaktusy o niewielkich rozmiarach zakwitają po 2-6 latach, a gatunki duże i kolumnowe nawet po 20-30 latach.

Podstawowym warunkiem kwitnienia jest zapewnienie roślinom okresu hibernacji, który w naszej strefie klimatycznej przypada zimą. Kaktusy w październiku lub listopadzie przenosimy do chłodnego (temperatura 5-15ºC), jednak widnego miejsca i przez 4-5 miesięcy nie podlewamy. Wiosną kaktus wraca na stanowisko słoneczne.

W marcu i kwietniu należy roślinę jedynie zraszać wieczorem. Podlewanie zaczynamy w maju. Gdy pojawią się pąki kwiatowe nie należy niczego zmieniać w pielęgnacji kaktusa - przestawienie w inne miejsce, obfitsze podlewanie, czy zmiana poziomu nasłonecznienia mogą spowodować, że kwiaty się nie rozwiną.